P a ris nüsxəsi azərbaycan respubükast prezidentiNİN

Koroğlu  dedi:  -  Get  gözümün  qabağından.
Eyvaz özünü o  yerə  qoym ayıb  Koroğlunun  sözünü  kəsdi.  Koroğlu 
im arətinə girib,  altı  ay N igar xanımın  otağından eşiyə çıxm adı.  Altı  ay 
tam am   olduqda N igar xanım a dedi:
-  Ay  xanım ,  Keçəl  H əm zə  m ənim lə  vədələşib.  İndi  v əd ə  yetişib, 
gedirəm  ya ölərəm ,  ya da ki,  Qıratı  götürüb  gələrəm .
Koroğlu  aşıq paltarını  geyib  sazını  götürdü,  N igar xanım la  vidala- 
şıb  Xunis  elinə  doğru  yola  düşdü.  M ənzilbəm ənzil  ötüb  günlərin  bir 
günü  Dona  çayı  kənarındakı  Xunis  elinə  çatdı.  Koroğlu  D ona  çaymı 
adlayanda çayın  qırağında  at  ayağının  izini  görüb  öz-özünə  dedi:  “Bu 
Q ıratın  ayaqlannm   izidi,  yoxsa  Qıratdan  başqa,  heç  bir  at  bu  çayı  ad - 
laya  bilm əz,  yəqin  H əm zə  b əy   Qıratı  burdan  aparıb” .  Koroğlu  çayı 
keçib gördii ki,  bütün m al-davar çölü tamam tutub,  çadırların isə  sayı- 
hesabı  yoxdu.  Koroğlu  çadırların  qabağında  saz  çalıb  oxuyur,  tə lx ə k - 
lik  edirdi.  C am aat  ona  yun,  qurut,  pendir  verirdi.  K oroğlunun  dediyi 
bütün  sözlər atın  tərifı  idi.
H əsən  paşaya  xəbər  çatdı  ki,  obaya  bir  aşıq  gəlib,  oxuduqlarının 
ham ısı  at  tərifındən  başqa bir  şey  deyil.  Keçəl  H əm zə  Qıratı  gətirən - 
d ən  bəri  H əsən  paşa bir  d əfə  də  olsun  Qıratı  m inm əmişdi.  Q ırat  töv- 
lədə  idi.  K eçəl H əm zədən başqa,  kim sə  ona yaxınlaşa bilmirdi.  Keçəl 
H əm zə  ancaq özü Qırata baş çəkirdi.  H əsən paşaya at tərifı deyən aşı- 
ğın  xəbəri  çatdıqda dərhal  hökm  etdi  ki,  aşığı  hüzuruna gətirsinlər.
Koroğlu  H əsən  paşaya  salam   verdi.  Paşa  onu  h ö nnotlə  qarşılayıb 
əzizlədi.  Paşa  dedi:
-  Aşıq xoş  gəlibsən,  əyləş.
Koroğlu  əyləşdi.
Paşa dedi:
-  Aşıq,  deyirlor b əygirlərə  yaxşı  tə rif deyirsən.  M əndə  olan  bəy- 
girlərdən  heç  bir paşada  yoxdu.  İndi  götü  sazını  de,  görürn,  neco  tərif 
deyirsən?
Koroğlu  qorxdu  ki,  K eçəl  H əm zə  birdən  bu  sin i  açmış  olar.  D iq- 
qətlə  baxdıqda  K cçəl  H əm zoni  y an-yörədə  gömıodi.
Sazı  götürüb  dedi:
Ə rəbatın  tərifıni  eylərəm ,
Ə brişim  telindən  yalı  gərəkdi.
B uğanaq  ayağlı,  yonm a  dırnağlı.
B ir hoqqa  güm üşdən  nalı  gərəkdi.
Əsli  m ahm ududu,  tasm a boyunlu,
M eydana  girəndə  yüz  m in  oyunlu,
Q arıçqay baxışlı,  ac  qurd  yeyim li,
O rtası  qoluna  dolu gərəkdi.
H əsən  paşa dedi:
-   Y anşaq  and  olsun  ki,  indiyə  kimi  belə  tə rif eşitm əm işdim .  Sən 
dediyin bu  sifətlər H əm zə  bəyin  Ç əm libeldən  qaçırıb  gətirdiyi  Q ırat- 
da var.
P aşa sonra  dedi:
-   A y  aşıq,  Q ırat çox d əli  atdı,  ona yaxınlışm aq olmur.
K oroğlu  dedi:
-  P aşa  sağ  olsun,  m inm əyə  dəlisov  at yaxşıdı.
H ə sə n  paşa  dedi:
-  N ə  üçün?
K oroğlu  sazı  götürüb dedi:
A t odu üstündən  ə r aşırm aya.
D ərə  dolandurub  yal  aşırm aya,
Ü stündə  ə l-ə tə k   dolaşdırm aya,
Qoç  igidin atı  dəli  gərəkdi.
H ə sə n  paşa  dedi:
-   H əm zə  b əy ə  deyin gəlsin  görək,  o  b elə tə rif eşidibm i?
K eçəl H əm zə Qıratı gətirdikdən sonra paşanm  qızını alıb baş vəzir 
olm uşdu.  H əsən paşanın baş vəziri K eçəl H əm zənin  arxasınca həm işə 
iki  yüz,  üç  yüz  n əfər  gəzirdi.
F ərraş  H əm zə  bəyin  dalısınca  getdi.  H əm zə  b əy   cah-cəlalla 
H ə sə n   paşanm   hüzuruna  gəldi,  baş  əyib  təzim   edəndən  sonra,  kcçib 
paşanın  sağ  əlində  taxtda  əyləşdi.  K oroğlu  H əm zənin  cah-cəlalm ı 
g ö rdükdə  gözlərinə  inanmadı.  Qorxudan  donub  qurudu.  Ü rəyində 
dedi:  “ K eçəl  işin  üstünü  açsa,  işim b itəcə k ” .
H ə sə n  paşa  dedi:
-  H ə m z ə bəy,  bu  aşıq  ata yaxşı  təriflər  deyir.
K eçəl  H əm zə  K oroğlunun  üzünə  baxanda  yazıq  Koroğlu  süzm əni 
tuluğa  saldı.  Y avaşca  əlini  sinəsinə  qoyub  işarə  vurdu  ki,  H əm zə  bəy 
sənə  dəxil  düşm üşəm .  H əm zə  bəy  də  sanki  -   “arxayın  ola  b ilərsən ” ,
-  deyə,  işarə  ilə  əlini  gözünə  qoydu.
Paşa dedi:

---

-  A y  aşıq,  bir tə rif de  H əm zə  bəy eşitsin.
K oroğlu  sazı  götürüb  dedi:
K oroğlu  der  atda  h ünər  var ola,
Ş ahi-m ərdan  qoç  igidə  yar ola,
Ş əm şir  dava  günü  ə ld ə   dal  ola,
D əstgirim   M ə h əm m əd ,  Əli  gərəkdi.
Paşa H əm zə  bəyə  dedi:
-  H əm zə  bəy,  bu nə  K oroğlu,  K oroğlu deyir?
H əm zə  paşam n  fıkrini  yaym dırıb  dedi.
-  Aşıq  Ç əm libeldən gətirdiyi  atın tərifıni  deyir.
H əsən paşa dedi:
-  G örünür,  aşıq m ahir m inicidi,  yoxsa dəlisov atı belə tə rif eləm əz.
Sonra dedi:
-  Yanşaq,  Qıratı  m inə bilərsənm i?
K oroğlu başladı  zülüm -zülüm   ağlam ağa ki, dəli  atm m ənim  u şaq - 
larımı  yetim  qoyacaq.
Paşa  dedi:
-   Yavrum,  ağlama,  sənə  iki  min  tüm ən  verəcəyəm ,  at  səni  yıxıb 
öldürsə,  iki  yüz  tüm ən  qan  pulundu,  arvad-uşağına  yollayacağam . 
Yox,  əg ə r diri  qalsan,  bu pul  sənə  ənamdı.
K oroğlu razılaşıb  dedi:
-M ə n   ölərəm ,  paşa  sağ olsun.
Paşa  dedi:
-  H əm zə  bəy,  Qıratı  gəti.
H əm zə b əy  gördü ki, Koroğlunun silah-yarağı yoxdu,  elə buna görə 
də  bir  qılınc  Q ıratın  təngaltısına  qoyub,  bir  qılınc  da  yəhərin  altına 
bağladı.  Altı  aydı  ki,  Qırat tövlədən bayıra çıxmamışdı.  Q orxudan heç 
kəs  ona  yaxınlaşa  bilmirdi.  Bu  m üddətdə  Qırat  yeyib-yatıb  əm əlli- 
başlı  ə tə -c a n a   gəlm işdi.  H əm zə  bəy  Q ıratın  yəhər-yüyənini  düzəldib 
özü  onun  cilovunu  tutdu,  ovsarını  isə  beş-altı  adamın  əlin ə  verib  min 
əzab -ə ziy y ət ilə  tövlədən  eşiyə  çıxarıb paşanın hüzuruna gətirdi.  K o- 
roğlu  gördü Q ırat  ağzı  k ö püklənə-köpüklənə  gəlir.  Sazı  götürüb  dedi:
Türküstan  elində  ə lə   saldığum ,
Ö m rüm ünən  bəslədiyim   Q ırat,  gəl.
Sən düşm üsən  bir lokənin  əlinə,
Ö m rüm ünən  bəsləd iy im   Q ırat,  gəl.
B ir batm an dəm irdən  çəkdim  nalını.
A cuqlansa  üç  gün  yem əz  yem ini,
Q ırx  ağacda bilindirər  nəm ini,
Ö m rüm ünən  bəslədiyim   Qırat,  gəl.
Paşa dedi:
-  Ay aşıq,  səbrim   tükəndi,  bir m in  görüm.
K oroğlu  dedi:
-   Paşa,  bilirəm   bu  at  m əni  öldürəcək,  yediyim iz  duz-çörəyi  halal 
elə,  uşaqlarım dan  m uğayat  ol.
Paşa  dedi:
-  Qorxm a,  səni  o  kişiyə  tapşırmışam.
K oroğlu paşadan aldığı  iki yüz tüm əni kisəyə töküb belinə bağladı, 
Q ıratın yanına gəldi.  H əm zə bəy astadan K oroğluya salam verib  Q ıra- 
tın  cilovunu  onun  əlinə  verib  dedi:
-   Sözüm üz  sözdü,  dem işdim   altı  aydan  sonra  Qıratı  əlim lə  sənə 
v erəcəy əm ,  buyur,  bu da sənin  əm anətin.
K oroğlu dedi:
-  H əm zə  bəy,  sən  ki, belə  kişilik elədin,  bundan sonra bir tikə  çö- 
rəyim i  sənsiz yem əyəcəyəm .
H əm zə b əy  dedi:
-   Ağa,  y əh ə rin   qaşm dan  asılan  bu  qılıncı  belinə  bağla,  təngaltının 
altındakı  qılıncı da astaca çıxart əlində tut.
Koroğlu  qılıncı  belinə  bağladı.  Təngaltının  altından  çıxardığı  qı- 
lıncı  da əlində  tutub Qıratın  belinə  qalxdı.  H əm zə  bəy  m eydandan  qı- 
rağa  çəkildi.  K oroğlu  özündə  deyildi,  huşu  başından  çıxmışdı,  Qıratı 
dolandırırdı.
Paşa  dedi:
-  Aşıq,  atı  gətir,  görüm m ən də  m inə  bilərəm m i?
Koroğlu  ürəyində  dedi:  “Ay əclaf,  onu  bəlkə,  yuxunda  g ö rəsən ” .
K oroğlu  dedi:
-   Paşa,  bir türkü  deyim   sonra:
M ənzilgahı  Ə rdəbildən  Kaşanə,
B unu  m in ən   xotkar nədi,  paşa  nə,
H ə r otuz  ağacda bir yol  pəşonə,
Ö m rüm ünən  bəslədiyim   Q ırat,  gəl.
Koroğlu  bura  g ələn d ə  D ona  çayının  qırağında  Qıratın  ayaq  izini 
görüb tam mışdı.  O du  ki,  H əm zə bəyə üz tutub  dedi:

---