Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti e. A. Akramov korxonalar moliyaviy holati
Yüklə 1,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 6- bob. KORXONALAR FAOLIYATINING MOLIYAVIY NATIJALARI TAHLILI 6.1. Korxonalar foydasi tahlili
|
Tayanch iboralar Korxonaning ishchanligi – uning aktivlarining aylanish darajasi. Korxonalarning bozorga oidligi – ularni moliyaviy resurslarining holati va foydalanish darajasi. Korxonalar aktsiyalarini jozibadorligi – investorlarni jalb qilish shart-sharoitlari. Korxonalarni pul mablag‘lari – ularning debitorlik qarzlari va kassadagi hisob- kitob va valuta schyotidagi naqt pullar. Debitorlik qarzlar – korxonadan boshqalarning qarzlari. Kreditorlik qarzlar – korxonaning boshqalardan qarzlari. 82 Mustaqil ishlash uchun savol va topshiriqlar 1. Korxonalarning ishchanligi deb nimani tushunasiz va uning bozor munosabatlaridagi roli nimadan iborat? 2. Korxonalarning ishchanligi qanday ko‘rsatkichlar yordamida tahlil qilinadi, ular qanday aniqlanadi? 3. Korxonalarning bozorga oidligi deb nimani tushunasiz va uning bozor munosabatlaridagi roli nimadan iborat? 4. Korxonalarning bozorga oidligi qanday ko‘rsatkichlar yordamida tahlil qilinadi va ular qanday aniqlanadi? 5. Korxonalarning aktsiyalarini jozibadorligi nima va u qanday ko‘rsatkichlar orqali tahlil qilinadi? 6. Korxona pul mablag‘larining aylanish ko‘rsatkichlari va ularni aniqlash uslublari. 7. Debitorlik, kreditorlik qarzlari deb nimani tushunasiz va ular qanday aniqlanadi? 83 6- bob. KORXONALAR FAOLIYATINING MOLIYAVIY NATIJALARI TAHLILI 6.1. Korxonalar foydasi tahlili Yuqorida korxonalar moliyaviy holatini alohida tomonlari va yo‘nalishlarini tahlil qilish masalalari ko‘rib chiqildi. Moliyaviy tahlilning yakuniy bosqichi bo‘lib, korxonalar faoliyatining moliyaviy yakunlari tahlili hisoblanadi. Korxonalar faoliyatining moliyaviy yakunlari foyda va rentabellik ko‘rsatkichlari hisoblanadi. Foyda ijtimoiy ishlab chiqarish hamma bosqichlarining iqtisodiy toifasidir. Qayerda ijtimoiy ishlab chiqarish barpo etilgan bo‘lsa, unda qatnashuvchilarning mehnati ikkiga bo‘linadi — birinchi qismi ishlab chiqarish qatnashchilarini shaxsiy ehtiyojlarini ta’minlash, qoplash uchun foydalaniladi, ikkinchi qismi esa mulkdorlarni, davlat va ijtimoiy ehtiyojlarni qoplashga safarbar etiladi. Foyda iqtisodiy kategoriya va moliyaviy yakun sifatida o‘zining eng yuqori ahamiyatiga bozor munosabatlari, bozor iqtisodiyoti davrida ko‘tariladi. Foydani barpo etish, uni realizatsiya qilish bu kengaytirilgan qayta ishlab chiqarishni, qiymat qonunini va xo‘jalik yuritish usuli sifatida foydalanadigan xo‘jalik hisobotining ob’yektiv talabidir. Kengaytirilgan qayta ishlab chiqarish ishlab chiqarishning doimo kengayishini, uning texnikaviy darajasini muntazam ko‘tarib turishni talab etadi. Buning uchun ishlab chiqarishda hamma vaqt foydaga erishilishi, realizatsiya qilinishi va undan ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun foydalanish lozim. Qiymat qonuni alohida korxonalarda mahsulot ishlab chiqarish uchun qilingan xarajatlar — ijtimoiy-zaruriy xarajatlar darajasida yoki undan kam bo‘lishini talab etadi. Bu talabni amalga oshirish uchun korxonalar foydaga ega bo‘ladilar va ularning rentabellik darajasi o‘rtacha yoki undan yuqori bo‘lishi kerak. Ma’lumki, xo‘jalik hisobining asosiy talabi - korxonalar faoliyati rentabelli bo‘lishi, ya’ni korxonalar o‘z faoliyatini foyda olish bilan yakunlashlaridir. Foyda — mutlaq ko‘rsatkich bo‘lib, u korxonalar faoliyati samarasini ifodalaydi. Foyda korxonalar faoliyatining har xil yo‘nalishlarini moliyaviy yakunidir. Shu sababli foyda turli shaklda bo‘lishi mumkin. Respublikamizda «Mahsulot (ishlar va xizmatlar)ni ishlab chiqarish va sotish xarajatlari tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to‘g‘risidagi Nizom» qabul qilinmasdan oldin korxonalar foydasi quyidagi shakllarda hisobga olinar edi: balans bo‘yicha; sotilgan mahsulotlardan; boshqa sotuv operatsiyalar; noishlab chiqarish; sof foydalar. Yuqorida ko‘rsatilgan Nizomga binoan korxona va tashkilotlar foydasi quyidagi, shakllarda hisobga olinadi: - Yüklə 1,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|