“O’zbekiston Temir Yo’llari”

“O’zbekiston Temir Yo’llari”
Toshkent Temir Yo’l Muhandislari Instituti


« Qurilish mehanikasi» . . kafedrasi .


Materiallar qarshiligi fanidan



Cho’zilish va siqilishga hisoblash.
Bajardi: i:
Tekshirdi: :



Berilgan miqdorlar.

Variant nomeri

a

b

c

F

k

P1

P2

q1

q2

P

Δ

γ

m

m

m

sm^2

-

kN

kN

kN/m

kN/m

kN

Mm

kN/m^2

16-4

1.5

2.0

2.5

20

2.0

1.8

0.5

10

15

150

0.05

78

1-Masala.



2-Masala





1-LHI. Sterjenlarni cho’zilish-siqilishga hisoblash.
1-Masala. Statik aniq bruslarni hisoblash.
Sterjenning o’z og’irligi (G) ni hisobga olib bo’ylama kuch (N) va normal kuchlanish (σ) epyuralari qurilsin. Sterjen materialining solishtirma og’irligi γ=78kN/m³ (St 3). Echish:

1. 
   Sterjenning har bir uchastkasi og’irligini hisoblaymiz.
   

G₁= γ∙F∙c=78∙20∙10^-4∙2,5=0,39 kN.
G₂= γ∙k ∙F∙b=78∙2∙20∙10^-4∙2=0,624 kN.
G₃= γ∙k∙F∙a=78∙2∙20∙10^-4∙1,5=0,468 kN.
1.2. Bo’ylama kuch va normal kuchlanish epyurasini quramiz.
1-uchastka (1-1 kesim uchun):
0 ≤z₁≤c=2,5 m;
Σz=0, bundan

z₁=0 da
z₁ =2.5 m da


2 - uchastka (2-2 kesim bo’yicha) :
c=2,5 m≤z₂≤(c+b)=4,5m ;
Σz=0,



Bundan

z₂=c+b=2.5+2=4.5m da





3. uchastka (1-1 kesim bo’yicha)
(c+b)=4.5≤z₃≤(c+b+a)=4.5+1.5=6m
Σz=0
bundan
z₁ =2.5m da

z₃=c+b=4.5m da






Olingan miqdorlarga asosan N_(z) va σ_(z) epyuralarini chizamiz.





Sterjenning absolyut uzayishini aniqlaymiz. .
Har bir uchastkaning absolyut uzayishini Guk qonuniga asosan aniqlaymiz.




ga asosan

2-Masala. Statik noaniq sterjenlar sistemasini hisoblash.


Berigan miqdorlar
a=1.5m, b=2.0m, c=2.5m, P=150kN, k=2, [σ]=160mPa
Sterjenlarning yo’nalgan kesimi ikki teng yonli ugolokdan iborat. Har bir sterjen uchun teng yonli ugolokning nomeri aniqlansin.
Maslada 4ta noma’lum zo’riqishlar (N₁, N₂ , V_A, H_A) ya’ni K=4 ga teng.
Masalaning statik noaniqlik darajasi n=k–3=4–3=1.
Demak masala bir marta statik noaniq. Bu masala quyidagicha uch tomonlama hal qilinadi.
1.Masalaning statik tomoni.
∑ z=0, H­­­_A+N₂∙cosα=0 (1)
∑Y=0, N­­₁+ V­­_A+N₂∙sinα–P=0 (2)


∑M_A=0,


N₁∙a–N₂∙sinα∙B+P(b+c)=0, (3)





2. Masalaning geometirik tomoni.
1 -sterjen Δl₁ ga qisqaradi
2-sterjen Δl₂ ga chuziladi,
ΔACC₁ ∞ ΔABB₁ dan
Shundan CC₁= Δl₁
ΔBB₁B₂ dan BB₂= Δl₂, BB₁= BB₂ /sinα= Δl₂/sinα, u holda (4)


ifoda ; ; (4’)
3.Masalaning fizik tomoni Guk qonuniga asosan:
,
U holda (4^’) quyidagicha yoziladi




(5)=>(3)
–0.96 N₂∙a– N₂∙sinα∙b+P(b+c)=0
–N_2­(1.5∙0.96+2∙0.625)=–150(2+2.5)
–2.69 N₂=675

(5) dan N₁=–0.96∙N₂=–­0.96∙250.929=–240.892 kN
4.Chuzilgan (siqilgan) sterjenlarning hisoblash formulasidan foydalanib ularning kundalang kesim yuzalarini tanlaymiz.
, bundan ,

Masalaning shartiga ko’ra sterjen ikki teng yonli burchaklikdan iborat, u xolda

Sortamentdan burchaklikning nomerini tanlaymiz
L N 200x200x20 F=75.5sm² σ_haq=N₁/2F=240.892/2∙0.765=240.892/1.53=157.45mPa=[σ]