O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

53 
 
 
 
14-rasm. Xloroplastning tuzilishi. 
1-tashki membrana; 2-memranalararo bo’shlik; 3-ichki membrana; 4-
tilakoidlar;           5-granalar; 6-kraxmal; 7-DNK; 8-ribosomalar; 9-stroma.
 
Plastidalarning hosil bo'lishi va kelib chiqishi haqida fanda ancha ma'lumotlar 
yig’ilgan.  Yashil  suvo'tlari  spirogira  va  xlamidomonadalarda  xromatofori  uzayib 
ikkiga bo'linish orqali ko'payadi.  
Yuksak o'simliklarda ham xloroplastlarning o'zidan ko'payishi kuzatiladi, le-
kin  kam  hollarda.  Xloroplastlar  sonining  ortishi  va  boshqa  xildagi  plastidalarning 
hosil bo'lishi asosida proplastidalar yotishi aniqlangan.  
           Proplastida          leykoplast         xloroplast          xromoplast 
Proplastidalar mayda ikki membranali pufakchalar. Ichki membranasi mayda 
burmalarni  yoki  mayda  pufakchalarni  hosil  qilishi  mumkin.  Proplastidalar  hujay-
ralari  bo'linayotgan  to'qimalarda  (meristema  hujayralari,  o'sish  konusi,  poya,  bar-
glarda) uchraydi. 
Yorug’lik yetarli bo'lgan sharoitda proplastidalardan xloroplastlar rivojlanadi. 
Bunda ularning ichki membranasining bir qismida avval uzun xaltachalar-lamellalar 
hosil  bo’ladi.  Boshqalari  esa  tilakoid  kameralarini  hosil  qilib  tilakoidlar  ustuncha 
bo'lib taxlanishi natijasida granalar hosil bo’ladi(15rasm).  

---

 
54 
Qorong’ida  proplastidalarning  rivojlanishi  o'zgacha.  Avval  plastidaning 
hajmi  ortib  ichki  membranasi  lamellalarni  emas,  mayda  bir  joyga  to'planadigan 
pufakchalarni  hosil  qiladi.  Hujayralarga  yorug’lik  tushganda  pufakchalardan  tezda 
lamellalar va tilakoidlar rivojlanadi.