5-ilova
Parazit va soprofit organizmlar.
Geterotrof organizmlar – organik moddalar xisobiga oziqlanib
yashaydigan organizmlar bо‘lib, ikkita katta guruxga bо‘linadi. Saprofitlarga va
parazitlarga.
Saprofitlar о‘lik tabiatni organik moddalarini xisobiga
oziqlanadilar.Tabiatda keng tarqalgan va katta ahamiyatga ega.Ularni kо‘p
turlaridan insonlar manfa’tida qо‘llanilib turli maqsadlarda
ishlatiladi.Bakteriyalar asosan uchta katta guruxlarga bо‘linadilar.
1.Achitqilar.
2.Bijg‘ituvchilar.
3.Chirituvchilar.
Parazitlar esa tirik organizmlar organik moddalarini xisobiga
oziqlanadilar.Ular о‘z navbatida:
1.Endoparazitlar.
2.Ekzoparazitlarga.
Bu organizmlarni kо‘plab vakillari havfli kasalliklar chaqiruv
chilar bо‘lib xisoblanadilar.Bu kasalliklarni oldini olish xozirgi
vaqtda insoniyat oldidagi dolzarb muammolardan biri bо‘lib qolmoq
da.Ba’zilariga qarshi emlash va davolash usullari ishlab chiqilgan
bо‘lib keng qо‘llanilib kelmoqda. Tibbiyotdagi barcha yuqumli kasallik
larni 25% ni mikroorganizmlar,bakteriyalar tashkil etsa,75% ni esa
viruslar tashkil etadi.Ayniqsa hozirgi vaqtdasil,gangrena,lepra
(moxov), tovun,о‘lat,teri tanosil kasalliklarini chaqiruvchi bakteriya
va mikroarganizmlar insonlarda og‘ir xastaliklar chaqirib avodlarga
turli irsiyatida ham aks etishi aniqlangan.
Bakteriyani umumiy kо‘rinishi.
5.1-ilova
ЛИТОСФ
ЕРА
ГИДРОСФ
ЕРА
ИОНОСФ
ЕРА
СТРАТОС
ФЕРА
ТРОПОС
ФЕРА
АТМОСФ
ЕРА
ЕР
ҚОБИҒИ
ЕР
МАНТИЯ
С
YER
YADROSI
YER
PLANETA
SI
6-ilova
Hayotni paydo bо‘lishi xaqidagi g‘oyalar.
Yer yuzida hayotni paydo bо‘lishi haqidagi muammo nazariy va amaliy
biologiya fanlarini eng dolzarb masalalaridan biri bо‘libqolmoqda.
Qadim zamonlardan beri hayotni paydo bо‘lishi atrofidagi munozaralar
doimo insonlarni,donishmand larni va faylasuflarni diqqat markazi
da bо‘lib keladi va kelmoqda.
Ayniq zamonaviy texnika va kosmos,falakkiyotni tadqiq qilish
rivojlanishi,о‘rganilishi bu masalaga yangidan,zamonaviy fanlar
nuqtaiy nazaridan qarash yangi va yangi kashfiyotlar,dalillar,nomalum
jarayonlar ochilmoqdaki bu masalalarga yanada chuqurroq qaralmoqda.
Hayotni paydo bо‘lishi haqida asosan ikkita nuqta’iy nazar bо‘lib
ular:
1.Idealistik.
2.Materialistik.
Idealistik nuqta’iy nazar bо‘yicha barcha olam,samolar,shu bilin
birga tiriklik ham,insonlar ham qisqa muddat ichida yaratuvchi
tomonidan yaratilgan degan talqinga ishonch hosil qilish bilan
qaraladi.YA’ni barcha muqddas kitoblardagi fikrlarga faqat ishonch
hosil qilish bilan cheklanadilar.
Materialistik nuqta’iy nazar bо‘yicha yerdagi hayot noorganik
moddalarni dastlab ki kimyoviy evolyusiyasidan organik moddalardan
birlamchi Bulyon hosil qilgan, ulardan esa xujayrani eslatuvchi
sodda moddalar almashtirish xossasiga ega sistema,tuzilmalar paydo
bо‘lib,tiriklik xossalarini sodda xsusiyatlarini namoyon qilgan deb
tushuntiriladi. A.I.Oparin ularni Koatservatlar deb nomlab ilmiy
laboratoriyalarda tajribalar asosida bularni о‘rgangan.
7-ilova
Nanotexnologiya va nonokimyo zamonaviy fan.
Nanotexnologiya – fan sifatida eng yosh bо‘lib bir qancha fanlarni
yutuqlari yordamida atomlar,molekulalar,minerallarni ma’lum
bо‘lmagan kimyoviy va fizikaviy xossa va xususiyatlarini yaratish va
ulardan zamonaviy texnika asboblarida insonlar ixtiyojlarini,yangi
murakkab texnologiya muammolarini hal qilishda yangi imkoniyatlar
yaratishga qaratilgan.
Nanotexnologiya izlanishlari о‘zining tadqiqotlari natijasida
qisqa muddat ichida shunday yutuqlarga erishdiki uning natijasida
yangi xossa va xususiyatlarga ega kristallar,minerallar va materiallar
yaratilib katta iqtisodiy yutuqlarga olib kelmoqda. Bu soha yutuqlari
tabiatdagi barcha moddalarni,kimyoviy elementlarni,mineral moddalar
ni noma’lum fizikaviy va kimyoviy xossalaridan asosan xarbiy texni
kalarni mukammallantir ish uchun qaratilgandir
8 - ilova