1.6. Buymlar Interneti
1.6.1. Buymlar Interneti paydo bo‘lish shart-sharoitlari
1926-yilda Buyumlar Interneti paydo bo‘lishni Nikola Tesla
bashorat qilgan.
1926-yilda Collier jurnaliga bergan intervyusida u shunday
dedi: "Simsiz texnologiyalar rivojlanish cho‘qqisiga chiqqanda,
hamma narsa bir butunning bir qismiga aylanadi va ularni sizning
76
cho‘ntagingizga mos keladigan moslama yordamida boshqarish
mumkin."
1999-yilda "Buymalar Interneti " atamasini Massachusets
texnologiya insti tuti tadqiqotchisi Kevin Eshton kiritdi . U odam-
larning
aralashuvisiz logistika
jarayonlarining samaradorligini
oshirishni taklif qildi: radio sensorlar (RFID) yordamida korxo-
naning omborlarida tovarlarning mavjudligi to‘g‘risida ma’lumot
to‘plash va ularning chakana savdo do‘konlariga o‘tishini kuza-
tish. Har bir belgi tarmoqqa hozirgi joylashuvi haqida ma’lumot-
larni yuboradi . Procter & Gamble rahbarligi uchun tayorlangan
taqdimot marosimida u " Buyumlar Interneti" kontsepsiysini
yaratdi.
1990-yilda TCP/IP protokolini yaratuvchisi John Romki
dunyodagi birinchi tosterga ulangan Buyumlar Internet yarat-
di va masofadan yoqish va uni o‘chirish uchun muvaffaq bo‘ldi.
RFID – belgili radio datchiklarning ishlatilishi yetkazib
beruvchilar va riteylerlarning
(riteyler – chakana sotuvchisi,
yakuniy mijozlarga mahsulot sotish)
talab va takliflarga
munosabatini tezlashtirdi: mollar omborda saqlanmagan holda
haqiqitdan kerak bo‘lgan joyda yuborilgan.
Buyumlar Internetni birinchilardan vending mashinasi bo‘l-
gan (vending –
maxsus savdo mashinalari orqali xizmatlari va har
qanday mahsulotlarni sotish
) va 1982-yili Amerika talabalari
tomonidan
yahna
ichimliklarni
sotish
xizmati
bilan
modernizatsiya qilingan. Bu apparat ichimliklarning mavjudligini
va ularning sovutilganligini masofadan tekshirishga imkon berdi.
2008-2009-yillarda"Aholi Interneti" dan "Buyumlar Inter-
neti" ga o‘tish ko‘zatilgan.
Bugungi kunga kelib nafaqat foydalanuvchi bilan, balki bir-
biri bilan ham ta’sir o‘tkazadigan ko‘plab qurilmalar paydo
bo‘lgan. Bu qurilmalardan bir tizim yaratilishi mumkin -
"
aqlli
" uy, «
aqlli
» korxonasi va "
aqlli
" shahar (Rasm 1.6.1) .
IDC konsalting kompaniyasining bashoratlariga ko‘ra, dun-
yoda radioyorliqlari (RFID-yorliqlari) bo‘lgan buyumlar Inter-
netining hajmi jahon bozorida 2020-yilga kelib 7 trln. AQSH
dollaridan oshishi mumkin.
|