141
islama aidiyyəti vardır. Kitabxana yarandığı dövrün mədəniy-
yətini təmsil edirdi. Görəsən, indiki kitabxana ümumbəşəri
səciyyə daşıyıb, dünyanın əsrarəngizliklərini aşkara çıxaran tə-
biət və sosial elmlərin müasir parlaq inkişafınımı nüma-
yiş etdirəcək? Təki olsun! Bu bizi qane edir.
Amma ehtiyatlanıram ki, sözügedən kitabxana “çürük”
fəlsəfi təlimlərə körpü rolunu oynasın, avropalıların yüksək
insanlıq keyfiyyətlərindən uzaq keçmişinə kortəbii bağlılığı,
heyranlığı təmsil etsin... Onlar bugün bizi yenidən inkar et-
mək, acizləşdirmək istəyirlər.
Kitabxananın pavilyonları haqda da şübhəli şeylər eşitmi-
şəm...
Bugün islam yaralı dindir: ona mənsub xalqların böyük
hissəsi üçüncü dünya (inkişaf etməmiş) xalqlarıdır. Bu xalq-
ların maddi geriliyi və mənəvi (intellektual) tənəzzülü ey-
nidir. Əgər rəflərini Avropa mədəniyyətini təbliğ edən ensik-
lopediyalar, kitablar, jurnallar, məcmuələr... dolduracaqsa,
onda həmin kitabxana qurulmasa yaxşıdır...
Qabaqcadan bilirəm ki, kitabxananı quranlar səkkiz əsrlik
Əndəlüs islam tarixi haqda nə deyəcəklər. Qabaqcadan bilirəm
ki, Nil vadisi və Şimali Afrika islam mədəniyyəti haqda nə
deyəcəklər. Onu da bilirəm ki, onlar Məhəmmədin missiyası
əleyhinə olan köhnə irqi haqq-hesabları gündəmə gətirmək
üçün dəridən-qabıqdan çıxırlar...
Bu üzdən mən tələb edirəm ki, çoxəsrlik Aralıq dənizi
hövzəsi mədəniyyətini əks etdirən həmin kitabxana qurularkən
islam ədalətli və dürüst şəkildə təsvir olunsun. Biz əsla və əsla
heç bir mədəni qəsbkarlıq forması ilə sülh bağlamarıq!
142
Allahın əzəmət şüası
Avropa və Amerikadakı maşınqayırma zavodlarında texniki
göstəriciləri yüksək, görünüşü də cazibədar avtomobillər bu-
raxılır. Amma həmin zavodların sahibləri avtomobillərini sat-
dıqdan sonra onlarla əlaqə saxlamırlar. Onlara sürücünün kim
olmağı, maşının neçə mil sürülməsi, haraya sürülməsi, harada
saxlanması maraqlı deyil. Zavod maşını düzəldər və satar;
maşın zavoda, zavod da maşına həmişəlik əlvida “deyər”...
Görəsən, dünyamız da (kainatımız da) – o, hər şeyi ustalıqla
ərsəyə gətirmiş Allahın yaradıcılıq məhsuludur – buna oxşar-
dırmı? Allah onu vücuda gətirdikdən sonra sərbəstmi bu-
raxıb? Əsla!!!
Kainatın hər bir nöqtəsindəki hərəkətlilik də, sükunət də
Ali Nəzarətin diqqətindən kənarda deyildir. Möminlər həm-
rəydirlər ki, hər saniyə kainatı baqi tutub, nizamda saxlayan
güc – Aləmlərin rəbbi olan Allahdır.
Ay Yerin ətrafında dövrə vurur. Onun gözləri yoxdur ki,
getdiyi yolu görsün. Mənzilbaşına çatması və yoluna davam
etməsi üçün yanacaq bakına da sahib deyildir. O, yaradıcı-
sının yolgöstərənliyi ilə hərəkət edir...
Yaşadığımız Yer kürəsi də öyrənilməyə layiqdir. Əvvəlcə,
yer qabığı, sonra, mantiyası və nəhayət, plazma maddəsin-
dən ibarət nüvəsi tədqiq olunmalıdır və olunur da. İlahi Elm
yerin dərinliklərinə dalır, hər bir atoma nizam verir. Əgər
143
istəsəydi, zəlzələ qoparar, biz də həlak olardıq. Amma o, hər
şeyi qaydasında edib və biz bu qayda-qanunların nəticəsini
kainatdakı sabitlikdə görürük.
Yer qabığında minlərlə növ bitkiyə rast gəlirik. Hər bir
bitki, toxumu torpağa düşüb meyvə gətirənədək Allahın nə-
zarəti altındadır. Eyni şeyi digər canlılar üçün də söyləyə bi-
lərik...
Qurani-Kərimdə bu haqda deyilir:
“O saatı (qiyamətin nə vaxt qopacağını) bilmək yalnız Ona
aiddir. O bilmədən heç bir meyvə qabığından (tumurcu-
ğundan) çıxmaz, heç bir qadın hamilə olmaz və bari-həmlini
yerə qoymaz. (Allah) onlara (müşriklərə məzəmmət və is-
tehza ilə:) “Şəriklərim haradadır? – deyəcəyi gün, onlar: “(Ey
Rəbbimiz!) Biz Sənə ərz etdik ki, aramızda (Sənin şərikin
olduğuna şəhadət verə biləcək) heç bir şahid yoxdur!” –
deyə cavab verəcəklər” (Fussilət, 47).
Evlərimiz kənardan gələn elektrik enerjisi ilə işıqlandırılır.
Alimlər təsdiqləmişlər ki, dünyanın mövcudluğu öz-özünə
deyil (və ya: öz substansiyasından irəli gəlmir), əksinə, o, Ali
Yaradıcı tərəfindən vücuda gətirilmişdir. Quranda bu haqda
oxuyuruq:
“Həqiqətən, Allah göyləri və yeri zaval tapmasınlar (öz
mehvərindən çıxmasınlar) deyə, tutub saxlayır. Əgər öz meh-
vərindən çıxsalar, Ondan başqa onları heç kəs tutub saxlaya
bilməz. Doğrudan da, (Allah) həlimdir, bağışlayandır!” (Fa-
tir, 41).
Bilirəm ki, bu sözlərdə qəribə bir şey yoxdur. Elə bir
müsəlman təsəvvür etmirəm ki, bunda şübhəyə düşsün. Am-
144
ma bəziləri soruşurlar: “Allah dünyanı necə idarə edir? O öz
işlərini necə görür? O necə güldürür, necə ağladır, necə öl-
dürür, necə dirildir? Necə ola bilər ki, O, eyni vaxtda həm
kainata, həm də gözlə görülməyən atomlara nəzarət edir?”
Mən bu qəbil suallarla məşğul olmadan da yaşaya bi-
lirəm. Mən oynaqlarımı hərəkətə gətirən ruhun mahiyyətini
bilmədən də yaşayıram. Və mən kainatı bürüyən işığın sir-
rini öyrənmədən də ömür sürməyi bacararam. Yuxarıdakı
sualları hər şeyi bilmə həvəsi və hər yerə özünü dürtmə is-
təyi doğurur.
Bəziləri bu cür suallarla məşğul olub, mühüm nəticələrə
gəlsələr də, ziddiyyətlərdən qaça bilməyiblər. Məsələn, bəzi
insanlar “varlığın birliyi” (vəhdəti-vücud) təliminə inan-
mışlar. Elə güman etmişlər ki, Allahla kainatın əlaqəsi ruhla
bədənin əlaqəsi kimidir. Təbii ki, bu ağılsızlıqdır, dəlilikdir!
Bəzi sufilər bu cür düşünürlər...
Bəziləri səbəbiyyət (səbəb-nəticə) qanununun üstündən
xətt çəkərək, zənn etmişlər ki, “Hər bir hərəkətin, əməlin ic-
raçısı (səbəbkarı) Allahdır” – deməyənlərin imanı düzgün
deyildir.
Onlara xitabən deyirəm ki, varlıq aləmini tənzimləyən
“səbəblər” silsiləsi (şəbəkəsi) mövcuddur. Təbii ki, bu sə-
bəblər Ali Qüdrətin nəzarətindədir. Sən nə düşünürsən dü-
şün, Ali Güc ona başlanğıc və son (ölüm), hərəkətlilik və sü-
kunət səlahiyyəti vermişdir.
Qurani-Kərim bizim gördüyümüz və görmədiyimiz varlıq-
ların arxasındakı səbəblər haqda məlumat verir. Allah təala
buyurur:
Dostları ilə paylaş: |