Microsoft Word toplamtez doc



Yüklə 1,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/55
tarix11.09.2018
ölçüsü1,64 Mb.
#68102
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   55

 
42 
oranı  1989’da  %  72  iken  1997  nüfus  sayımında  %  80’lere  çıkmıştır  ve  2003  yılı 
ortasında  belirtilen  rakam,  bu  oranın  %  95’e  ulaştığıdır.  Bu  artışın  sebebiyse 
Türkmen  olmayan  nüfusun  özellikle  eğitim  ve  istihdam  konularında  yaşadıkları 
ayrımcılıklarla göçe zorlanmasıdır (www.kobi.mynet.com).  
 
Ekonomik Durum 
Topraklarının büyük bir kısmı çöl olan Türkmenistan’ın en önemli su kaynağı 
Ceyhun’dur.  Türkmenistan,  Özbekistan  sınırı  boyunca  uzanan  Amuderya’dan 
Karakum  Kanalı  vasıtasıyla  faydalanmaktadır.  Sulamanın  neredeyse %  90’ı,  bu 
kanaldan  yapılmaktadır.  Türkmenistan  gerek  elektrik  üretimi,  gerek  diğer  enerji 
kaynakları  açısından  zengin  bir  ülkedir.  Ülke  ekonomisinin  temel  taşını  pamuğun 
yanı sıra doğalgaz ve petrol oluşturmaktadır. Türkmenistan’da doğalgaz, elektrik, su 
ve  tuz  gibi  nesnelerin  2030  yılına  kadar  vatandaşlara  tamamen  bedava  dağıtılması 
kararlaştırılmıştır.  Türkmenistan’da  sağlık  hizmetleri  tamamen  devlet  tarafından 
verilmektedir.  Türkmenistan’da  sosyal  yardımın  büyük  çoğunluğu  emekli  fonundan 
karşılanmaktadır (www.tr.wikipedia.org). 
Teknoloji:  Türkmenistan’da  2000  yılına  kadar  serbest  olan  internet  erişimi 
ve  internet  kafeler  yasaklanmıştır.  İnternet  kafeler  yeniden  2007  yılında  açılmış 
olmakla  birlikte  erişim  ücreti  oldukça  pahalıdır.  İnternet  erişim  salonları  Türkmen 
Telekom  şirketine  ait  iki  adet  salonda  günde  9  saat  kadar  hizmet  vermektedir 
(www.tr.wikipedia.org). 
Tarım: Türkmenistan’da üretilen başlıca tarım ürünleri pamuk, arpa, buğday, 
mısır,  çeltik,  susam,  kavun,  karpuz,  üzüm,  meyan  kökü  ve  doğal  ipektir.  Dünya 
sıralamasında  ilk 10 ülke arasında  bulunan bu ülkenin pamuk üretimi, toplam tarım 
sektörünün %  70’ini  oluşturmakta  ve  ürünün %  20’si  işlenmek  üzere  diğer  BDT 
ülkelerine  ihraç  edilmektedir.  Ayrıca  pamuk  ihracından  elde  edilen  gelir,  toplam 
ihracat gelirinin % 20’sini oluşturmaktadır (www.tika.gov.tr). 
Sanayi  ve  Madencilik:  Bitki  örtüsü  bakımından  fakir  olan  Türkmenistan, 
madenler  yönüyle  oldukça  zengindir.  Madencilik  ve  enerji  sektörü,  sahip  olduğu 
zengin  mineral  kaynaklar  nedeni  ile  sanayi  üretimde  önemli  bir  yer  tutmaktadır. 
Ülkenin işletilebilen başlıca doğal kaynakları doğalgaz, sodyum sülfat, krom, sülfür, 
kurşun, galyum, bentonit, brom, iyot ve petroldür. Ayrıca, önemli  miktarda sodyum 


 
43 
ve potasyum çıkartılarak, kimya sanayinde kullanılmaktadır. Tuz üretimi madencilik 
faaliyetleri  arasında  önemli  bir  yer  tutmakta  ve  üretimin  büyük  kısmı  kimya 
sanayinde  kullanılmaktadır.  Ülkede  son  yıllarda  altın  ve  platin  rezervlerine  de 
rastlanmıştır.  Türkmenistan,  SSCB’nin  en  büyük  sodyum  sülfat  üreticisi  olmasına 
rağmen,  zamanla  bu  rezervler  tükenmiş  ve  sodyum  sülfat  tesislerinin  faaliyetleri 
durdurulmuştur. Türkmenistan gerek elektrik üretimi, gerek diğer enerji kaynakları, 
özellikle  de  doğalgaz  açısından  zengin  bir  ülkedir.  Ülke  ekonomisinin  temel  taşını 
pamuk, doğalgaz ve petrol oluşturmaktadır.  Ülkede bulunan petrol rezervlerinin 1,1 
milyar  ton  (1,7  milyar  varil)  olduğu  tahmin  edilmektedir.  Bugün  yıllık  üretim 
ortalama 5 milyon ton düzeyindedir. Ham petrol, yıllık kapasitesi 5,5 milyon ton olan 
Türkmenbaşı rafinerisinde işlem görmektedir (www.tika.gov.tr). 
 
Eğitim 
Türkmenistan’da  12  Nisan  1993  tarihinden  itibaren  Kiril  harflerinin 
bırakılması,  belli  bir  süre  sonra  da  Latin  harflerine  geçilmesi  kararlaştırılmıştır.  9 
yıllık zorunlu eğitim bulunan ülkede ayrıca 9 yıllık meslek okulları ve bunlara bağlı 
4 yıllık yüksek eğitim okulları vardır (www.tr.wikipedia.org). 
 
Siyasi Hayat 
Türkmenistan  başkanlık  sistemi  ile  yönetilen,  anayasasına  göre,  demokratik, 
laik  bir  hukuk  devletidir.  Halk  Maslahatı  milli  iradenin  en  yüksek  temsilcisi 
niteliğindedir.  Ayrıca anayasa değişikliği, referandum, ülkenin ekonomik, sosyal  ve 
politik  gelişmesine  yön  verecek  ana  konularda  tavsiyeleri  tartışma  ve  karar  alma 
yetkisine  sahiptir.  Ancak  Halk  Maslahatı  yasama  organı  değildir.  Türkmenistan’ın 
yasama  organı  meclistir.  Halk  Maslahatı  kararları  meclis  tarafından  yasalaştırılır. 
Meclis,  anayasanın  hazırlanması  ve  değiştirilmesi,  kanunların  yasalaştırılması, 
parlamento  ve  başkanlık  seçimlerinin  tarihlerinin  belirlenmesi,  başbakan 
yardımcılarınca  yürütülen  faaliyetlerin  onaylanması,  bütçenin  onaylanması 
hususlarında 
yetkilidir. 
Türkmenistan’da 
tek 
parti 
bulunmaktadır 
(www.tr.wikipedia.org). 
 


 
44 
2.1.5. Tacikistan 
Resmi 
adı 
Tacikistan 
Cumhuriyeti 
(Tacik 
Türkçesi’nde Ҷумҳурии 
Тоҷикистон,  Latin  alfabesi  ile  Cumhurii  Tocikiston)’dir.  Komşuları  güneyde 
Afganistan,  batıda  Özbekistan,  kuzeyde  Kırgızistan  ve  doğuda  Çin  Halk 
Cumhuriyeti’dir. Başkenti Duşanbe’dir. Bir dönem SSCB’ne bağlı iken, 1991 yılında 
bağımsızlığını  ilan  etmiştir.  Ülkenin  yüzölçümü  143.100 km²’dir.  Nüfusu  
5.264.000’dir. Taciklerin kökeni diğer dört Orta Asya devletinden farklı olarak Türk 
değil Fars (İran) asıllıdır. Tacikçe, Farsça’nın bir koludur. Ülkede Taciklerden başka 
Özbek Türkleri, Türkmen Türkleri ve Kırgız Türkleri de bulunur. Para birimi Tacik 
Somonisi’dir ve kişi başı milli gelir 310 $’dır (www.tr.wikipedia.org). 
 
Coğrafi Konum 
Orta Asya ülkelerinden olan Tacikistan, doğudan  Çin, güneyden  Afganistan, 
batıdan  ve kuzeybatıdan Özbekistan, kuzeyden  Kırgızistan  ile çevrilidir. En  yüksek 
yeri  eski  adıyla  Komünizm  Tepesi  yeni  adıyla  Somoni  Tepesi  (7.483  m.)’dir. 
Topraklarının %  93’ü  dağlıktır.  Ancak  dağlık  alanlarda  da  tarım  arazisi  ya  da  otlak 
olarak  kullanılan  araziler  mevcuttur.  Topraklarının %  7’si  tarım  alanı, %  23’ü 
otlaktır.  Ülkeye  sert  bir  iklim  hakimdir.  Kışlar  çok  soğuk,  yazlar  çok  sıcak  geçer. 
Sıcaklık  kışın  dağlık  bölgelerde  bazen  -60  dereceye  kadar  düşmekte,  yazın  ise 
vadilerde +48 dereceye kadar çıkmaktadır (www.ulkeler.net). 
 
Demografik Yapı 
Taciklerin  kökeni  diğer  dört  Orta  Asya  devletinden  farklı  olarak  Türk  değil 
Fars (İran) asıllıdır. Tacikçe Farsça’nın bir koludur. Ülkede Taciklerden başka Özbek 
Türkleri,  Türkmen  Türkleri  ve  Kırgız  Türkleri  de  bulunur.  Çoğunluk  İslam 
dinindendir.  Hristiyan  azınlık  çoğunlukla 
Ruslardan  oluşmuştur.  Nüfusu 
5.710.000’dir.  Nüfusun %  33’ü  şehirlerde  yaşamaktadır.  Ortalama  ömür  67  yıldır. 
Çocuk  ölümlerinin  oranı  binde  41’dir.  Nüfusun %  43’ünü  14  yaşın  altındakiler 
oluşturmaktadır. Km² başına düşen insan sayısı 39,9’dur (www.tr.wikipedia.org). 
 
 


Yüklə 1,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   55




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə