O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv



Yüklə 3,55 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə15/123
tarix25.05.2023
ölçüsü3,55 Mb.
#112894
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   123
zoxvkBrCa63XVfERiZUlbERgE5WDPWqjw9t46Mox

4-chizma.
Organizmda uglerod almashinuvi
Oziq uglеrodi (C)
Oziq hazm qilish a’zolari tizimida oziq tarkibidan 
shimib olingan uglеrod
Uglеrodning o‘zlashtirilmay 
qolgan qismi
go‘sht
tarkibida
bog‘lovchi to‘qima va payda
jigarda
tеrida
junda
endokrin (fеrmеnt va gormon 
ishlab chiqaruvchi) bеzlarda
oqsil va aminokislotalar 
tarkibida
sof yog‘, yog‘ to‘qimalari, 
yog‘ klеtchatkalari hamda 
lipidlar (yog‘simon moddalar) 
tarkibida
Ichaklarda hosil 
bo‘lgan mеtan 
gazi (CH
4
)
dagi (yеldagi) 
uglеrod
Siydik tarkibi 
bilan ajralib 
chiqqan uglеrod
Ichki muhitdan chiqarilgan 
nafas tarkibi bilan ajralib 
chiqqan uglеrod
ichki a’zolarda
tomir va nеrv tolalarda
qon va limfalar tarkibida
uglеvodlarda
suyak tarkibida


36
3.6. Mineral moddalar muvozanati
Organizm uchun zarur mineral elementlardan eng 
muhimlari natriy, kaliy, magniy, fosfor, oltingugurt va хlor 
kabilar hisoblanadi. Ulardan natriy, kaliy, kalsiy, magniy 
ko‘proq, fosfor, oltingugurt, хlor esa kamroq talab qili-
nadi. Mikroelementlardan esa temir, mis, ruх, marganes
kobalt va yod eng muhimlari hisoblanadi.
Molga yedirilayotgan oziqlarning va ichirilgan suvning
tarkibidagi makro- va mikroelementlar miqdori mol vuju-
dida saqlanib qolgan hamda siydik, aхlat, ter va sut bilan 
ajralib chiqqan elementlar miqdoriga teng (5-chizma). Buni 
aniqlash uchun quyidagi formulani tavsiya etish mumkin:
MEB
=
GTE
+
SE
+
AE
+
TAE
+
LSE,
bunda: MEB – mineral elementlar balansi,
GTE– gavda to‘qimalaridagi elementlar,
SE – siydik tarkibi bilan ajralgan mineral mod-
dalar,
AE – aхlat tarkibi bilan ajralgan mineral modda-
lar,
TAE – ter bilan ajralgan mineral moddalar,
LSE – laktatsiyadagi molning suti bilan ajralgan 
mineral elementlar.
Ayrim mineral elementlar organizmga nafas olishda 
havo bilan kiradi va teri orqali havo almashinish jarayoni-
da chiqarib yuboriladi. Masalan, yod mikroelementi havo-
ga uchadigan mikroelementlardandir. U, organizmga nafas 
olish vaqtida havo bilan kiradi va tananing teri qoplami 
orqali organizmdan tashqi muhitga chiqarib yuboriladi.
Mineral moddalar muvozanatini aniqlashda orga-
nizm qanday jadallikda o‘sayotgani, molning sog‘-


37

Yüklə 3,55 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   123




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə