4
K I R I S H
Geodeziya va marksheyderlik ishi fani Konchilik ishi yo`nalishi
talabalargaYer yuzasida bajariladigan geodezik va marksheyderlik dala ishlarida
olib boriladigan o’lchash ishlari, hisoblash ishlari va hisoblashlar natijasida
yaratiladigan planlar, xaritalar va profillar haqida ma`lumot beradi.O`lchashlar
xilma-xil bo’lib, unda yer yuzining quyidagi elementlari: yer yuzida chiziqlar
uzunligi, chiziqlar orasidagi gorizontal va vertikal burchaklar, yer yuzidagi
nuqtalarning boshlang’ich nuqta deb qabul qilingan nuqtaga nisbatan balandligi
o’lchanadi. Bu o’lchashlarda xilma-xil asboblar: teodolit, nivelir, taxeometr,
dalnomer, svetodalnomerlar ishlatiladi. Geodezik o’lchashlardan foydalanib biror
amaliy yoki ilmiy masalani yechishda o’lchash natijalari matematik jihatdan ishlab
chiqiladi, ya’ni hisoblash ishlari bajariladi; hisoblash natijasida yer yuzidagi
nuqtalarning bir-biriga nisbatan o’rni aniqlaniladi. Geodezik o’lchashlar grafik
rasmiylashtirilib, yer yuzining qog’ozda kichraytirilgan tasvirlari, topografik karta,
plan va profillari chizib tayyor qilinadi. Geodezik o’lchashlardan foydalanib
Yerning shakli va kattaligi aniqlanadi. Umuman, xalq xo’jaligining konchilik
sohasida, xilma-xil amaliy masalalarni yechishda geodezik va marksheyderlik
o’lchashlar bajariladi.
Geodezik va marksheyderlik o’lchashlar yer yuzidagina emas, balki yer
bag’rida, dengiz sathida va fazoda ham olib boriladi.
Dostları ilə paylaş: 
