O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

 
Tayanchso’zlar
:  yer,karta,ellipsoid,  geodeziya,  kartografuya,  fototopografiya, 
aerofototopografiya,  topografiya,geodezik  asboblar,  geologiya,  matematika, 
chizmachilik, fizika, geografiya. 
Nazorat savollari
: 
1.
 
Geodeziya fanining asosiy vazifalari nimalardan iborat? 
2.
 
Geodeziya fani qaysi fanlar bilan bog’liq? 
3.
 
Geodeziya fani qanaqa  tarmoqlarga bo`linadi? 
 
 
 
 
 
 
 

---

13 
2-BOB.YERNI SHAKLI, O`LCHAMI , KATTALIGI. 
GEODEZIYADA QO`LLANILADIGAN KOORDINATALAR 
TIZIMI 
 2.1.Yerni, shakli o`lchami va kattaligi haqida ma`lumot
 
 
Yerni shakli  va kattaligi  haqidagi barcha  ma`lumotlar  insoniyat  uchun juda 
ham  zarur  va  keraklidir.  Bu  ma`lumotlar  yerni  sun`iy  yo`ldoshlarini  uchirish, 
geologiya,geografiya,geofizika,radio,televideniya 
uchun 
juda 
ham 
muhimdir.Yerning tabiiy yuzasi balandlik va chuqurlik, tog’liklar va tekislik, tizma 
tog’  va  vodiylardan  iborat.  O’tkazilgan  geodezik  o’lchashlardan  foydalanib  yer 
yuzidagi  nuqtalarning  koordinatalari  va  balandliklarini  hisoblab  chiqarishda 
Yerning  umumiy  shakliga  o’xshash  va  uni  ifodalay  oladigan  ma’lum  bir  yuza 
boshlang’ich  deb  qabul  qilinadi.  Geodeziyada  boshlang’ich  yuza  qilib  Yerning 
asosiy sathiy yuzasi olingan. 
Yer yuzidagi har bir nuqtadan sathiy yuza o’tkazish mumkin 
(2.1-rasm). 
Sathiy  yuza  o’ziga  hos  hususiyatga  ega  bo’lib,  uning  barcha  nuqtalarida 
shovun  chizig’i  (ipga  osilgan  yuk  yo’nalishi)  perpendikulyar  yo’nalgan  bo’ladi,