O‟simliklar o‟zlashtirishi qulay bo‟lgan azot formalari.
Amoniyfikatorlar:
tarkibida azot tutuvchi organik moddalarni (oqsillar, nuklein
kislotalar, mochevina va boshq.) parchalab ammiak hosil qiluvchi mikroorganizmlar.
Azotfiksatorlar:
molekulyar azotni bog’lovchi mikroorganizmlar.
Nirifikatorlar:
kisloroddan foydalanib ammiakni nitritlargacha oksidlaydi.
Dinitrifikatorlar:
Nitratlarni molekulyar azotga aylantirdi. Dinitrifikatorlar kislorod yetishmaganda
ham nitratlardan kislorodni olib tuproqqa biriktiradi va atmosferaga azotni chiqaradi.
Azot shakillarini transformatsiyasi bilan bog’liq bo’lgan bakteriyalardan
tashqari, tuproqdagi sellyulozani parchalovchi baketeriyalar, turli hil elementlarni (
oltingurgut, fosfor) kayta ishlovchi bakteriyalar va tuproqdagi slikatlardan kaliy
ajiratib chiqaruvchi bakteriyalar ham bor. Ayrim mikroorganizmlar o’simliklarni
vitaminlar, aminokislotalar bilan ham ta’minlaydi. Shuning uchun
mikroorganizmlarni o’simliklar hayotida roli katta va murakkab bo’ladi.
Azot tabiatda keng tarqalgan elementlardan biri hisoblanadi. Yer yuzida uning asosiy
formalari litosfera bilan bog’langan azot va atmosferada gaz xolatidagi molekulyar
(N
2
) ni havodagi masCas
75,6%
ni tashkil qiladi. Hisoblarga ko’ra atmosferadagi
azot zahirasi
Dostları ilə paylaş: |