28
X
uşaqların cinsi istismarı və onlara qarşı seksual xarakterli
hərəkətlərin qarşısını almaq və onlara qarşı mübarizə
aparmaq;
X
cinsi istismar və seksual xarakterli hərəkətlərin qurbanı olmuş
uşaqların hüquqlarını müdafiə etmək;
X
bu fenomenə qarşı milli və beynəlxalq əməkdaşlığı
gücləndirmək.
Belçika
Uşaqların Cinsi İstismarına qarşı mübarizə üzrə Dövlət
Komissiyasının fəaliyyətinin ardından, Belçika Parlamenti
23 mart 2000-ci il tarixində konstitusiyaya düzəlişlər qəbul
edərkən, konstitusiyaya uşaqların tam şəkildə “konstitusiya
subyekti” kimi tanınması ilə bağlı xüsusi şərt daxil etmişdir.
Belçika Konstitusiyasının 22 b maddəsində bildirilir:
“Hər bir uşaq öz mənəvi, fiziki, psixoloji və cinsi toxunulmazlığına
hörmət edilməsi hüququna malikdir”.
Ayrı-seçkiliyə yol verməmək prinsipi
Kon ven si ya, tə rəfl ə rin onun müd dəala rı nı tət biq edər kən, di-
gər lə ri ilə ya na şı, xü su si lə, qur ban la rın hü quq la rı nın qo run ma-
sı üçün hə ya ta ke çi ri lən təd bir lər ilə bağ lı ola raq, ay rı-seç ki li-
yə (ob yek tiv və ağ la ba tan əsas ol ma dan fərq li rəf tar et mək) yol
ver mə si ni qa da ğan edir. Ay rı-seç ki li yin qa da ğan edil mə si üçün
sa da la nan sə bəb lər Av ro pa in san hü quq la ri Kon ven si ya sı nın
14-cü mad də si və 12 say lı Pro to ko lun da sa da la nan sə bəb lər ilə
ey ni dir. Bu sə bəb lə rə cins, irq, rəng, dil, din, si ya si və ya di gər
ba xış lar, mil li və so sial mən su biy yət, hər han sı mil li az lıq la ra aid
ol ma, əm lak, do ğum və di gər və ziy yət lər da xil dir. Kon ven si ya nın
29
mət ni, həm çi nin, üç əla və sə bə bi əha tə edir: cin si ori yen ta si ya,
sağ lam lıq və ziy yə ti və əlil lik.
Anlayışlar
Av ro pa Şu ra sı nın üzv döv lət lə ri nin qa nun ve ri ci li yin də ki fərq li lik-
lə rə bax ma ya raq, bu kon ven si ya nın məq səd lə ri üçün müş tə rək
an la yış lar üzə rin də ra zı lı ğa gə lin miş dir:
X
“uşaq” – Bir ləş miş Mil lət lər Təş ki la tı nın uşaq hü quq la rı Kon ven-
si ya sı və Av ro pa Şu ra sı nın İn san al ve ri nə qar şı mü ba ri zə haq-
qın da Kon ven si ya sın da ve ril miş an la yı şa əsas la na raq, “uşaq” 18
ya şın dan ki çik is tə ni lən şəx si bil di rir. Qeyd edil mə li dir ki, Lan-
za rot Kon ven si ya sı nın müəy yən mad də lə rin də fərq li yaş həd-
di nə zər də tu tu lur - ci na yət sa yı lan hə rə kət lər et mə dən cin si
fəaliy yət ilə məş ğul ol maq üçün qa nu ni yaş. Sek sual xa rak ter li
fəaliy yə tə ra zı lıq ve ril mə si ya şı Av ro pa da 13 yaş dan 18 ya şa ki-
mi də yi şir. İs pa ni ya da ra zı lıq üçün ən aşa ğı (13 yaş), Tür ki yə və
Mal ta da isə ən yu xa rı (18 yaş) yaş həd di nə zər də tu tul muş dur;
X
“uşaq la rın cin si is tis ma rı və sek sual xa rak ter li hə rə kət lər” –
kon ven si ya qur ba nın ailə si və ya xın çev rə si da xi lin də və həm-
çi nin, kom mer si ya və gə lir əl də et mək məq sə di lə tö rə dil miş
əməl lə ri əha tə edir. Bun la ra aşa ğı da kı dav ra nış ka te qo ri ya la-
rı da xil dir: sek sual xa rak ter li hə rə kət lər, uşaq fa hi şə li yi, uşaq
por noq ra fi ya sı, uşaq la rı əx laq sız əməl lə rə cəlb et mə və sek-
sual xa rak ter li məq səd lər üçün uşaq la rın di lə tu tul ma sı.
Əsas ide ya bun dan iba rət dir ki, az yaş lı la ra qar şı tö rə dil miş bü-
tün sek sual xa rak ter li əməl lə rə gö rə ci na yət mə su liy yə ti müəy-
yən edil mə li dir;
X
“qur ban” – bu kon ven si ya da sa da la nan ci na yət əməl lə rin dən
hər han sı bi ri nə mə ruz qal mış uşa ğı bil di rir. Xü su si lə vur ğu-
lan ma lı dır ki, cin si is tis mar və sek sual xa rak ter li hə rə kə tin tö-
30
rə dil mə si fak tı uşaq qur ban he sab edil məz dən ön cə müəy-
yən edil mə mə li dir.
Uşaq la ra qar şı sek sual xa rak ter li hə rə kət lər ilə bağ lı olan di gər an-
la yış lar də rin təh lil edil mə li və mü va fiq mə də ni kon tekst də ifa də
edil mə li dir və kon ven si ya nın mət ni ha zır la nar kən bu an la yış lar kəs-
kin mü ba hi sə lə rə sə bəb ol muş dur. Bun la ra, mə sə lən, ailə içə ri sin də
“nor mal” və sek sual xa rak ter li dav ra nış lar ara sın da sər həd, uşaq lar
ara sın da “nor mal” cin si təd qi qat və di gər az yaş lı lar tə rə fin dən tö-
rə di lən sek sual xa rak ter li hə rə kət lər (“həm ya şıd tə rə fin dən edil miş
hə rə kət”) ara sın da sər həd və ya qar şı lıq lı ra zı lıq əsa sın da sek sual
xa rak ter li fəaliy yət və sə la hiy yə tin qey ri-bə ra bər böl gü sü (tər bi yə çi
və ya müəl lim ilə cin si əla qə ki mi) kon teks tin də “məc bu ri” sek sual
xa rak ter li fəaliy yət ara sın da kı sər həd an la yış la rı da xil dir.
6
Qabaqlayıcı tədbirlər
Uşaq la rı cin si is tis mar və sek sual xa rak ter li hə rə kət lə rin bü tün
for ma la rın dan qo ru maq üçün kon ven si ya nın mət nin də döv lət
sə viy yə sin də tət biq edil mə li olan qa baq la yı cı təd bir lər sa da la nır.
Bu si ya hı ya pe şə kar lar və ic ti maiy yət ara sın da mə lu mat lı lı ğı ar-
tır maq, uşaq lar ilə və uşaq lar üçün iş lə yən şəxs lər üçün tə lim lər
təş kil et mək və mək təb lər də uşaq la rı mə lu mat lan dır maq ki mi
təd bir lər da xil dir.
Portuqaliya
Lanzarot Konvensiyasında bildirildiyi kimi, istismar və
hərəkətlərin qarşısının alınmasını vurğulayaraq və açıq şəkildə
konvensiyaya istinad edərək, Portuqaliya qanunları uşaqlar
6. Corinne May-Chahal, Maria Herczog (həmmüəllilfər): Avropada uşaqlara qarşı seksual
xarakterli hərəkətlər, Avropa Şurasının Nəşri (2004).
Dostları ilə paylaş: |