JOURNAL OF MARKETING, BUSINESS AND MANAGEMENT(JMBM)/SJIF FACTOR: 4.28
www.jmbm.uz VOLUME 1, ISSUE 9 (December) ISSN: 2181-3000
Page 4
bog’liq pul oqimlari haqidagi ma’lumotlar zarur, chunki u kelajakdagi pul oqimlarini
bashorat qilishga imkon beradi.
3-jadval
Faoliyatni moliyalashtirish pul oqimlari
Naqd pul tushumlari
Naqd pul to’lovlari
foizlar olingan
foizlar to’langan
dividendlar olingan
dividendlar to’lanadigan
daromadlar chiqarilgan
aksiyalardan berilgan aksiyalarga
chiqarilgan aksiyaga pul to’lovlari
uzoq muddatli kreditlar daromad
naqd to’lovlar uzoq muddatli
kreditlardan olingan daromadlar
uzoq muddatli kreditlardan olingan
daromadlar uzoq muddatli ijaradan
olingan daromadlar
boshqa pul tushumlari
boshqa pul to’lovlari
Shunday qilib, xalqaro moliyaviy hisobot standartlari (IFRS)
va milliy
standartlar o’rtasidagi asosiy farq shundaki, UFRS bo’yicha moliyaviy faoliyat qisqa
muddatli investisiyalar kabi uzoq muddatli investisiyalarni o’z ichiga oladi.
Hozirgi vaqtda milliy standartlar moliyaviy faoliyatga faqat qisqa muddatli
investisiyalarni nazarda tutadi. Oshkor munosabati bilan UFRS asoslangan pul
oqimlarini
bir bayonot tayyorlashda, u moliyaviy faoliyati tegishli ta’riflarni
foydalanish tavsiya yetiladi
Naqd pulsiz operasiyalar. Ko’pgina faoliyat turlari pul oqimlariga ta’sir qiladi
va natijada hisobotda ularning turlari bo’yicha bo’lim mavjud. Shu bilan birga,
operasion, investisiya va moliyalashtirish faoliyati bilan bog’liq ayrim operasiyalar
pul oqimlariga ta’sir qilmaydi. Moddiy va nomoddiy aktivlarni
konvertasiya qilish
uchun aksiyalar va obligasiyalar chiqarish yoki uzoq muddatli aktivlarni boshqa uzoq
muddatli aktivlarga aylantirish naqd pulsiz investisiya va moliyaviy operasiyalarga
misol bo’lishi mumkin. Naqd pulsiz operasiyalar asosiy faoliyat bilan bog’liq barter
operasiyalarida namoyon bo’lishi mumkin. Ba’zi korxonalarda naqd pulsiz
operasiyalarning bu turi savdo operasiyalarining asosiy
qismini tashkil qilishi
mumkin. Shuning uchun, bizning nazarimizda, naqd
pul ishtirokisiz bitimlarni
(ayniqsa barter operasiyalarini) to’g’ri ochib berish pul oqimlari to’g’risidagi
hisobotni tayyorlash va tahlil qilishda muhim ahamiyatga yega.
Umuman pulni jalb qilmaydigan investisiya va moliyaviy operasiyalar
kelajakdagi pul oqimlariga ta’sir qiladi. Naqd pulsiz operasiyalar bo’yicha ma’lumot
pul oqimi hisobotiga ilova sifatida taqdim yetilishini taklif qilamiz.
Hozirgi vaqtda buxgalteriya hisobi milliy standartlari naqd pulsiz investisiya va
moliyaviy operasiyalar va asosiy faoliyat haqida ma’lumot berishni talab qilmaydi.
Buxgalteriya hisobi naqd pul asosida amalga oshirilganda daromadlar naqd pul
olinganda va xarajatlar ular to’langanda hisobga olinadi. Bu korxona faoliyat pul
JOURNAL OF MARKETING, BUSINESS AND MANAGEMENT(JMBM)/SJIF FACTOR: 4.28
www.jmbm.uz VOLUME 1, ISSUE 9 (December) ISSN: 2181-3000
Page 5
oqimlari haqida o’ylash uchun zarur bo’lsa,
bu tartibi, ayniqsa, foydalidir. Aslida,
korxona faoliyat pul oqimlari sof natija pul usuli bilan hisoblab, uning foyda tengdir.
Operasion faoliyatdan olingan pul oqimlarining sof oqimini hisoblash uchun bazaviy
bazani hisoblash usulini kassa usuliga o’zgartirish kerak.
Operasion faoliyatni hisoblashning to’g’ri usuli naqd pul tushumlari va
to’lovlarining asosiy toifalarini hisobga oladi va mohiyatan naqd pul asosida
tayyorlangan daromad belgisiga o’xshaydi. To’g’ri buxgalteriya usulini qo’llash
orqali turli toifadagi naqd pul summalarini qayta hisoblab chiqing, yoki korxonaning
naqd pulini tahlil
qilish va tasniflash orqali, yoki naqd pul asosida hisoblangan
daromad va xarajatlar, naqd
pul asosida hisoblab chiqiladi, tegishli miqdorlarga
konvertasiya qilish yo’li bilan aniqlanishi mumkin.
Ko’pgina korxonalar juda katta miqdordagi pul oqimlariga yega bo’lib, bu
operasion faoliyatdan pul oqimlarini tahlil qilish va tasniflashni juda qiyinlashtiradi.
Deduksiya tamoyiliga ko’ra, yeng samarali usul buxgalteriya hisobida aks yettirilgan
summalarni asos qilib olishdir.
Dostları ilə paylaş: