23-rasm. Piyoz ildizchasi hujayralarida mitoz ( x 1500) a – interfaza; б – profaza; в,г – metafaza; д – anafaza; е,ж – telofaza; з – ikkita qiz hujayra. Metafaza
Bo'linish dukining shakllanishi tugaydi va xromosomalar ekvatorial chiziqda
to'planadilar.
Erta prometafazada xromosomalar hujayra markazida oldingi yadro o'rnida
notekis yotadilar. Ularning xaotik (betartib) harakati kuzatiladi.
Metafaza davomida xromosomalar hujayra ekvatorida bir chiziqda tizilib
metafaza plastinkasini hosil qiladilar. Plastinkada yirik xromosomalar hujayraning
chekkalarida maydalari hujayra markazida joylashadi. Bu fazada xromosomalar
maksimal qisqarib, qalinlashgani uchun ularni sonini va morfologiyasini xuddi shu
davrda o'rganishadi. Metafaza mitozning tinim davri hisoblanadi, chunki bu vaqtga
kelib xromosomalar harakati to'xtaydi. Kechki metafazada xromosomalar hara-
katdan to'xtab bir tekis yotadilar: ularning sentromera uchastkalari dukning
markaziga, yelkalari hujayra chekka qismiga qaragan bo'ladi. Xromosomalar tar-
kibidagi xromatidlar bir-biridan ajraladi. Ular orasida faqat sentromera uchastkasida
bog’lanish saqlanadi, shuning uchun X ko'rinishiga ega bo'ladi.
Anafaza
To'satdan boshlanib,xromatidlar orasidagi sentromera bog’lari uzilib, bir-
biridan hujayraning ikki qutbi tomon tez harakat qila boshlaydilar. Anafaza- mi-
tozning eng qisqa fazasi. Xromosomalar V ko'rinishiga ega bo'lib, uchi bo'linish
qutblariga yelkalari bo'linish markaziga qarangan bo'ladi. Sentromeradagi kinetoxor
85 uchastkalari xromosomalar harakatini boshqaradi. Bu harakat tortuvchi iplarning
qisqarishi natijasida yuzaga keladi. Anafaza oxirida bo'linish duki zichlashib ekva-
tor chizig’ida to'planadi va fragmoplastni hosil qiladi.
