5
I.Bob.pulning paydo bo‘lishi, zarurligi va funktsiyalari
1.1. ”Pul va banklar” fanining predmeti va vazifalari
Pul va banklar uzoq muddatli ijtimoiy rivojlanishning natijasi bo‗lib,
zamonaviy sivilizatsiyaning muhim ajralmas qismi hisoblanadi. Ularning amal
qilishi ijtimoiy maxsulotni ishlab chiqarish, taqsimlash, ayirboshlash va iste‘mol
qilish jarayonlarining uzluktsizligini ta‘minlash imkonini beradi. Shu sababli, pul
va banklarni alohida fan sifatida o‗rganish zaruriyati yuzaga keldi. Zero dunyoning
barcha mamlakatlarida iqtisodiyotning samarali o‗sishi
banklaming moliyaviy
barqarorligini oshishi hamda tijorat banklari tomonidan moliyaviy qo‗llab-
quvvatlashga ko‗pdan bog‘liq bolgani uchun fanning oliy malakali kadrlarni
tayyorlashda o‗rni beqiyosdir.
Fanda pul va banklar kategoriyalarining paydo bo‗lishi va ularning
evolyutsiyasi, pul nazariyalarining mohiyati, asoschilari va namoyondalari, pul
aylanmasi tushunchasining mohiyati, pul muomalasi
va uni tashkil qilish asoslari,
pul tizimining mazmuni va uni tashkil qilish asoslari, inflyatsiya va uning yuzaga
kelish sabablari, kredit tushunchasi va uning zarurligi, kredit munosabatlari yuzaga
kelishining sabablari va shart-sharoitlari, banklaming dastlabki operatsiyalari,
Markaziy banklaming
yuzaga kelish sabablari, maqsadi va tashkiliy tuzilishi,
tijorat banklari faoliyatining tashkiliy asoslari, tijorat banklari aktiv va passiv
operatsiyalari, nobank moliya-kredit tashkilotlari va ular faoliyatining zarurligi,
kredit
tizimi va uning tarkibi, valyuta munosabatlari asoslari va xalqaro moliya
institutlari faoliyatiga doir g‘oyalar, atama va tushunchalar, nazariy qarashlar,
kontseptsiya va modellar, tamoyillar, yondashuv, usul, uslub, yo‗sinlar va shu kabi
boshqa atributlarni tizimli va kompleks ravishda mujassamlashtiruvchi ilmiy-
nazariy va metodologik asoslar uzviylik va uzluksizlik tamoyillari nuqtai nazaridan
mantiqiy ketma-ketlikda o‗z aksini topgan.
Pul va banklar kursi iqtisod va moliya yo‗nalishlar
uchun eng asosiy tayanch
fanlardan biri sanaladi. Kursni o‗rganish jarayonida pul munosabatlarini iqtisodiy
asoslash, kredit va to‗lov tizimining tashkiliy va iqtisodiy asosi, bank faoliyati
bo‗yicha qarorlarni iqtisodiy va tashkiliy o‗rganishning ilg‗or shakllari va
usullarini
ishlab chiqish, bank faoliyatini tartibga soluvchi iqtisodiy me‘yorlar
hisob-kitobi, ularni baholash, tashkil qilish va takliflar ishlab chiqishda muhim rol
o‗ynaydi.
―Pul va banklar‖ fanining predmeti bo‗lib mikro va makro darajadagi pul,
kredit va banklar bo‗yicha munosabatlar, ularga tegishli qonuniyatlar hisoblanadi.
Pul va banklar fanining maqsadi talabalarga pulning zarurligi, mohiyati, pul
nazariyalari va pul aylanmasi, kredit va kredit munosabatlari, banklar va bank
tizimi, valyutalarning xalqaro miqyosdagi harakatini tashkil qilish bo‗yicha chuqur
nazariy va amaliy bilimlar berishdan iborat.
Pul va banklar fanining vazifasi pulning kelib chiqishi va zarurligi, pulning
mohiyati va pul muomalasi qonunlari,
pul aylanmasi va pul tizimi, kreditning
mohiyati va prinsiplari, kreditning shakllari va turlari, bank tizimining mohiyati,
6
xalqaro valyuta munosabatlarini tashkil qilish va tartibga solish asoslari xususidagi
nazariy va amaliy bilimlarni o‗rgatishdan iborat.
―Pul va banklar‖
fani fundamental, nazariy fanlarning biri bo‗lib, boshqa
iqtisodiy va mutaxassislik fanlarni chuqur o‗rganishda asos bo‗lib xizmat qiladi.
Bu fan оrqali talabalar zamоnaviy pul, kredit nazariyasi va banklar faoliyatini,
shuningdek, banklar tоmоnidan pul muоmalasini bоshqarishning nazariy asоslarini
va amaliy uslublarini o‗rganadilar.
Dostları ilə paylaş: