2.8-rasm. Siklonli chang tutqich:
(о‘tkazish kо‘rsatkichi 20 mln m
3
/kun
va ishchi bosimi 7.5 MPa ).
1-gazni chiqishi uchun quvur; 2-gaz
kiradigan quvur; 3-siklonlar; 4-lyuk; 5-
asboblarlarni nazorat qiluvchi shtuser;
6-drenaj shtuseri.
2.9-rasm
.
“Rezina” (a) va “ulitka” (0)
turidagi siklonlar:
1-gazni chiqishi; 2-gazni kirishi;
3-oqimni buruvchi qurilma.
Suv bug‘larining elastikligi va qaynash harorati glikoldan kuchli farq qiladi,
yutuvchini
regeneratsiya
bо‘lishini
yengillashtiradi,
yutuvchilarning
qovushqoqligini katta bо‘lmasligi sirkulyatsiya qiluvchi nasoslarning ishini
yengillashtiradi. Suvlangan glikollar korroziya munosabatida emiruvchi emas.
34
Ularda tabiiy gazlarning erishi kam. 15 MPa bosimgacha 1 litr glikolga 6
grammdan oshmaydi. DEG atmosfera bosimida 437 K da yoyila boshlaydi, TEG
esa 478 K haroratda yuqoridagilarga muvofiq ishlab chiqarish sharoitida ularning
regeneratsiya qilish darajasi 96–99 % ga etadi.
TEGni kо‘pik hosil bо‘lishiga moyilligi bor, bunga qarshi kurashish uchun
monoetalomin qо‘llaniladi. Glikol bilan gazni quritish jarayonining jadalligi
bosimga, gaz va sorbentni о‘zaro kontaktlashuv haroratiga va sorbentning
konsentratsiyasiga bog‘liq bо‘ladi. Gazda bosim kо‘tarilganda namlikning miqdori
kamayadi, tabiiy holda sorbent aralashmasini sirkulyatsiya bо‘lish miqdorini
kamaytirishga olib keladi, shuning uchun gazni berilgan shudring nuqtasigacha
quritish kerak bо‘ladi. Gaz–yutuvchining kontaktlashuv harorati kuchaytirilganda
yutuvchi ustidagi suv bug‘larining parsial bosimini о‘sishga olib keladi,
yutuvchanlik xususiyatini pasaytiradi va qurigan gazning shudring nuqtasi oshadi.
Gaz–yutuvchining kontakt haroratini pasaytirish unga teskari ta’sir qiladi, qurigan
gazning shudring nuqtasi pasayadi. Gaz suyuq yutuvchi bilan quritilganda
haroratni 303 Kdan past qabul qilish tavsiya qilinmaydi, chunki yutuvchilarning
qovushqoqligini oshishi uni katta hajmda haydashda qiyinchiliklarni tug‘diradi.
Bundan tashqari sovutgichning qovushqoqligi oshirilganda birdaniga uning
yutuvchanlik xossasi pasayib ketadi.
Yutuluvchanlik gazga nisbatan suvning bug‘lari uning konsentratsiyasini
yutilish xususiyatiga ta’sir kо‘rsatadi, konsentratsiya qanchalik yuqori bо‘lsa,
quritilgan gazning shudring nuqtasi past bо‘ladi. Yutuluvchining konsentratsiyasi
talab qilingan quritish darajasiga bog‘liq holda taxminan 90–100 % oralig‘ida
bо‘ladi.
DEG va TEG yutuvchilari о‘zaro taqqoslanganda TEG arzonroq turadi.
Lekin TEG dan foydalanilganda gazning shudring nuqtasini yanada kо‘proq
pasaytirish mumkin. DEG ga nisbatan TEG ning sarfi regeneratsiya qilishda
bug‘larini past elastiklikka ega bо‘lganligi uchun kamroq bо‘ladi.
Gazni suyuq yutuvchilar bilan quritish qurilmasining sxemasi 2.10-rasmda
tasvirlangan bо‘lib, gaz konlarida kо‘proq qо‘llanilmoqda. Gaz konida ajratgich
35
(1) orqali о‘tadi, u yerda tomchili namlar о‘tiradi va absorberning pastki qismiga
(2) tо‘planadi. Boshlanishda gaz pastki buralma seksiyaga (3) yо‘naltiriladi,
qо‘shimcha ravishda nasadkalar bilan katta yuzada kontaktda bо‘lganligi uchun
muallaq tomchilardan yaxshi tozalanadi.
Undan keyin gaz yuqoriga harakatlanadi, ketma – ket likopchalardan (4)
о‘tadi, yuqoriga kо‘tariladi. Absorberdagi qolpoqchali likopchalarni soni 4–12 ta
bо‘ladi. Gazning oqimiga qarshi 95–97 % ni DEG eritmasi oqadi, u nasos (10)
yordamida kiritiladi. Erishi bilan kontaktdagi gaz quritilgandan keyin yuqoriga
buralma seksiya (5) orqali о‘tadi, u yerda qamrab olgan eritmaning tomchilaridan
ozod bо‘ladi va gaz uzatmasiga yо‘naltiriladi. Tarkibida 6–8 % namlik bо‘lgan
tо‘yingan eritma absorberning pastdagi kar ikki tomoni yopiq yig‘ish
likopchasidan issiqlik almashtirgichga (7) kirib keladi, regeneratsiyalangan
eritmaning qarshi uchrashuvchi oqimi bilan isiydi, undan keyin esa shamollatgich
(8) orqali о‘tadi, u yerda undan erigan gaz ajralib chiqadi va undan maqsadli
foydalaniladi. Shamollatgichda tо‘yingan DEG nasos yordamida (9) bug‘lantirgich
kolonnasiga (desorberga) (12) haydaydi va u yerda suyuqlikni regeneratsiya qilish
amalga oshiriladi. Bug‘lantirish kolonnasi ikki qismdan tashkil topgan: likopcha
turidagi kolonka, tо‘yingan eritmali DEG pastga oqadi, namlik qarshi kelayotgan
suv bug‘larining va DEG bug‘larining ta’sirida bug‘lanadi. Qaynatgich –
bug‘lantirgichda (11) glikol eritmasini qizdirish va suvni bug‘lantirish sodir
bо‘ladi. Qaynatgichda glikol aralashmasining harorati 423 – 433 K ushlab turiladi,
yuqori qismidagi bug‘lantirish kolonnnasida 378 – 380 K bо‘ladi.
Bunga erishish uchun kolonnaning yuqori qismidan 303 K haroratdagi suv
bilan sug‘oriladi, DEGning bug‘larini kondensatsiya qiladi va uning yо‘qotilishini
kamaytiradi. Suv bug‘dagi desorberdan (15) kondensatorga (10) tо‘planadi, u
yerda bug‘ning asosiy qismi kondensatsiyalanadi va vakuumli nasos bilan (14)
yig‘iladi va yoqishga yо‘naltiriladi. DEG tarkibli olingan suvning bir qismi nasos
(13) yordamida kolonnaning yuqori qismiga sug‘orish uchun beriladi va haroratni
105-107
o
S da ushlab turiladi. DEG regeneratsiya qilingan aralashmasi nasos (10)
36
bilan issiqlik almashtirgich (7) orqali sovutgichga (6) haydaladi va u yerda harorat
tushiriladi va yana qaytadan absorberning yuqoridagi likopchasiga tо‘planadi.
Absorbsiya qurilmasining ishlarini samaradorligi katta kо‘rsatgichda
sorbentlarning yо‘qotilishiga bog‘liq. Bunday yо‘qotilishlarni oldini olish uchun
birinchi navbatda desorberning haroratini rejimiga qattiq rioya qilish, gazni va suv
bug‘larini о‘ta gazsizlantirish, absorbentlar bilan kontaktlashganda kо‘pik
shakllanishini oldini olish uchun maxsus qо‘shimchalar qо‘shiladi.
Dostları ilə paylaş: |