O‘zbekiston milliy universiteti horijy filologiyasi fakulteti O‘zbek

.

• Tilshunoslikda fonolagik tizimlarning tarixiy taraqqiyotida sodir bo’ladigan divergensiya va konvergensiya jrayonlariga oid nazariyani prof.Y.D.Polivanov ishlab chiqqan , bu jarayonlar o’rtasidagi munosabatdorlik qonuni ham Y.D.Polinov tomonidan aytilgan.

.

• O’zbek tilining tarixiy fonetikasi b’yicha olib borilgan kuzatishlardan shu narsa ayon bo’ldiki, konvergensiya jarayoni ko’poq vokalizm tizimida yuz bergan. Divergensiya jarayoni ko’poq konsonantizm tizimida yuz bergan.Bunday holatni kompensatsiya qonuniyatining fonetik-fonologik tizimlar taraqqiyotidagi ko’rinishi deb baholash mumkin. Vokalizm tizimidagi o’zgarishlar (unlilardagi old qator va orqa gator qator farqlanish belgilarining fonologik jihatdan ahamiyatsiz bo’lib qoloshi )shu tizim fonemalari bajargan ayrim vazifalarning undoshlar zimmasiga yuklanishini taqozo qilgan.Natijada bir undosh fonemaning old qator(ingichka) va orqa qator (yo’g’on) variantlari alohida fonemalarga aylanib so’z ma’nolarini farqlash vazifasini bajara boshlagan.