15
Qo’shimcha faktorlarga lixoradik ahvol, charchash, qayg’urish, menstrual davr,
uyqu, ba’zi medikamentlar, masalan, kamfora, kardiadol, alkogol, piramidon strixnining
va hk.
Shunday qilib, epilepsiya butun organizmning faoliyatida rang-barang buzilish
sodir bo’lishidan paydo bo’ladi.
Ta’kidlash kerakki, bunday kasallikni davolashda terapevtik davolash samara
beradi, u organizmning barcha f’zolari faoliyatiga ta’sir qiladi.
Kasalni davolashda hamisha quyidagi printsiplarga amal qilish lozim:
1.
Davolash uzoq vaqt uzluksiz bo’lishi. Xuruj to’xtashi bilan davolashni to’xtamaslik
kerak. Oxirgisi uch yildan kam bo’lmasligi, ehtiyotlik bilan dori-darmonlarni
kamaytirish, terapiya bekor qilinguncha.
2.
Ko’pchilik hollarda epileptikaga qarshi har xil preparatlarni qo’llash.
3.
Har qaysi bemorga optimal dozirovkani, preparatlarni topish.
4.
Epilepsiyaga qarshi dorilar hamma holatlarda modda almashuvi jarayoni
yaxshilaydigan bo’lishi lozim (glyutaminlar, kislota, vitaminlar).
5.
Epilepsiyani davolash bilan birga albatta, organizmdagi boshqa kasalliklarga e’tibor
berish.
6.
Har bir holatda ham yuqori natijalarga erishishning muhim sharti: bola hayoti rejimi,
tarbiya, o’qitish va mehnat faoliyatini to’g’ri tashkil qilish.
Epilepsiyaga qarshi davolash usularini to’g’ri qo’llay bilish kerak.
Hozirgi paytda antiepileptik dori-darmonlar ko’p, ammo shundan eng muhim
lyuminal hisoblanadi. Geksamedik turli qaltiroq xurujlarida qo’llaydilar. Uning ta’sirida
ruhiy holat ham yaxshilanadi, bemorlar yumshaydi, xotirjam bo’ladilar.
Benzonal tutli hurujlarda qaltirashga qarshi ishlatiladi. Psixomotorli xurujda esa
kam samara beradi.
Difenin yirik qaltiroq xurujlarda ishlatiladi.
Bura tonik qaltirashda qo’llaniladi.
Xlorakan homiladorlarga va bolalarga tavsiya qilinadi.
Kichik xurujlarda trimetin, piknolepsin, suksilep samaralidir.
Epilaktin xiralanish holatida, kichik va aralash xurujlarda qo’laniladi.
Tegretol (Shveytsariya) psixomotor xurujida ayniqsa samaralidir.
Finlepsin tegretolga o’xshash, lekin ko’p ta’sirli emas.
Epilepsiya davolashda turli dorivor giyohlar qo’llaniladi (Sereysk, Vorobyov,
Bexterev, Brodskiy va boshqalar).
Tajriba shuni ko’rsatadiki, Brodskiy miksturasi va aminazin yaxshi ta’sir ko’rsatadi
(ayniqsa katta qaltirash xurujida).Epileptik status shoshilnch xolat, tez tibbiy yordam
ko’rsatish lozim.
Harorat darajasi yuqori ko’tarilgan-antibiotiklar, yurak faoliyati buzilganida
kordiamin, kofein, nafas yo’li buzilganida-lobelin.
Dori-darmonlarning faqat o’zi epilepsiyani davolashda to’liq samara bera olmaydi.
Kasallikka qarshi kurashda bolaning to’g’ri hayot kechirish ahamiyatli. Bola ko’p vaqtini
toza havoda o’tkazishi lozim. O’z vaqtida doimiy va etarli uyqu bo’lishi kerak. To’g’ri
ovqatlantirish, ovqat to’yimli va vitaminlarga boy bo’lmog’i lozim. O’tkir, tuzli ovqatlar
to’g’ri kelmaydi. Spirtli ichimliklar ichmasligi kerak. Uyqu oldidan yuvintirish zarur.
Quyosh nuridan saqlanish kerak. Jismoniy tarbiya bilan shug’ulanish, ko’p cho’zilmagan
16
holatda. Tajriba ko’rsatadiki, hech qanday ma’lumot bilan shug’ullanmagan kishilarda
epilepsiya ko’proq bo’ladi. Bola kasallikka qaramasdan maktab programmasini
o’zlashtira olsa, maktabga boradi, sinfda og’ir kechikmalar, xuruj bo’lsa, vaqtincha
to’xtatiladi, bu bolalar bog’chasiga ham tegishlidir. Katta epilepsiya bilan kasallangan
o’smirlarni mehnatga jalb qilish vrach nazorati orqali bo’ladi. Har qanday foydali mexnat
miya faoliyatini yaxshilaydi, kasalga qarshi kurashishda yordam beradi.
Qiyosiy tashhis
Epilepsiya tutqanog’i
Isterik tutqanoq
1. Xech bir psixogen omilsiz yuzaga
kelishi mumkin
1. Ruhiy jarohatlovchi omil natijasida,
hech bir xabarchisiz yuzaga keladi
2. Aura turidagi xatarchilarga ega
2. Ruhiy jarohatlovchi omil natijasida,
hech bir xabarchisiz yuzaga keladi
3. Tutqanoqni keyingi kechishi: qisqa
tonik faza, so’ngra klonik tutqanoq
fazasidan iborat. Xurujning umumiy
davomiyligi 1 ½ - 2 minut
3. Tutqanoq xaotik tomtarqoq, xarakterga
ega bo’lib, davrlar ketma- ketlikka ega
bo’lmaydi, davomiyligi 10 minutdan bir
necha soatgacha
4. Tutqanoq xuruji vaktida ko’z
qorachig’ i yorug’likka reaktsiyasi yo’q,
ixtiyorsiz siydik ajralishi va defikatsiya,
tilni tishlab olish kuzatiladi
4. Bunday belgilar kuzatilmaydi
5. Tutkanok xurujini ishontirish yuli
tuxtatish mumkin emas
5. Xurujni psixoterapevtik yo’l bilan yoki
tashhis ta’sirlovchilar bilan to’xtatish
mumkin.
6. To’liq amneziya
6. Amneziya, ko’pincha qisman.
Tutqanoqqa qarshi dorilarni ta’sir mexanizmi
Karbamazepinni
ta’sir mexanizmi
Karbamazepinni asosiy ta’siri benzodiazepin retseptorlariga va
kaltsiy
kanallariga
ta’siri,
kindling-effektini
pasaytirishi
(“tebranish” effekti),qachonki uzilgan signallar affektiv bosqichni
shakllanishiga olib kelishi mumkin.Valproat kislota tuzini
terapevtik effekti GAMKergik neyrotransmissiyaga asosiy ta’sirini
ta’minlaydi.
Rp:Carbamazepini 0,2
Dtd №50 in tabul.
S.ichishga.
Valproatni ta’sir
mexanizmi
Valproatni bosh neyroximik ta’sir mexanizmi hisoblanadi GAMK
metobolizmiga ta’sir qilib neyromediatorni asosiy markaziy
tormozlanishiga olib keadi,pre- va postsinaptik razryadlarni
pasaytirishi va postsinaptik membranani qo’zg’alishini
kamaytiradi.
Rp:Convultxi 0,3