О‘zbekiston respublikasi


Asosiy tuzilish darajalari



Yüklə 0,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/22
tarix17.01.2018
ölçüsü0,64 Mb.
#21535
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22

                                          Asosiy tuzilish darajalari. 

                                                           Darajalar. 



                                    I.Biologik  mikrosistemalar 

                                   II.Biologik  mezosistemlar 

                                       1.Molekulyar    (molekulyar-genetik) 

                                       2.Subxujayra va  xujayraviy 

                                       3.Tо‘qima 

                                       4.Organ 

                                       5.Organizm (bir butun organizm ), yoki  ontogenetik 



                                  III.Biologik makrosistema 

                                       1.Populyatsiya - tur. 

                                       2 Biotsenotik. 

                                       3.Biosfera .  

                                       4.Planetar.                                                                

 

 



 

       4.1-ilova 

                                                                                                                                                        

 

 

                                               Tiriklikni tuzilish darajalari 



                      Populyatsiya,  tur,  biotsenoz,  biogeotsenoz  umuman  olganda  Biosfera  asosida 

tiriklikni tashkil etuvchi darajalaridan tuzilgan bо‘lib quyidagi darajalari tafovut etiladi. 

                                             1.Molekulyar tuzilish darajalari. 

                                             2.Organoidlar tuzilish darajasi. 

                                             3.Xujayra tuzilish darajasi. 

                                             4.Tо‘qima tuzilish darajasi. 

                                             5.Organlar tuzilish darajasi. 

                                             6.Individ ,organizm tuzilish darajasi. 

                                             7.Populyatsiya va tur tuzilish darajasi. 

                                             8.Sistematik kategoriyalar darajasi.  

                                  9.Biogeotsenoz tuzilish darajasi. 

                                10.Biosfera tuzilish darajasi. 

Синф 

Тур 


Популяция 

Индивид 


Орган 

Тўқима 


Хужайра 

Органоид 

Молекуляр 

Tiriklikni 

tuzilish 

darajalari 




                                                                                                                            5-ilova 

                                         Moddalar va energiya almashinuvi. 

  Tirik  organizmlarni  hayot  jarayoni  murakkab  biokimyoviy  reaksiyalari  bosqichma 

bosqich  borishi  organizmlarni  tirikligini,hayotiy  jarayonlarini  ta’minlaydi.  Biokimyoviy 

jarayonlar issiqlik yutilishi yoki issiqlik ajralishi bilan borganligi uchun bunday reaksiyalarni: 

                                                      1.Endotermik.  

                                                      2.Ekzotermik. 

deb aytiladi.Oeiqa xujayraga kirishi va uni hazm bо‘lishi murakkab jarayonlar bilan bog‘liq bо‘lib 

bu  moddalar  oddiyroq  molekulalarga  parchalanib  odatda  issiqlik  yutilishi  bilan  boradi.Moddalar 

va energiya almashinuvi odatda ikki qarama-qarshi jarayonlardan tashkil topib ularni:  

                                                                   1.AssimilyatsiY. 

                                                       2.DissimilyatsiY. 

deb  nomlanadi.  Assimilyatsiya  endotermik  reaksiyalar  bilan  borsa,dissimilyatsiya  reaksiyalari 

issqlik ajralishi bilan boradi va parchalanishdan hosil bо‘lgan moddalardan, yangi, hujayraga xos 

kerakli  murakkab  organik  moddalar  sintezlanadi.Bu  reaksiyalarda  ATF  va  ADF  molekulalari 

ishtirokida boradi. 

 

 



                                                                                                                             6-ilova 

 

                                  Aerob va anaerob nafas olish. 

Dissimilyatsiya  reaksiyalari  anabolik  biokimyoviy  reaksiyalar  va  jarayonlar  

majmuasi-    dan  tashkil  topib  katta  miqdordagi  energiya  va  issqlik  ajralib  chiqishi  bilan  boradi. 

Bu jarayonda nafas olishni ikki xili namoyon bо‘lib:  

                                                       1.Anayrob nafas olish.  

                                                       2.Aerob nafas olish.  

deb aytiladi. Anayrob nafas olishda Glyukoza glikoliz reaksiyasida Pirouzum kislotasiga aylanib 

reaksiya  kislorod  ishtirokisiz  boradi.Hosil  bо‘lgan  pirouzum  kislatasi  mushaklarda  kislorod 

ishtirokida sut kislatasiga aylanadi.  

 

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                              



                                                                                                                                        7-ilova 

Hujayra nazariyasi,tuzilishi,organoidlar. 

 

1890  - 

Yansen  (Jansen)  dastlabki  sodda  mikroskop  kashf  qilgan,  ikkita  linzani  ketma-ket   

joylashtirib unga erishgan.        

1865  - 

Robert Guk (Robert Hook), mikroskopomni yanada murakkablashtirib,о‘simlik 

qobig‘ini о‘rganib undagi katakchalarni xujayra termini bilan nomladi.U katakchalarni о‘rta   

qismi bо‘sh,xech narsa yо‘q,devori tiriklik xossasiga ega modda deb tushuntirgan.  

1850-1200 - Antoni van Levenguk (Antoni van Leeuwenhoeck) linzalarni yanada shaffofligini   

yaxshilab obyektlarni (x 200 ) marta kattalashtirishga erishgan va turli bir     xujayralilarni   

«murtak» larini va dastlab bakteriyalarni 1676 y. kuzatgan.  

1700-1800 - Turli tо‘qimalarni, asosan о‘simlik tо‘qimalari kuzatilib ularni tafsiflab rasmlari    

yaratildi. Bu vaqtlarda mikroskop odamlarni qiziqarli,о‘ziga jalb etuvchi asbob   sifatida ishlatilar 

edi.   

1997 - 


Dolland (Dolland) linzalarni sifatini keskin yaxshilashga erishdi, shundan sо‘ng   

mikroskop keng ommalashdi va tarqaldi. 

1391- 

Robert Braun (Robert Brown) odastlab xujayra yadrosini о‘simlik xujayralarida  

aniqlab uni yumoloq tanacha sifatida tavsiflab berdi. 

1238-1239 -  Botanik Shleyden (Schleiden) i zoolog Shvann (Schwann) turli olimlarni 

g‘oyalarini birlashtirib «xujayra nazariyasi» ni, yaratdilar. Unga binoan xar qanday tirik  

organizmlarni struktura va funksional birligi xujayradir deb tarifladilar.            



Yüklə 0,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə