Ş.Ə.ƏHMƏdov, Ş.İ. MƏMMƏdova
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
məlumatların ilkin emalını da yerinə yetirir. Lokal və mərkəzi hesablama mərkəzlərində modellər üzrə əsas və köməkçi inqrediyentlərə görə mühitin çirklənmə səviyyəsi hesablanır, izoxəttlər xəritəsi qurulur, proqnozlar hesablanır, ehtimal edilən çirklənmə mənbələri tapılır və s. Çirklənmələrin monitorinq şəbəkəsinin hesablama mərkəzi aşağıdakı funksiyaları yerinə yetirir: • operativ, fırtına rejimində və iş qabiliyyətinin yoxlanması rejimində yerüstü ölçmələr şəbəkəsinin işininin idarə edilməsi; • çirklənmə nəzarətinin stasionar məntəqələr və səyyar laboratoriyalarından informasiyanın toplanması; • informasiyanın etibarlı saxlanmasının təmin edilməsi və icazə verilməyən daxil olmadan mühafizəsi ilə əlaqədar informasiyanın operativ və uzunmüddətli saxlanmasının məlumatlar bankının yaradılması,; • proqnozların hesablanması, mühitin ekoloji vəziyyətinin inteqral qiymətləndirilməsi məqsədilə ümumi çirklənmə vəziyyətinin alınması üçün informasiyanın emalı və s.; • planlı qaydada toplu cədvəl, kartoqrafik material və s. şəklində çirklənmələr haqqında informasiyanın hazırlanması və verilməsi; • informasiyanın avtomatik rejimdə baş hesablama mərkəziniə ötürülməsi. Ekoloji monitorinq stansiyalarından yerüstü ölçmə məlumatların ötürülmə şəbəkəsi aşağıdakı məsələləri həll edir: • stasionar məntəqə və səyyar laboratoriyalardan ölçmə məlumatlarının müntəzəm surətdə ötürülməsi (10 dəqiqədə, 30 dəqiqədə, 1 saatda və s.-də bir dəfə); • əhalidən gələn həyacanlı və qəza vəziyyətləri haqqında məlumatların ötürülməsi; • rabitə kanalları vasitəsilə informasiyanın hesablama mərkəzindən istifadəçilərə ötürülməsi (icra hakimiyyətinə, əhaliyə və s.). Stasionar məntəqə və səyyar laboratoriyalardan ötürülən məlumatlar həcmcə böyük deyil (yüz baytlarla), lakin kifayət qədər tez-tez ötürülür. Məlumatların ötürülmə sürəti – saniyədə yüz bitdir. Ötürülən məlumatların etibarlığına qoyulan tələblər o qədər də sərt deyil, çünku atmosferdə və suda gedən proseslərin yayılma sürəti on dəqiqələr, saatlar təşkil edir. Məlumatlar hesablama mərkəzindən istifadəçilərə sutkada 1-2 dəfə göndərilməlidir, onların həcmi kifayət qədər böyükdür (vahid və on kilobaytlarla). Ona görə də məlumatların ötürülmə sürəti və məlumatların ötürülməsinin etibarlıq tələbləri kifayət qədər yüksəkdir. Kompleks ekoloji monitorinq sisteminin informasiya təminatı aşağıdakılara malik olmalıdır: • informasiya axınlarının nizamlı strukturu (giriş, daxili, çıxış); • informasiya məlumatlar bazasının məxsusi infrastrukturu; • stasionar və səyyar məntəüələrdən məlumatların toplanma metodikası; • lidarlar da daxil olmaqla müxtəlif səviyyəli məntəqələrdən alınmış məlumatların ötürülmə metodikası; • ətraf mühitin vəziyyətinin məlumatlarının emalı və inteqral göstəricilərin hesablanma metodikası; • tullantı mənbələrinin müəyyən edilməsi metodikası; • istifadəçi təşkilatlar şəbəkəsinin və istismar xidmətlərinin strukturu. Kompleks ekoloji monitorinq səbəkəsinin proqram təminatına daxildir (şək. ): • inkişaf etmiş əməliyyat sistemləri; • standart məlumatlar bazası; • kartoqrafik və qrafikqurma təminatı; • məlumatların toplanmasının idarə edilməsi üçün monitorlar. Müəyyən bir istehlakçının tətbiqi sistemlər tərəfindən istifadə etdiyi yığılıb saxlanmış əməliyyat məlumatlarının məcmusu məlumatlar bazası adlanır. Məlumatlar bazasının layihələndirilməsində və ya strukturunun seçilməsinin əsasını məlumatların təqdimat modeli təşkil edir. Məlumatlar bazasının təşkili üsuluna görə relyasiya, iyerarxik və şəbəkə məlumatlar bazası fərqləndirilir. Relyasiya məlumatlar bazası məlumatların relyasiya modeli əsasında nəzəri-çoxluq münasibətləri riyazi anlayışından istifadə edilməklə qurulur. Bu zaman məlumatlar bazası cədvəllərin toplusu şəklində təqdim edilir. İyerarxik məlumatlar bazası məlumatları sadə səcərə strukturuna malik olan iyerarxik model əsasında qurulur. Bu zaman məlumatlar bazası səcərələrin məcmusu şəklində təqdim edilir. Məlumatların şəbəkə bazası istiqamətlənmiş qraf strukturuna malik olan məlumatların şəbəkə modeli əsasında qurulur. Məlumatlar bazası istiqamətlənmiş şəbəkə ilə təqdim edilir. Konkret məlumatlar bazasının seçimi, yerinə yetirilən məsələlərin xarakterindən asılıdır. Yerüstü ölçmələr şəbəkəsinin ümumi strukturuna müvafiq olaraq, aşağıdakı əsas məlumatlar bazası yaradılmalıdır: hava üzrə, tullantı və atılmalar üzrə, su obyektləri üzrə, kartoqrafiya və s. Onların əksəriyyətini relyasion kimi qurmaq məqsədəuyğundur. Eyni zamanda qeyd edək ki, kartoqrafik sistemlər üçün iyerarxik növ məlumatlar bazasından istifadə edilə bilər. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|