O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi z. Nishanova, D. Qarshieva

xususiy
jihatdan quyidagi 
vazifalarni
amalga oshiradi:
bola tug‗ilgandan boshlab maktab ta'lim jarayoniga tayyorgarligi, yosh davrlarining psixologik 
taraqqiyot dinamikasini o‗rganadi (bilish jarayonlari, intellektual qobiliyatlari, shaxs sifatlari 
hamda shaxslararo munosabatlarini). Bunda har bir bolaga maxsus psixodiagnostik kartochka 
to‗ldiriladi va uning rivojlanish ko‗rsatkichlari har oyda yoki yilda qayd qilinib boriladi; 
har bir bolaning psixik va xulqiy rivojlanishidagi individual qobiliyatlarini tekshirish, uning 
o‗rtacha standart me'yorlardan chetlashishlari, ya'ni ijobiy (rivojlanishda oldindami), salbiy 
(rivojlanishdagi qoloqligi) tomonlarini aniqlash; 
bolaning ta'lim va tarbiya jarayonidagi Yutuqlarini aniqlash maqsadida psixologik xizmat 
ko‗rsatish va uning natijasida amaliy tavsiyalar ishlab chiqish; 
bolani yanada rivojlantirish maqsadida uning iqtidori, layoqati va individual qobiliyatlarini hamda 
qiziqishlarini tashxislash hamda ilmiy asoslangan psixologik maslahat va kasbga yo‗naltirilish 
ishlarini olib borish; 
bolaning psixologik holati haqida ota-onalarga, o‗qituvchilarga zarur bo‗lgan har tomonlama 
ma'lumotlar to‗planib, bolaga mos ravishda ta'lim va tarbiya metodlarini tanlash. 

---

Psixodiagnostika fani psixologiya tarmoqlaridan biri bo‗lib, shaxsning individual-psixologik 
xususiyatlarini, aqliy taraqqiyotini aniqlab o‗lchash, ya'ni hisoblab chiqaruvchi metodlarini 
o‗rgatuvchi fandir. 
Psixodiagnostika – shaxsning individual-psixologik xususiyatlarini (aniqlab o‗lchashda) har xil 
metodlar bilan aniqlab o‗lchasa-da, keyinchalik proektiv metodlar, so‗rovnomalar paydo bo‗lishi 
jarayoniga asos bo‗lib xizmat qildi. Shu bilan birga psixodiagnostikaning rivojlanishida nazariy 
jihatdan metodikalarning kamligi ko‗rinib qoldi. Psixodiagnostikaga matematik-statistik metodlar 
va korrelyatsiya hamda tahlil qilish, faktorli analiz paydo bo‗lishi va takomillashuvi, psixometrik 
tadqiq qilish amaliy jihatdan juda katta samara berdi.
Bolalarni psixodiagnostik tadqiq qilish yosh xususiyatlariga, u yoki bu yosh davri uchun etakchi 
faoliyat turining ta'siriga, individual tipologik tavsifnomalarning taraqqiyot darajasiga bog‗liq 
ravishda ba'zi xususiyatlarga ega. Bola taraqqiyotining har bir yosh davri bolalar bilan ishlashning 
usullari va metodlarini, eksperimental tadqiqotning o‗z maqsadlari va vazifalarini talab qiladi.
Kichik yoshdagi bolalarni psixodiagnostik tekshiruv yosh psixologiyasi va pedagogik 
psixologiyaning sohasi hisoblanadi. Olingan natijalar yordamchi xarakterga ega bo‗lib, pedagog 
tomonidan bola psixik taraqqiyoti xususiyatlarini aniqlashda qo‗llaniladi. Bunda ta'lim va tarbiya 
dasturi, turli hayotiy sharoitlarda (faoliyatda, muloqotda va boshqalarda) shaxs xulq-atvori 
xarakteristikalarini tuzishda hisobga olinadi. Eksperimental tadqiqotdan olingan natijalar oilada, 
bog‗chada, maktab va boshqa jamoat joylarida individual va guruhiy tarbiyaviy-pedagogik 
tadbirlar sxemasi tuzishda foydalanilishi mumkin. O‗qituvchi o‗z ishida doimo bolalar 
psixofiziologik masalalari bilan to‗qnashadi. Uni vaqtinchalik natijalargina emas (masalan, 
chorakning oxiriga kelib o‗quvchilarning o‗zlashtirishi kabi), balki u yoki bu jismoniy va ruhiy 
sifatlarning rivojlanish istiqbollarini aytib beradigan natijalar qiziqtiradi. Bolalar bog`chalarida 
yoki boshlang`ich maktablarda psixodiagnostik tadqiqotlar quyidagi vazifalarni hal qiladi: