O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi



Yüklə 3,08 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə130/147
tarix21.04.2022
ölçüsü3,08 Mb.
#85782
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   147
3 Sitologiya. Abdulov I.A., Qodirova N.Z. 2012.

Spora orqali ko'payishda
 organizmlar sporadan rivojlanadi va sporalarga 
faqat bitta organizm (ota yoki ona)ning irsiy axboroti bo'ladi. 


 
95 
Jinssiz ko'payishda qiz organizm ona organizmning bitta hujayrasidan (2ga 
bo'linish, shizogoniya, spora orqali) yoki bir guruh hujayralaridan paydo bo'ladi 
(vegetativ ko'payish).  
Vegetativ ko'payish
 o'simliklar orasida keng tarqalgan. Hayvonlarda jinssiz 
ko'payish asosan sodda tuzilishga ega bo'lgan parazitlar orasida keng tarqalgan. Bu 
usul orqali parazitlarning soni keskin ko'payadi va ular noqulay sharoitlarni o'tkaza-
di. 
Evolyutsiya jarayonida dastlab jinssiz ko'payish paydo bo'lgan bo'lib u or-
ganizmlarning asosiy guruhlari uchun xosdir. Jinsiy ko'payish genetik 
o'zgaruvchanlikni va avlodlarning morfo-fiziologik xilma-xilligini ta'minlaydi. Bu 
esa evolyutsion va ekologik jihatdan juda muhim va samaralidir. 
Jinsiy ko'payishning asosini jinsiy jarayon tashkil etadi. Bu jarayonda ota va 
ona organizmining gametalari (irsiy materiali) qo'shilishi va zigotani hosil bo'lish-
idan boshlanadi. Jinsiy jarayonni infuzoriyalardagi konyugatsiya jarayonida ku-
zatish mumkin. Bunda ikkita infuzoriya o'zaro vaqtinchalik ko'prik bilan bog’lanadi 
va u orqali irsiy axborot almashinadi. Bu jarayondan keyin irsiy jihatdan ota-ona 
organizmidan farq qiluvchi organizmlar paydo bo'ladi. Konyugatsiyadan keyin in-
fuzoriyalarning soni o'zgarmaydi va shuning uchun bu yerda ko'payish kuzatil-
maydi. Keyin infuzoriyalar jinssiz yo'l bilan ko'payadi. Bundan tashqari sodda 
hayvonlarda kopulyatsiya ( qo'shilish) jarayoni ro'y beradi va ikkita organizm 
qo'shilib irsiy axborot almashinadi. Evolyutsiyaning keyingi bosqichlarida kupayish 
jinsiy ko'payish jarayon bilan bog’lanadi. 
Jinsiy ko'payish jarayonida ota-ona organizmlar jinsiy organlarida gaploid 
gametalarni hosil qiladi va ularning qo'shilishidan diploid zigota hosil bo’lishi kuza-
tiladi. Zigotaning bo'linib rivojlanishidan yangi organizm - embrion, murtak - hosil 
bo’ladi. 

Yüklə 3,08 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   147




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə