O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi



Yüklə 3,08 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə103/147
tarix21.04.2022
ölçüsü3,08 Mb.
#85782
1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   147
3 Sitologiya. Abdulov I.A., Qodirova N.Z. 2012.

Mashg’ulot jihozlari:
 odam xromosomalari kariotipi, xromosomalar morfol-
ogiyasi tasvirlangan jadval, xromosoma tuzilishi, euxromatin va geteroxromatin aks 
etgan slaydlar. 
Xromosomalar  bo'linayotgan  hayvon  hujayralarida  1882  yilda  Flemming  va 
o'simlik hujayralarida Strasburger tomonidan aniqlangan. Xromosoma nomini 1888 
yilda ularning bo'yalish xususiyatiga qarab Valdeyer bergan. 
Xromosomalar  morfolgiyasini  o'rganishning  eng  qulay  vaqti  bo'linishning 
metafaza davri, chunki bu davrda xromosoma maksimal spirallashgan bo'lib, yaxshi 
ko'rinadi.  Lekin  aniqlanishicha,  xromosomalarning  kondensatsiyasi  telofazagacha 
amalga  oshadi.  Bu  ularni  uzun  DNK  molekulasi  hujayralar  orasida  to'siq  hosil 
bo'layotganda shikastlanishdan saqlar ekan. 
Xromosoma  tanasini  ikkiga  birlamchi  belbog’i-sentromera-  ajratadi.  Uning 
joylashishiga qarab: 1. Metasentrik-teng yelkali 2. Submetasentrik – noteng yelkali 
va  3.  akrosentrik  -  bitta  yelkasi  juda  kalta  bo'lgan  xromosomalarni  ajrati-
ladi(22rasm). 
Sentromera  yoki  kinetoxor-  xromosomaning  muhim  tarkibiy  qismi  bo'lib, 
1937 yilda K.Darlington tomonidan shunday nomlangan. Bu yerda tubulin polimer-
izatsiyalanib bo'linish duki mikronaychalari hosil bo’ladi va xromosomalarni hujay-
rani qutblariga tortadi. Sentromerada DNK zanjirining o'rami cho'ziqroq bo'lganligi 
uchun  bu  joy  xromosomaning  boshqa  joylarga  qaraganda  och  bo'yaladi.  Sentro-
merada uchta zona farqlanadi: o'rta kinetoxor uchastkasiga xromosomalar birikadi, 
ikkita chekka qismi xromatidlarni biriktiradi. Odatda xromosomalarda bitta sentro-
mera bo'ladi-monosentrik , lekin disentrik(di-ikki) va polisentrik(poli-ko'p) xromo-
somalar ham uchraydi.
  
 


 

Yüklə 3,08 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   147




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə