O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus

PSIXOLOGIYA FANINING PREDMETI 
R e j a : 
1.
Psixologiya haqida tushuncha. 
2.
Psixologiya fanining kelib chiqish tarixi. 
3.
Psixologiya prinsiplari. 
4.
Sohalari. 
5.
Psixologiya tarmoqlari va fanlar tizimidagi o'rni 
T a ya n ch s o' z v a i b o r a l a r : 
Psixologiya, rux, aks ettirish, psixika, Aristotel, refleks, 
emperizm, 
sensualizm, 
faktlar, 
jarayonlar, 
individual 
xususiyatlar, vazifalar, psixik holatlar. Prinsip, determinizm, 
ong, faoliyat, amaliyot, nazariya, soha, ijtimoiy psixologiya, 
psixika, tadqiqot, psixik taraqqiyot, ijtimoiy borliq. 
Psixologiya lotincha “
psyuxe
"-
ruh
, "
logos
"-
fan, 
ta'Iimot degan so'zlardan
 
oiingan
 
bo'iib, psixologiya fani inson ruhi haqidagi ta'limotdir. Boshqacha qilib 
aytganda
 
psixologiya ruhshunoslik,
 
insonshunoslik haqidagi fandir. 
Psixologiya, falsafadek juda qadimiy fanlardandir va 
juda boy tarixga egadir.Pisxologiya dastlab falsafa doirasida 
faoliyat ko'rsatgan. Psixologiya juda uzoq tarixga ega. 

---

164 
Dastlabki 
psixologik 
tasavvurlar 
Qadimgi 
Sharq 
mamlakatlarida, Xitoy, Hindiston, Misr kabi mamlakatlarda 
vujudga kelgan. Psixologik tasavvurlarning vujudga kelishida 
odamlar o'rtasida farqlarning mavjud ekanligi, ammo bu 
farqlarning sabablari aniq bo'lmaganligi bilan bog'liq.
 
Kishining psixikasi haqidagi ta'limotni birinchi marta Aristotel (eramizdan 
avvalgi 384-322 yillar) 
«Ruh haqida» 
degan kitobida bayon qilgan. Shu sababli 
Aristotel alohida fan bo'lgan psixologiyaga asos solgan olim yoki psixologiya 
fanining «otasi» deb hisoblanadi. U bir qancha asarlar yozib, ularda psixologiya 
masalalari bo'yicha o'z qarashlarini bayon qiladi. Aristotel ruh tan bilan uzviy 
bog'langan, deb hisoblaydi. «Ruh-deydi u-o'z taiatiga ko'ra hukmron asosdir, tana 
esa tobe narsadir». Aristoteldan keyin Demokrit, undan keyin Epikur (342-271 
yillar), Rim shoiri va faylasufi Lukresiy Karr (99-95 yillar) psixologiya fanining 
rivojlanishiga o'z nazariyalari bilan hissa qo'shdilar. Lukresiy psixik hodisalarning 
tanaga bog'liqligini tajribada asoslab berdi. 
0’rta asrlardan fransuz tabiatshunos olimi R.Dekart nomini tilga olmaslik 
mumkin emas. Chunki bu olimning nomi bilan keyinchalik fiziologiyada va 
Psixologiyada ko'p ishlatiladigan refleks tushunchasi bog’liqdir. R.Dekart o'z 
zamonasida birinchi