O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

Xromatin oqsillari
 
Xromatin  oqsillari  quruq  massaning  60-70%  tashkil  etadi.  Bular  giston  va 
giston bo'lmagan oqsillarga ajratiladi. 
Giston  oqsillarini  xromatindan  ajratib  birinchi  bo'lib,  A.Kossel  1890  yilda 
o'rgangan. Gistonlar-uncha katta bo'lmagan oqsillar bo'lib, zaryadlangan lizin va ar-
ginin  aminokislotalarini  tutadi.  Uning  bu  xususiyati  DNK  molekulasiga  qattiq 
yopishishiga yordam beradi. 
Giston oqsillar 5 fraksiyadan iborat: 
1. H1 (inglizcha- 
histone
)- lizinga boy giston 
2. H2b o'rtacha lizinga boy giston. 
3. H2a o'rtacha lizinga boy giston. 
4. H3 argininga boy giston 
5. H4 argininga boy giston. 
Bu  fraksiyalar  bir-biridan  molekulyar  og’irligi  bilan  farq  qiladi.  H1  gistoni 
boshqa  fraksiyalarga  nisbatan  2  marta  kam  uchraydi.  Gistonlar  (H1  dan  tashqari) 
strukturasi jihatidan o'xshashdir. H1gistoni ancha yirik  - 220ta aminokislotali, qol-
ganlari o'rtacha -102 aminokislotadan iborat.  
Gistonlar  sitoplazmadagi  polisomalarda  DNK  replikatsiyasidan  oldin  sin-
tezlanadi. Sintezlangan gistonlar sitoplazmadan yadroga o'tib u erda DNK moleku-
lasi  bilan  bog’lanadilar  va  kamida  to'rtta  hujayra  bo'linishi  davomida  bog’lanishni 
saqlaydilar.  Giston  oqsillari  DNKning  maxsus  taxlanishida  (kompaktizatsiya)  va 
traskripsiya jarayonini boshqarishda ishtirok etadilar. 
Giston bo'lmagan oqsillar fraksiyasiga xromatin bilan bog’langan fermentlar 
va  spesifik  regulyatorlik  ya'ni  DNKdagi  nukleotidlar  ketma-ketligini  tanib  oluvchi 
oqsillar kiradi.