Azərbaycanda Landşaft Planlaşdirilmasi ( (ilk təcrübə və tətbiq)
42
hazırlanır. Đcmanın bir hissəsi üçün yaşıl adlanan plan hazırlanır, və o, landşaft planını
dəqiqləşdirmək və dərinləşdirmək üçündür.
Ə
gər landşaft planı hazırlanıbsa, onda çərçivə landşaft planı onun xüsusi göstərişlərinin
davamı kimi olur və bu proqramı dəqiqləşdirir. Eyni şeyi landşaft planını çərçivə landşaft planından
çıxardıqda demək olar. Beləliklə, müxtəlif səviyyəli planlar, federal səviyyədən başlayaraq icmalara
qədər, məqsədləri, tələbləri, təbiəti mühafizə və landşafta qulluq tədbirlərini konkretləşdirir.
Yerli və regional səviyyədə landşaft planlaşdırılması, heç olmasa birinçi variantda, bütün
Almaniyada icra olunmuşdur. Đcmalara gəldikdə, hələ onların hamısının landşaft planı yoxdur,
ancaq planlar olanların sayı son hiss olunacaq dərəcədə artıb.
Cədvəl 3.1. Almaniya Federativ Respublikasında landşaft planlaşdırılmasının ümumi ərazi və başqa
sahə planlaşdırmaları ilə nisbəti
Səviyyə
Ümumi
planlaşdırma
Ə
traf müniti mühafizə
sahə planlaşdırılması
Landşaft
planlaşdırılması
Landşaft
planlaşdırılmasını
n miqyası
Federasiya
Federal ərazi
idarəetmə proqramı
Mövcud deyil
Mövcud deyil
Tullantıların
təmizlənməsinin baş planı
Landşaft proqramı
1:500 000-ə qədər
Su təchizatının baş planı
1: 200 000-ə qədər
Məişət tullantılarının ləğv
edilməsi planı
Federal
torpaq
Ə
razi inkişafının
torpaq proqramı
Xüsusi tullantıların ləğv
edilməsi planı
“Çərçivə” su təsərrüfatı
planı
“Çərçivə” landşaft
planı
*
1:50 000-dən
Su təsrrüfatı planı
1:25 000-ə qədər
Çirkab sularının
təmizlənməsi planı
Məişət tullantılarının ləğv
edilməsi planı
Xüsusi tullantıların ləğv
edilməsi planı
Region,
dairə, vilayət
Regional plan
Havanın mühafizəsi planı
Çirkab sularının
təmizlənməsi üçün
bələdiyyə konsepsiyası
Ландшафтный
план
**
1:10 000-dən
Đ
cma, rayon
Torpaqdan istifadə
planı
Səsin azaldılması planı
1:5 000-ə qədər
Đ
cmanın bir
hissəsi
Tikinti planı
“Yaşıl” plan
1:2 500-dən
1:1 000-ə qədər
3.6. Ərazi planlaşdırılmasında qərarların qəbulu üçün əsas və imkanlar
Landşaft-planlaşdırma təklifləri ümumi ərazi planlaşdırılmasında əksetdirmə və
möhkəmləndirmə tələbi kimi də baxılmalıdır.
Tikinti üçün yerlərin ayrılması kimi ümumi istiqamətli planlaşdırmalarla yanaşı yanaşı
landşaft planlaşdırılmasının hazırladığı “tarazlaşdırıcı” tədbirlər də eyni zamanda təklif edilməlidir.
Paralel olaraq icra olunan landşaft planlaşdırılması ümumi planlaşdırmya artiq başlamış olduğu
fəaliyyətini ekoloji cəhətdən qiymətləndirilməsinə imkan yaradır. Əvvəlcədən icra olunan landşaft
planlaşdırılması adyekvat olmayan hadisələri qabaqlamağa şərait yaradır.
Azərbaycanda Landşaft Planlaşdirilmasi ( (ilk təcrübə və tətbiq)
43
3.7. Şəhərlərin və kəndlərin yeniləşdirilməsinə kömək
Tarixi yaşayış yerlərində insanların təbiətə meyli hər zaman hiss olunur, məsələn, tikinti
olmayan cay yataqları və terraslar, təpələrin yamacları və s. Müasir şəhərlərin əhalisi yenidən can
atırlar ki, təbiəti həyat yaşayış məkanına daxil etsinlər. Landşaft planlaşdırılması bu məsələlərin
sistemliyi və ekoloji əsaslandırılmasının təmin olunmasında çox faydalı ola bilər.
Bu tendensiya kəndlər üçün də xarakterikdir. O dövlət subsidiyaları vasitəsi ilə dəstəklənir
və yalnız əhəmiyyətli köhnə tikililərin və bitkilərin mühafizəsi, bərpası üçün deyil, həm də landşaft
planlaşdırılması əsasında ərazinin ekoloji sağlamlaşdırılmasını təmin edir.
3.8. Ekoloji yönımli kənd, meşə və su təsərrüfatları üçün əsas
Müasir meşə və xüsusilə kənd təsərrüfatı çirklənmələrin ciddi təsirinə məruz qalır. Bu təsirə
qarşı Avropa Birliyi müxtəlif proqramlar təklif edir. Federal torpaqlar ümumi ekstensifikasiya, əkin
sahələrindən qeyri-əkin sahələri kimi istifadə etmək, meşələrin sahəsini genişləndirmək və s. kimi
cəhdlər göstərirlər. Landşaft planlaşdırılması konkret və ekoloji əsaslı proqramların həyata
keçirilməsi üçün yaxşı əsasdır. Məsələn, eroziyalaşmaya qarşı tədbirlər, meşə massivlərinin bərpası
haqqında təkliflər, əkin sahələrində və sutoplayıcı sahələrdə mühafizə zonalarının yaradılması.
3.9. Bələdiyyə və bələdiyyələr arası səviyyədə qərarların qəbul edilməsinə yardım
Đ
cmaların infrastrukturunun inkişafının planı böyük investisiyalar tələb edir və onlar ekoloji
cəhətdən hərtərəfli əsaslandırılmalıdırlar. Bu icmaların torpaqlarından istifadə etmək üçün verilən
qərarlara da aiddir. Məhz bu zaman landşaft planlaşdırılması xüsusən faydalı ola bilər. Ona görə də
landşaft planları tərəfindən verilən və xeyli ərazini əhatə edən, xüsusi və ictimai maraqları nəzərə
alan qərarları icma səviyyəsində qəbul etmək asandır. Buna misal olaraq icma torpaqlarında
qorunan biotoplar şəbəkəsinin yaradılmasını göstərmək olar.
Hərdən icmalar onların maraqlarına toxunan “kənar” təkliflərlə rastlaşırlar. Bu halda
landşaft planlaşdırılması və həm də çərçivə landşaft planlaşdırılması çox faydalı olur. Belə ki,
icmalar planların verdiyi sənədləri əsas tutaraq magistral yol çəkilməsində dəyişiklik edilməsinə və
tikinti planlarının ləğvinə nail ola bilərlərlər.
3.10. Şəxsi təşəbbüslərin və lokal təbiəti mühafizənin fəaliyyətlərinin sistemləşdirilməsi
Təbiəti mühafizə problemli ilə əlaqədar fəliyyətlərin həyata keçirilməsində bu və ya digər
yolla xeyli insan iştirak edir. Çox vaxt onların fəaliyyəti təsadüfi və sistemsiz xarakter daşıyır.
Landşaft planlaşdırılmasında həmişə belə tədbirlərin məqsədli konsepsiyası mövcuddur, və bütün
vətəndaşlar öz fəaliyyətləini bu konsepsiya ilə uyğunlaşdırmalıdırlar.
3.2. Landşaft planlaşdırmasının daşıyıcıları, ünvançıları və məcburiliyi
3.2.1. Landşaft planlaşdırılmasının daşıyıcıları.
Müxtəlif federal torpaqlar ilə admistrativ səviyyələr də landşaft planlaşdırılmasının yaradılması
və yerinə yetirilməsi məsuliyyəti eyni deyildir. Əgər landşaft proqrmları torpaq qanunvericiliyində
nəzərdə tutulubsa, onda onun tərtib olunmasına məsul adətən yuxarı səviyyəli təbiəti mühafizəsi
idarəsidir (bir qayda olaraq-nazirlik). Çərçivə landşaft planlaşdırılmasının tərtibatı ya “təbiəti
mühafizə” idarəsinin, ya da rayonlarda ümumi planlaşdırma ilə məşğul olanların (məsələn,
planlaşdırma birlikləri və başqa rayon müəssisələrinin) kompitensiyasına daxildir. Landşaft
Dostları ilə paylaş: |