O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

26-Milliy g’oyaning ilmiy o’rganish, o’qitish va targ’ib-tashviq qilishning nazariy-metodologik asoslari
Reja:
1. G’oyaviy-mafkuraviy ishlarda ilmiy usul-yondoshuvlarni tanlash masalalari, bu boradagi qarashlar va munosabatlar mohiyati.
2. Milliy g’oyani ilmiy o’rganish, o’qitish va targ’ib-tashviq qilishda falsafa faniga tayanish zaruriyati.
3. Falsafiy yondoshuv va tamoyillar tizimi.

Istiqlol mafkurasining bosh tamoyillarini belgilab, uni tobora shakllantirib borayotgan xamda bu soxada olimlar, siyosatdonlar va ijod axli uchun yunalishlar berayotgan bosh islohatchi-Prezidentimiz Islom Karimovning o’zidir.

Oktabr to’ntarishdan keyin jadidlar va taraqqiyparvar ziyolilar shakllanib borayotgan bugungi mafkuramizni orzu qilgan edilar, ularning orzular-orzuligicha kolib ketdi.
Kizil imperiyaning shurolarga xos, ya’ni xar kanday milliy tuyguni taxkirlovchi mafkurasi, zurovon tizimning goyasi oxir okibat o’z-o’zini yemirdi va inkor etildi.
Inson uylamasdan, fikr kilmasdan yashay olmagani singari, jamiyat xam muayyan goyalarsiz, nazariya va mafkuralarsiz mavjud bula olmaydi. Xar kanday jamiyatda o’ziga xos ravishda muayyan goyalar yuzaga keladi. Ayni shu goyalar jamiyatni olga ketishi yoki depsinishi, tarakkiy etishi, yoki ortga ketishiga sabab buladi. Sovet tuzumi va unga mos mafkurasini inkor kilgan O’zbekiston xam musatkilligini e’lon kilgach o’z tarakkiyot yulini ifoda etuvchi milliy istiklol goyasi yuzaga keldi va shakllanmokda. Ushbu goyani ilmiy-nazariy va metodologik asoslarini Prezidentimiz I.Karimov o’z asarlarida, suxbat va nutklarida ishlab chikdi va e’lon kildi.
Mustakillik yillarida jamiyatimiz a’zolarining dunyokarashi, fikrlash tarzida teran o’zgarishlar ruy berdi. Mustakillik mafkurasi xalqimizni birlashtiradigan, bunyodkorlik faoliyatiga safarbar etadigan, uning ezgu maksadlari va manfaatlarini o’zida ifoda etishi zarur edi. «Bu mafkura,-deydi Islom Karimov-xalqni xalq, millatni millat etadigan, uning sha’ni-sharafi, or-nomusi, ishonch e’tikodini ifodalaydigan jamiyatimizning o’ziga xos tarakkiyot yuli, turmush tarzi, tub manfaatlariga tayangan xolda muttasil rivojlanib, takomillashib boradigan goyalar tizimidir». Ta’bir joiz bulsa milliy mafkura utmish va kelajakni boglab turuvchi kuprik, oliy maksad sari yulni yoritib turuvchi mayokdir. Oliy maksadimiz-milliy istiklol goyasida o’z ifodasini topgan bulib bu-yurtimizda ozod va obod vatan, erkin va farovon xayot, xukukiy demokratik jamiyatni barpo etishdir,-deydi Islom Karimov.
E’tiborni mustakillik va mafkura tushunchalariga, ularni alokadorligiga karatsak. Mustakillik ma’naviyat va mafkuraning birligi, ularninig bir-birini takazo kilish zaruriyatining sabablari nimada? Mustakillik nima? Mustakillik avvalo bokimandalik, tobelik va karamlikdan ozodlikdir. Ozodlikni xis kilish. Bir donishmand aytgan ekan: «o’zini kul ekanligini anglagan kul yarim ozoddir». Kechagi tuzumni soginib eslaydigan yukmi? Shundaylar o’zini kul ekanliklarini, kul bulganliklarini bilishadimi? Mana shu kullikni anglash ma’naviyatdir. Mustakillik bu ozodlik, dedik. Ozodlik esa anglangan zaruriyatdir. Ana shu ozodlikni anglash,-ma’naviyatdir. Anglangan zaruriyat bu iktisodiy-ijtimoiy, siyosiy, xukukiy va ma’naviy jixatdan o’z kadr-kimmatini belgilayotgan, o’z «Men» ini anglayotgan xalqimizning xayotiy extiyojidir. Mustakillik anglangan zaruriyat ekan, demak u ma’naviyatdan boshlanadi. Mustakillik va ma’naviyatning birlik dialektikasining sababi shundaydir. Mustakillikning buyuk kadriyat ekanligini anglash, uni xayotiy extiyoj va zaruriyat ekanligini tushunish ostida milliy o’zlikni anglash, milliy gurur tushunchalari yotadi. Mazkur tushunchalarni bilish uchun esa milliy mafkura tushunchasini anglamogimiz zarurdir.
Mafkura nima? Mafkura – muayayn ijtimoiy gurux, katlam, millat, jamiyat, davlat manfaatlari, orzu-istak va maksad-muddaolari ifodalangan goyaviy-nazariy karashlar va ularni amalga oshirish tizimi. Unda manfaatlari ifodalanayotgan kuch va katlamlarning utmishi, bugungi kuni va istikboli o’z ifodasini topadi. Mafkura kulami, mikyosi va istikboli uning kimlaring manfaatlarini ifoda etishi, kanday maksadlarga xizmat kilishi xamda nimaga tayanganligi bilan belgilanadi. Ma’lumki, O’zbekston Respublikasi Konstitutsiyasining 12-moddasida «O’zbeksitonda ijtimoiy xayot, siyosiy institutlar mafkuralar va fikrlar xilma-xilligi asosida rivojlanadi. Xech kaysi mafkura davlat mafkurasi sifatida urnatilishi mumkin emas», deyiladi. Bu davlat mafkurasiz bulishi yoki mafkura kerakmi, yukmi degan savolni kuyilishini bildirmaydi. Shuningdek, yakka mafkura, sinf, partiya, mulk va shaxs xukmronligi, jamiyat rivoji kishilik tarixida kanday okibatlarga olib kelishini yakin tariximizdan yaxshi bilamiz. Prezident I.Karimov mustakillikning dastlabki yillaridanok: «Ma’naviyatsiz xech kanday tarakkiyot yuk, milliy istiklol mafkurasini ishlab chikmogimiz zarur» - degan kursatmani bergan edilar. Chunki, mafkura bu istikbolning yaratuvchisidir. Prezidentimiz I.Karimov: «O’zbekistoning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li» asaridayok Mustaqil O’zbekistonni rivojlantirishning 4 asosiy ma’naviy-axlokiy negizlarini ko’rsatib utgandilar. Bu negizlar: 1. Umuminsoniy kadriyatlarga sodiklik; 2. Xalqimizning ma’naviy merosini mustaxkamlash va rivojlantirish; 3. Insonning o’z imkoniyatlarini erkin nomoyon qilish; 4. Vatanparvarlikdir. Bu negizlar, ayni paytda mustakillik mafkurasining asosiy tamoyillarini tashkil etadi. Demak, umuminsoniy kadriyatlarga sodikliklikni mustakilligimiz manbai deb, xalqimizning ma’naviy merosini kamolotga erishishining dolzarb vazifasi deb, insonda jo bulgan ijodiy ruxga erkinlikni berishni markaziy masala deb, vatanparvarlikni ijtimoiy tarakkiyotimizning yo’lchi yulduzi deb ta’riflash doirdir.