Microsoft Word toplamtez doc

 
27 
Daha sonra Azerbaycan’da Safeviler, Afşar ve Kaçarlar hüküm sürmüşlerdir. Bundan 
sonra sırasıyla Şeki, Gence, Bakü, Derbent, Kuba, Nahcivan, Revan, Tebriz, Urmiye, 
Erdil hanlıkları dönemi başlamıştır (www.tr.wikipedia.org).  
Azerbaycan  toprakları  Rusların  egemenliğine  girdikten  sonra  Erivan’a  ve 
Karabağ’a  Ermeniler  yerleştirilmeye  başlanılmıştır.  Azerbaycan  Türkleri,  1918  - 
1920’de Kafkasya Kurultayı’nı toplamış ve 28 Mayıs 1918’de de ulusal Azerbaycan 
Devleti’ni  kurmuşlardır.  Bu  devlet  Orta  Doğu’da  ilk  özerk  cumhuriyet  olmuştur. 
Ancak  1920’de  Kafkasya  ötesi  Sosyalist  Sovyet  Cumhuriyetler  Birliği’ne  katılmak 
zorunda kalmıştır. 30 Eylül 1991’de SSCB’nin çöküşüyle bağımsızlığını yeniden ilan 
etmiştir (www.tr.wikipedia.org). 
 
Coğrafi Konum 
Azerbaycan 38°-25° kuzey  enlemleri  ile 44°-50° doğu boylamları arasındaki 
coğrafi  bölgeye  yerleşmiştir.  Yüzölçümü  86.660  km²,  ülke  sınırlarının  toplam 
uzunluğu  3.660  km’dir.  Kuzeyden  Dağıstan  Özerk  Cumhuriyeti,  kuzeybatıdan 
Gürcistan,  güneyden  İran,  güneybatıdan  Ermenistan  ve  Türkiye,  doğudan  Hazar 
Denizi  ile sınırlanmıştır. Türkiye  ile doğrudan sınırı ancak Nahçivan Özerk Bölgesi 
ile  olan  12  km’lik  bölgedir.  Topraklarının  %  50’si  dağlık  alanlardan  oluşan  ve 
denizden  657  metre  yükseklikte  bulunan  Azerbaycan’da  dağlık  alanlar  Büyük 
Kafkasya,  Küçük  Kafkasya  ve  Talış  dağlarından  meydana  gelmektedir.  En  yüksek 
yeri  olan  Tufan  Dağı  4.489  metredir.  En  büyük  gölü  17,5  km²  ile  Hacıkabul 
Gölü’dür. Azerbaycan’ın  en uzun nehri 1364 km  ile Hazar Denizi’ne dökülen Kura 
Nehri’dir. Kura’nın bir kolu olan Aras ise 1072 km’dir. Azerbaycan iklimi dünyadaki 
11  iklim  çeşidinden  9’una  sahiptir.  Ancak  hakim  olan,  subtropikal  iklim  tipidir.  İç 
kesimler yazları sıcak ve kurak, kış aylarında ise ılıman ve soğuktur. Yıllık ortalama 
sıcaklığı 10 C°’nin üzerindedir. Ülkede görülen iklim çeşitliliği, tarım ürünlerinde de 
çeşitliliğe olanak sağlamaktadır (www.azerbaycan.ihh.org.tr). 
Azerbaycan,  yeraltı  kaynakları  bakımından  da  oldukça  zengin  bir  ülkedir. 
Ülke arazisinin % 70’i petrol ve doğalgaz rezervleri bakımından yüksek potansiyele 
sahiptir. Üretime başlanıldığı yıllardan itibaren petrol rezervlerinin % 40’ından biraz 
fazlası,  doğalgaz  rezervlerinin  ise  %  20’si  tüketilmiştir.  Ülke,  petrol  ve  doğalgazın 
yanı sıra demir, alüminyum, boksit, çinko, bakır, arsenik,  molibden, kobalt, kurşun, 

---

 
28 
barıt,  kireçtaşı,  mermer  gibi  yeraltı  kaynakları  bakımından  da  zengindir 
(www.azerbaycan.ihh.org.tr). 
 
Demografik Yapı 
2007  yılı  tahminlerine  göre  Azerbaycan’ın  nüfusu  8,3  milyondur.  1959–70 
yılları arasında %2 olan yıllık nüfus artış oranı 2000–2003 döneminde % 0,8 olarak 
belirlenmiştir.  Nüfus  artış  hızındaki  bu  düşüşün  sebepleri,  doğum  oranının  1990’da 
1.000 kişi başına 26,3 iken 2003’te 14’e düşmesi ve 1990’lardaki göçtür. Ölüm oranı 
ise  1990’dan  günümüze  sabit  kalmıştır.  Nüfusun  %  33,0’ünü  0–14  yaş  kümesi,  % 
58,6’sını 15–64 yaş kümesi, %8,4’ünü de 60 yaş ve üzeri oluşturmaktadır. Nüfusun 
%  97’si  okuma  yazma  bilmektedir.  Nüfusun  çoğunluğunu  Şii  Müslümanlar 
oluşturmaktadır. Sünni Müslümanların oranı % 30’dur (www.azerbaycan.ihh.org.tr). 
Nüfusun  %  91’ini  Azerilerin  (Azerbaycan  Türklerinin)  oluşturduğu  ülkenin 
en  önemli  özelliklerinden  biri,  pek  çok  etnik  grubu  bünyesinde  barındırıyor 
olmasıdır.  Aşağıda  verilen  iki  çizelge  1990  öncesi  ve  2007  verilerine  göre  Azeri 
nüfusunun etnik dağılımını göstermektedir.       
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
29 
     Çizelge 1: 1990 yılı Azerbaycan 
Nüfus Dağılımı 
 
Çizelge 2: Etnik Köken İtibariyle 2007 yılı 
Azerbaycan Nüfus Dağılımı 
Etnik Grup 
Nüfus 
Oran 
 
Etnik Grup 
Nüfus 
Oran 
Azeri 
5.805.000  % 82,6 
 
Azeri 
7.891.453  % 91.9 
Rus 
392.300 
% 5,5 
 
Lezgiler 
178.000 
% 2 
Ermeni 
390.500 
% 5,5 
 
Rus 
144.000 
% 1.7 
Lezgi 
171.000 
% 2,4 
 
Ermeni 
130.000 
% 1.5 
Avar 
44.100 
% 0,6 
 
Yahudi 
8.000 
% 0,09 
Yahudi 
30.800 
% 0,4 
 
Diğer 
240.436 
 % 2.8 
Diğer 
80.000 
% 1 
 
Kaynak: (www.tr.wikipedia.org). 
 
Ocak  1990  olaylarından  sonra  ülkede  bulunan  Rusların  ve  Karabağ’ın 
Ermeniler  tarafından  işgalinden  dolayı  Ermenilerin  göçü  yoğunlaşmıştır.  Ermeni 
işgali  altındaki  Karabağ  dışında  Azerbaycan’da  artık  hiçbir  Ermeni  kalmamıştır. 
Bunun  sonucu  olarak  toplam  nüfus  içinde  Azerilerin  oranının %  95’i  aştığı  tahmin 
edilmektedir (www.tr.wikipedia.org). 
Azerbaycan toprağı olan Karabağ bugün Ermeni işgali altındadır ve yaklaşık 
bir  milyon  Azeri  Ermenilerin  baskıları  sonucu  bölgeden  göç  etmeye  zorlanmıştır. 
Karabağ’ın yüzölçümü 4.400 km² olup nüfusu 295.000’dir (www.tr.wikipedia.org). 
 
Ekonomik Durum 
Azerbaycan  ekonomisi  70  yıl  boyunca  içinde  bulunduğu  SSCB’nin  merkezi 
ekonomik  planlamaları  neticesinde  bir  tarım  ülkesi  haline  getirilmiştir.  Sanayisi  ise 
aynı  stratejiye  bağlı  olarak  kendi  kendine  yetersiz  kılınarak  diğer  cumhuriyetlere 

---