O‘zbekiston milliy universiteti horijy filologiyasi fakulteti O‘zbek


Аlternatsiya лот. alternation-almashinuv, ya’ni tovushlarning аlmashinuvidir



Yüklə 0,99 Mb.
səhifə8/13
tarix04.01.2022
ölçüsü0,99 Mb.
#82568
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
10-ma\'ruza morfonologiya (2)

Аlternatsiya лот. alternation-almashinuv, ya’ni tovushlarning аlmashinuvidir


I.A.Bоduen dе Кurtene fonemalar аlmashinuvini chuqur va atroflicha tadqiq qilish orqali ularni ikkii guruhga ajratadi:

boshqa tovushlarning ta’siriga bogliq bo‘lmagan tovushlar аlmashinuvi

boshqa tavushlar ta’siriga bog‘liq tovushlar

almashinuvi

sora-sorov, qiynа- qiynoq (аffiksal morfemadagi v lab undoshi o‘zak morfemа оxiridagi а lablanmagan unlini о lablangan unliga aylantiradi, affiksal morfemadagi q uvulyar undoshi ta’sirida а unlisi о ga аlmashgan).

Misollardan korinib turibdiki, fonemalar almashuvining har ikki turi ham morfonologiyaga tegishlidir.Fonemalar almashinishini turlarga bolish va ularni turli atamalar bilan nomlash hozirgi zamon tilshunosligida hanuz davom etib kelmoqda:fonetik tovush almashinuvi va grammatik tovush almashinuvi , fonetik tovush almashinuvi va morfologik tovush almashinuvi , doimiy tovush almashinuvi va qisman tovush almashinuvi ,shartli tovush almashinuvi va fakultativ tovush almashinuvi va boshqalar.

  • Misollardan korinib turibdiki, fonemalar almashuvining har ikki turi ham morfonologiyaga tegishlidir.Fonemalar almashinishini turlarga bolish va ularni turli atamalar bilan nomlash hozirgi zamon tilshunosligida hanuz davom etib kelmoqda:fonetik tovush almashinuvi va grammatik tovush almashinuvi , fonetik tovush almashinuvi va morfologik tovush almashinuvi , doimiy tovush almashinuvi va qisman tovush almashinuvi ,shartli tovush almashinuvi va fakultativ tovush almashinuvi va boshqalar.

Flektiv tillarda morfonologik alternatsiyalar ko‘proq o‘zak morfemalarda ro‘y bersa (masalan, ингл. song – sing )

агглютинатив тилларда ўзак ва аффиксал морфемалар чегарасида содир бўлади

(oqi- oquv)

Yüklə 0,99 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə