Poezja paradoksów paradoksy w poezji



Yüklə 307,42 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə8/11
tarix06.02.2018
ölçüsü307,42 Kb.
#26066
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

24

Wstęp


księży  poetów  wzrasta  w  perspektywie  kultury  religijnej.  Dlatego 

ważne  jest  wskazanie  związków  poezji  z  aksjologią,  o  której  pisał 

Stefan Sawicki

43

, i znaczenia interpretacji kerygmatycznej jako reflek‑



sji  opartej  na  fundamentach  chrześcijańskich  —  zwłaszcza  wtedy, 

kiedy  za  cel  stawiam  sobie  poetycką  interpretację  elementów  teo‑

logii  czy,  określając  cel  pracy  jeszcze  inaczej,  pisanie  teologii  języ‑

kiem  poezji.  Stąd  bliskość  mojego  stanowiska  i  poglądów  Mariana 

Maciejewskiego,  który  zaproponował  nową  interpretację  literatury 

religijnej — w świetle kerygmatu:

Interpretacja  kerygmatyczna  to  nie  tylko  efektywna  metoda  usi‑

łująca  rozszyfrować  tajniki  poezji  i  szerzej:  literatury  —  litera‑

tury  zorientowanej  na  perspektywy  Transcendencji,  ale  pewien 

model  hermeneutyczny,  który  oprócz  określonego  odczytania 

tekstu  —  powiedzmy  odczytania  „budującego”  —  zakłada  jako 

centrum aksjologiczne antropologię chrześcijańską wywodzącą się 

z  kerygmatu.  Stąd wystąpi zawsze ukryte lub wyrażone expres-

sis verbis wartościowanie; wartościowanie nie tylko estetyczne czy 

historycznoliterackie, lecz to, które stawia pytania o sens ludzkiej 

egzystencji, o najbardziej godziwe życie i cele finalne

44

.



Kerygmatyczna  interpretacja  literatury  zakłada  szczególne  dys‑

pozycje hermeneutyczne, które wypływają z egzystencjalnego spot‑

kania z Bogiem. Opiera się ona na osobistym doświadczeniu wiary, 

weryfikowanym  jednak  wiarą  Kościoła.  Ze  wzglądu  na  specyfikę 

poezji  kapłańskiej  nie  może  w  niniejszej  pracy  zabraknąć  właśnie 

takiej  perspektywy.  Pozwala  ona  bowiem  na  połączenie  myśli  teo‑

logicznej i literackiej, a projektowana książka daje wyraz przekona‑

niu o ich komplementarności i jeszcze wyraźniej oświetla tak istotne 

w poezji kapłańskiej paradoksy.

*



*

*



Książka  Poezja  paradoksów  —  paradoksy  w  poezji.  Poetycka  teolo-

gia  Jana  Twardowskiego,  Janusza  Stanisława  Pasierba,  Wacława  Oszajcy 

składa  się  z  dwóch  zasadniczych  części.  W  pierwszej  Sprzeczność 

43 

Zob. S. Sawicki: O sytuacji w metodologii badań literackich. „Ruch Literacki” 1993, 



z. 6, s. 698—705, i inne jego artykuły.

44

 M.  Maciejewski:  Kerygmatyczna  interpretacja  przesłania  Pana  Cogito.  „Poloni‑



styka”  1992,  nr  7/8,  s.  402.  Por.  Idem:  „…ażeby  ciało  powróciło  w  słowo”.  Próba  keryg-

matycznej interpretacji literatury. Lublin 1991. W kerygmatycznej interpretacji mieści 

się także przywrócenie koncepcji literatury jako sfery wartości oraz zadania autora, 

który będąc pisarzem, wartości te przekazuje.



25

Wstęp


—  paradoks  —  aporia.  Wokół  dylematów  terminologicznych  przywołuję 

uwagi  teoretyczne  na  temat  poetyki  paradoksu:  określam  najpierw 

źródłosłów  tego  pojęcia,  a  następnie  funkcjonujące  definicje  oraz 

typologie.  Taka  synteza  stanu  badań  nad  paradoksem  wydaje  się 

konieczna  przede  wszystkim  jako  podstawa  dalszych  analiz,  będą‑

cych  punktem  wyjścia  interpretacji  tekstów  kapłańskich  w  części 

drugiej.  Okazuje  się  również  ważna  ze  względu  na  brak  mono‑

graficznego  opracowania  paradoksu  w  polskich  badaniach  litera‑

turoznawczych,  które  by  zbierało  i  porządkowało  dotychczasowe 

ustalenia. Ów brak uwidacznia się szczególnie w kontekście badań 

z zakresu innych specjalności humanistycznych — głównie filozofii, 

logiki i językoznawstwa. Przegląd różnych stanowisk metodologicz‑

nych  pojęcia  paradoksu  i  refleksja  nad  pokrewnymi  mu  terminami 

pozwalają  uświadomić  sobie  złożoność  sieci  możliwych  odniesień, 

dzięki  czemu  stanowią  naturalne  przedpole  pracy  analityczno-

 -interpretacyjnej.  Usystematyzowana  teoretyczna  wiedza  o  para‑

doksie  ułatwia  interpretatorowi  skuteczniejsze  pochylenie  się  nad 

„paradoksem w działaniu”, czyli paradoksem realizującym się jako 

trop stylistyczny, wyznacznikowy dla poetyki immanentnej w poe‑

zji kapłańskiej. Pozwala również uniknąć niebezpieczeństwa wpad‑

nięcia  w  pułapkę  ogólników  i  konstatacji  zamykających  raczej  niż 

poszerzających  hermeneutyczny  potencjał  paradoksu  w  kontekście 

interpretacji  wierszy.  Paradoks  potraktowany  ogólnikowo  staje  się 

przyczyną  trudności  poznawczych,  często  niemożliwych  do  prze‑

zwyciężenia i skutkujących rozmyciem się sprzeczności w pustym, 

oderwanym  od  doświadczenia,  dyskursie.  Dlatego  dopiero  w  dru‑

giej części książki omawiam funkcjonowanie paradoksu na przykła‑

dach  wierszy  Twardowskiego,  Pasierba  i  Oszajcy,  które  łączy  oma‑

wiana kategoria, choć różni poetyka opisu świata.

Część analityczną otwiera rozdział Paradoksy słowa — Bóg i wiara 



w wierszach Jana Twardowskiego. Poddaję w nim analizie rozrzucone 

po wielu tomikach poety wiersze na temat obrazu Stwórcy i relacji 

człowieka z Nim. Interesuje mnie użycie paradoksu jako siły napę‑

dowej mechanizmu wyrażania niewyrażalnego i próba uchwycenia 

w języku sfery sacrum. Pisząc o Twardowskiego poezji paradoksów, 

akcentuję  również  rzadko  zauważane  przez  badaczy  jego  poezji 

głębokie  relacje  z  teologią  apofatyczną.  Analizy  liryki  poety  kon‑

centrują  się  wokół  paradoksu  sytuującego  się  na  poziomie  lek‑

syki  i  frazeologii,  czyli  na  poziomie  elementarnych  środków  języ- 

kowych.


W kolejnym rozdziale zatytułowanym Paradoksy poetyckiego obra-

zowania — Ziemia Święta w wierszach Janusza Stanisława Pasierba ana‑


Yüklə 307,42 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə