2. Internet va kompyutr o`yinlarining paydo bo`lishi. Virtual tanishuvlar

Mediareading
 
— mediakontentni o’qish, qayta anglash. Qayerda va nima deb emas, 
qanchalik tez-tez kuzatiladi, deb savol berish.
• 
Media tomonidan manipulyatsiya qilish tahlili
— keyslarni o’rganish, mediadan 
manipulyatsiya maqsadlarida foydalanish vositala- rini o’rganish. 
• 
Tarixiy aloqalarni yaratish
— biz tarixdan qanday saboq olishimiz mumkin va u 
bugungi qadriyatlarni, hodisalarni va voqealar jarayonini qanday shakllantiradi? 
• 
Mediaprognozlash
— media va OAV — bu voqelikning aksidir va ayni paytda ular 
markerlar, yo’l ko’rsatkich, kelajakka yo’llanmadir. Jurnalist yangiliklarning axborot oqimi 
qayerga yetaklayotganini tushunishi kerak. 
• 
Ma’lumotlar tahlili
— axborotlarning katta hajmi bilan ishlash, foydali, trend 
axborotlarni aniqlash, noodatiy qonuniyat, yangi taxmin- larni ko’ra bilish bo’yicha kompleks 
ko’nikmalar.
• 
Texnik vositalarni egallash va ulardan foydalanish ko’nikmalari 
— axborotni izlash, 
unga ishlov berish, tahlil qilish, xulosalash, vizualizatsiya qilish bilan bog’liq. 
• 
Onlayn surishtiruv jurnalistikasi
— ishonchli faktlarni aniqlash uchun onlayn 
resurslar, platformalardan foydalanish, onlayn vosi- talar yordamida haqiqatni izlash sabab-natija 
voqealarini vizuali- zatsiya qilish. • Faktcheking — ularning yordamida chop etilayotgan faktlar 
bilan haqiqatda mavjud faktlar o’rtasidagi nomuvofiqliklar aniqlanadigan faktlarni tekshirish. 

---

Virtual aldash Kiberpornografiya ishtirokchilari soni tez ortib bormoqda. Tahlilchilarning 
hisob-kitoblariga ko‘ra, internetga kirganlarning to‘rtdan bir qismi porno saytlarga kirishadi. 
Kiberporno sanoatidan olingan daromad ulushi barcha onlayn-tijoratning eng kattasi bo'lib, 
yiliga 1,7 milliard dollarni tashkil etadi, bu keyingi mashhur toifadagi kompyuter o'yinlaridan 8 
baravar ko'p.
Psixologlarning aytishicha, virtual xiyonat haqiqiylardan yaxshiroq emas. Internetda noz-
ne'mat qilish sherikga haqiqiy xiyonatdir. Belfastdagi Queen's universiteti xodimlari so'rov 
o'tkazdi, uning maqsadi talabalarning virtual noz-karashmaga qanday munosabatda bo'lishini 
bilish edi. 245 ishtirokchining 51 foizi “elektron aloqa”ni haqiqiy xiyonat, deb ishonch bilan 
qaror qildi va 84 foizi xiyonat qilinganini his qilgan sherik uchun buni o‘ta haqoratli deb 
hisobladi. Mutaxassislarning fikriga ko'ra, bunday aloqa er-xotinni munosabatlardagi jiddiy 
asoratlar bilan, tanaffusgacha tahdid qiladi. Va hech qanday jismoniy aloqa bo'lmagani muhim 
emas. 
Statistikaga ko’ra, onlayn buyurtma orqali firibgarlik qilishning eng ko’p tarqalgan usuli xarid 
uchun haq to’lanib, xarid qilingan buyumning xaridorga yetkazib berilmasligi natijasida 
mulkdorga yetkazilgan zarar hisoblanadi. 
Ushbu jinoyat barcha davlatlarda, xususan, mamlakatimizda ham ko’p uchramoqda. 
Statistik ma’lumotlarga qaraganda, firibgarlik jinoyati O’zbekistonda transport vositalari harakati 
va ulardan foydalanish xavfsizligiga qarshi jinoyatlardan keyin ikkinchi o’rinda turadi. 
Jumladan, Respublika protsessing markazining ma’lumot berishicha, Uzcard brendidan 
kiberfiribgarlik maqsadida rasmiy sayt interfeysi ko’chirib olinib, bonuslar olish uchun karta 
raqamini kiritish taklif qilingan. Natijada shu orqali kiberfiribgarlik amalga oshirilgan. 
Shuningdek, “Kiberxavfsizlik markazi” DUK ma’lumotiga ko’ra, 2021 yilda internet 
tarmog’ining milliy segmenti manzil maydonida 17 million 97 ming 478 ta zararli va shubhali 
holat, jumladan, 1 354 106 ta kiberhujum aniqlangan. 
Bunday jinoyatni sodir etgan shaxslarga nisbatan javobgarlik yoshini belgilash haqida 
dunyo davlatlari turlicha yosh senzini taklif qiladi. Agar jinoyat O’zbekiston hududida sodir 
etilgan bo’lsa, ushbu shaxsga nisbatan yosh senzi 16 yosh deb belgilangan. Mazkur shaxs Jinoyat 
kodeksining 17-moddasi va 168-moddasining ikkinchi qismi “v” bandiga asosan, kompyuter 
texnikasi vositalaridan foydalanib firibgarlik jinoyatini sodir etgani uchun jinoiy javobgarlikka 
tortiladi.