Devlet kýtaplari üÇÜNCÜ baski

a. Felsefenin Konuları
Başlangıçta felsefe ile bilim iç içeydi. Filozof ile bilim insanı aynı kişilerdi. Hatta Batı felsefesinde ilk
filozof Thâles (Tales), “Evrenin ana maddesi nedir?” sorusuna “su” yanıtını verirken filozoftur. Aynı zamanda
evrendeki doğal değişmelerle ilgili olarak “güneş tutulmasını” önceden haber verirken de bir astronomdur. Yine
Platon, evrenin “idealar” ve “görünüşler” diye ikiye ayrıldığını belirtirken filozof, ama akademiasına hitaben
“Geometri bilmeyen içeri girmesin.” derken de bilim insanıdır.
5
Uygulayalım-2
1. Aşağıdaki şema içerisinde verilen açıklamalardan yararlanarak felsefenin ana konularını
noktalı yerlere yazınız.
2. Karşılaştırma tablolarındaki açıklamaları okuyarak soruları cevaplayınız.
FELSEFENİN KONULARI
.........................
ontoloji
Genel olarak varlık
hakkında soru soran felsefe
disiplinine
ya da
adı verilir.
Varlık felsefesi; “Gerçekten
bir şey var mıdır?”,
“Varlığın kökeni
nedir?”,”Varlık değişken
midir, bir midir, çok
mudur?” gibi sorular sorar
ve varlığın ilkelerini,
kategorilerini anlamaya
çalışır.
Bilgiyi konu edinen
felsefe dalına
ya da
adı verilir.
Bilgi felsefesi “Bilgi
nedir?”, “Doğru bilgi
olanaklı mıdır?”,
“Bilginin sınırları,
kaynağı nedir?” gibi
sorulara cevap arar.
..................
...................
epistemoloji
Değerleri konu edinen felsefeye aksiyoloji
adı verilir.
etik ve estetik gibi
disiplinlerden oluşur. Etik, ahlakı konu
edinen felsefe dalıdır.                felsefesinin
konusu insan eylemleridir. Değerlerle ilgili
bir başka alan ise güzeli konu edinen
estetiktir. Güzeli konu edinen estetik;
“Güzel nedir?”, “Ortak estetik yargılar var
mıdır?” gibi sorulara cevap arar.
Aksiyoloji,
..............
2. Felsefenin Alanı
V
B
D

---

Felsefe-Din İlişkisi
Bilimlerin felsefeden ayrılması onları tamamen felsefeden koparmış mıdır ya da felsefe bilimlerle
ilişkisini kesmiş midir? Yazınız.
Yukarıdaki tabloya göre felsefe ile dinin üzerinde durduğu ortak problemler nelerdir? İfade ediniz.
BENZER YÖNLERİ
FARKLI YÖNLERİ
l
l
l
Her ikisi de akla ve düşünme yasalarına
dayanarak kendilerini haklı kılmaya çalışır.
Her ikisi de evreni, insanı ve yaşamı bilinçli,
yöntemli ve sistemli olarak araştırır.
Her ikisinde de eleştiri süzgecinden geçiril-
meyen bilgi güvenli bulunmaz. Her ikisi de
eleştiri sonrası kavramlar ve soyutlamalarla
bazı ilke ve yasalara ulaşarak genellemeler
yapar.
Felsefenin konusu içine giren bazı sorunlar dinin de
konuları arasında yer alır. Felsefe; evreni, insanı,
yaşamı tanımaya çalışırken “Evren nasıl oluşmuş-
tur?” ve “İnsanın varlık amacı nedir?” gibi soruları
sorar. Bu sorular özellikle ilah dinlerde de sorulup
cevaplanmaktadır.
î
l
l
l
Felsefe; evreni, insanı ve yaşamı sorgularken;
bilim kendini olgular ile sınırlar. Evreni kendi
inceleme alanına göre parçalara ayırır.
Felsefe olgu ve olayların ardındaki gerçekliği
açıklamaya çalışır. Bilim, doğa olayları arsında
nedensellik bağları kurarak doğa ile ilgili yasalara
ulaşmayı hedefler.
Felsefede kurgusal (spekülatif) ve rasyonel
düşünüş gibi yöntemler kullanır. Bilimler ise
tümevarım ve tümdengelim yöntemlerini
kullanırlar.
Felsefede kuşkucu ve eleştirel bir tavır vardır. Bu
tavır, insanın doğru bilgiye ulaşmasına yardımcı olur.
Dinin doğruları ise kutsal kitabın ve peygamberin
bildirdiklerinden oluşur. Dinin doğrularına iman
ettikten sonra kuşku duyulmaz. Çünkü bu doğrularda
inanç (iman) esastır.
6
b. Felsefenin Diğer Alanlarla İlişkisi
Felsefe-Bilim İlişkisi
BENZER YÖNLERİ
FARKLI YÖNLERİ

---

Uygulayalım-3
Aşağıdaki metinden yararlanarak metnin sonundaki soruları cevaplayınız.
Felsefe, görünenin gerisindeki asıl gerçekliği kavramaya; evrensel değer yargılarıyla özgür irade, görev,
sorumluluk gibi kavramları kişisel ve sosyal davranış kurallarını irdelemeye; bilgilerimizin kaynak, nitelik ve
dayanaklarını açıklamaya yönelik bir çalışmadır. Bu çalışmanın her boyutunda değişik eğilim, yaklaşım ve bakış
açılarını yansıtan öğretiler görülmektedir. Bütün bu farklı bakış açılarına rağmen felsefeye, genelde dünyayı ve
dünyadaki yaşantılarımızı anlamlı kılma uğraşı olarak bakabiliriz. Felsefe özellikle günümüzde dil, bilim ve
matematik konularında mantıksal çözümlemeler yapmaktadır. Fakat yine de felsefenin evrensel işlevi, dünya ve
yaşam anlayışımızı akılla işlemek, bilgi alanımızda bize kavramsal açıklık sağlamaktır. Felsefe “çözüm” olarak
getirdiği sonuçlarından çok; evren ve insanla ilgili olarak ele aldığı sorunlar, bu sorunlara yaklaşım biçimiyle bir
kimlik kazanır. Aradığımız çözümleri versin ya da vermesin, önemli olan felsefenin belli bir tecrübesine dayanan
açıklamalarıdır. Bu açıklamalar bize düşüncelerimizi zenginleştirmeyi sağlayan yeni ufuklar açar, dünya
görüşümüzü kendi çabamızla kurma özgürlüğü sağlar.
Başlangıç dönemlerinde felsefe, varlığın doğasını belirlemeye, evrende olup biten her şeyi açıklayan ana
ilkeleri bulmaya yönelik bir etkinlikti. Daha sonra Orta Çağda kilisenin etkisine girdi. Evreni Tanrı'nın bir eseri
olarak kavrama, insan yaşamını da bu doğrultuda anlamlandırma tutumuna dönüştü. Rönesans'la birlikte, özellikle
bilimin git gide güçlenen etkisi altında kavramsal çözümlemelere yöneldi. Çağımızda felsefenin esas işlevi, tüm
düşünsel etkinlikleri bu arada; bilimi, sanatı ve ahlakı varsayım, anlam ve amaçlar bakımından eleştirel
çözümlemedir.
Geçmişte felsefe, gerçekliği bir bütün olarak sadece akıl ve sezgiyle kavramaya çalışmıştır. Bilimin
gelişmesiyle bu tutum geçerliliğini yitirmiştir. Günümüzde felsefe, artık kapsamlı bir dünya görüşü sunmaktan çok;
bilim, sanat ve ahlak alanlarındaki kavramları açıklığa ulaştırmak çabasındadır. Bu alanlarda ileri sürülen tez ve
değer yargılarını eleştirel bir yaklaşımla ele almaktadır. İnsan hayatının bir anlamı olup olmadığını araştırmakta,
insanın hangi eylemleri gerçekleştirmesi gerektiğini sorgulamaktadır. İnsanı ve toplumu mutlu edebilecek
koşullarla ilgilenmektedir.
SORULAR
Felsefe bize hangi alanlarla ilgili katkı sağlar?
Başlangıç dönemiyle Orta Çağdaki felsefenin özelliklerini anlatınız.
Rönesans Dönemindeki felsefenin özellikleri hakkında bilgi veriniz.
l
l
l
7
Felsefe-Sanat İlişkisi
Felsefe ve sanat
ikisinde de bir aray
ın
ış söz konusudur. Sizce bu arayışları birbirinden ayıran temel
farklar nelerdir? Yazınız.
l
l
l
Her ikisi de özneldir.
Her ikisinde de eleştirici ve yaratıcı zekâya
ihtiyaç duyulur.
sanat ve felsefe varlığı dünyayı ve evreni
anlama çabasıdır.
l
l
l
l
Felsefe hakikati arar, sanat ise güzeli ve hoşa gideni
bulmaya çalışır.
Felsefede akıl; sanatta duyulara ve duygulara dayanan
bir etkinlik vardır.
Felsefe var olana ilişkin eleştirel bir tavır sergiler, sanat
güzel olana ilişkin beğeni duygusunu harekete geçirir.
Felsefe nesneler dünyasının gerçekliğinden
bahsederken; sanat, sanatçının dünyasını ve onun
gerçeğini bize anlatır.
BENZER YÖNLERİ
FARKLI YÖNLERİ
3. Geçmişten Geleceğe Felsefenin Fonksiyonu ( İşlevi)

---