1. Bilgi Felsefesinin Kelime Anlamı
Bilgi nedir? sorusunu temele alan felsefe dalına bilgi felsefesi veya epistemoloji adı verilir. Epistemoloji, Yunanca
episteme (bilgi) ve logos(söz, kelime, yasa, bilim) kelimelerinin birleşmesinden oluşur ve bilgi bilimi ya da bilgi
kuramı anlamına gelir.
Uygulayalım-1
Aşağıdaki metinden hareketle kavram haritasında boş bırakılan alanları doldurunuz.
=
EPİSTEMOLOJİ
Bilgi kuramı ilk kez bir disiplin hâlinde Yeni Çağın başlarında modern felsefe ile ortaya çıkmıştır. Bilgi
felsefesi (epistemoloji); insan bilgisinin yapısını, imkânını, kaynağını, ölçütlerini, sınırlarını ve değerini inceler.
Bilgi felsefesindeki temel problemler üç alanda toplanmaktadır. Bunlar; bilginin kaynağı, bilginin
ölçütleri ve bilginin değeridir.
Bilginin kaynağı ve ölçütleri problemleri birbiriyle yakınlık göstermektedir. Örneğin; bilginin kaynağını
akıl olarak kabul eden kişi ölçüt olarak da akla uygunluğu kabul edecektir. Yada bilginin kaynağını deney ve
gözlem olarak kabul eden kişi görebildiği, duyabildiği, dokunabildiği şeyleri doğru bilgi olarak kabul edecektir.
Bilginin kaynağında; hangi araçlarla bilgiyi elde ettiğimiz, bilgilerimizin nereden geldiği şeklindeki
sorular üzerinde durulur ve cevaplar aranır.
Bilginin ölçütlerinde; bilgilerin nelere göre doğru olduğu, bilginin doğruluğunu gösteren ölçütlerin neler
olduğu gibi sorularına cevap verilmeye çalışılır.
Bilginin değerinde; bilginin sınırları, bilginin bir şeyleri ne kadar yansıttığı gibi irdelenir ve
cevaplanmaya çalışılır.
Bilgi nedir? sorusunu temele alan felsefe dalına bilgi felsefesi veya epistemoloji adı verilir.
Epistemoloji, Yunanca episteme (bilgi) ve logos(söz, kelime, yasa, bilim) kelimelerinin birleşmesinden
oluşur ve bilgi bilimi ya da bilgi kuramı anlamına gelir.
Uygulayalım-2
Aşağıdaki metni okuyarak metnin sonundaki kavram şemasındaki alanlara bilgi felsefesinin
temel sorularını/problemlerini yazınız.
2. Bilgi Felsefesinin Temel Problemleri
Bilginin kaynağının soruları:
a)
………………..
b)
……………….
Bilginin ölçütünün soruları:
a)
………………..
b)
……………….
Bilginin değerinin soruları:
a)
………………..
b)
……………….
Bilgi Felsefesinin Temel Problemleri
35
Bilginin İmk nı Problemi
septisizm
(kuşkuculuk)
dogmatizm
â
Felsefede doğru bilginin imkânı problemi İlk
Çağdaki düşünürlerden itibaren ele alınmıştır. Fakat
bunun bir felsefe disiplini içinde tartışılması Yeni Çağın
başlarından itibarendir. Bilgi mümkün müdür? Bu
soruya iki karşıt cevap verilmektedir: Biri, bilginin
mümkün olmadığını öne süren sofistler ve
; diğeri ise bilginin mümkün olduğunu
savunan
dir.
Bilgi Notu
“Dogmatik” kelimesi gündelik dilde ondan anlaşılan
“bir inancı körü körüne savunan, önyargılı” bir insanın
zihinsel tavrı olarak düşünülmemelidir. Buradaki
anlamı, insan zihninin varlık hakkında doğru ve kesin
bilgi edinebileceğini öne süren felsefi anlayıştır.
Felsefe
36
E. BİLGİNİN İMK NI PROBLEMİ
Â
Hazırlanalım
Aşağıdaki görselleri inceleyerek soruları cevaplayınız.
Akıl mı?
Olgular mı?
Deney mi?
Dil çözümlemesi mi?
Sezgi mi?
Yarar m ?
ı
Yoksa hem akıl
hem de deney mi?
Görüngü mü?
SORULAR
Bebekler, doğduklarında neler bilebilirler?
Bildiklerinizi nasıl elde ettiğinizi söyleyiniz.
Bilgilerinizin kaynağı konusunda yukarıdaki karikatürde ifade edilenlerden hangisini kabul
ediyorsunuz?
l
l
l
Bir
biliyorum. Pekiyi bu
bilgilerimin kayna
?
şeyler
ğı nedir?
Yani nereden biliyorum