T u r k o L o g I y a 2016 “henrix friDRİx fon dits və
Yüklə 415,96 Kb. Pdf görüntüsü
|
| № 2 T U R K O L O G I Y A 2016 “HENRİX FRİDRİX FON DİTS və KİTABİ-DƏDƏ QORQUD - 200” “ГЕНРИХ ФРИДРИХ ФОН ДИТЦ и КИТАБИ-ДЕДЕ ГОРГУД - 200” "HEINRICH FRIEDRICH VON DIEZ and THE BOOK OF DADA GORGUD - 200" DEDE KORKUT KİTABI’NIN VATİKAN NÜSHASININ LATİNCE, ARAPÇA, FARSÇA ve TÜRKÇE M ETİN DIŞI KAYITLARI Makalede Dede Korkut Kitabı’mn Vatikaıı nüshasımn Latince, Arapça, Farsça ve Türkçe metin dışı kayitlann’dan bahsediliyor. Bildiyimiz gibi, Dede Korkut Kitabi’mn bugüne kadar iki yazma nüshası bulunmuştur. Bilinen ilk nüsha Almanya'da Dresden Krallık Kütüphänesi'nde bulunan ve bir “giriş'’ bölümü ile 12 hikäyeyi ihtiva eden Kitäb-ı Dedem Korkud ‘Alä Lisän-ı Täife-i Oguzan [Oğuzlar taifesinin dili ile Dedem Korkud Kitabi] başlığını taşımakta ve her sahifesinde harekesiz 13 satxr olan 153 yapraktaki 304 sahifeden oluşmaktadır. İkinci nüsha İtalya’nın Roma şehrinde Vatikan Kütüphanesi’nde bulunan ve 6 hikäyeyi ihtiva eden Hikaye-i Oguz-name-i Kazan Beg ve gayn [Kazan Bey Oğuz- nämesi hikäyesi ve diğerleri] başlığım taşımakta ve her sahifesinde harekeli 13 satır ihtiva eden 102 (96 + 6) sahifeden oluşmaktadır. Makalede Vatikan nüshasının 1512-1513'de telif edilerek Sultan Bäyezid'in oğlu Şehzäde Alemşah'a sunulduğunun kayıtlı olduğu, Alemşäh'ın ölümünden sonra yazmanın 6 kez sahip değiştirdiği, son olarak da Kudüs'te Kardinal Canuenas'm mülki- yetine geçtiği, onun terekesinden de Vatikan Kütüphanesi'ne intikal edip Biblioteca Apostolica Vatican damgası vurulduğu ve 1950 yılında Profesör Rossi tarafından bilim alamine tanıtıldığı anlatılmaktadır. Aynca yazmaya eklenen manzum ve mensur kayıtlar da tarihlendirilerek verilmektedir. A nahtar kelimeler: Dede Korkut Kitabi, Latin, Arap, Fars, Türkçe, Dresden Krallık Kütiiphänesi, Vatikan Kütiiphänesi. O SM AN FİK RISERTK AYA (Türkiye) Özet * Istanbul Ü niversitesi Edebiyyat Fakültesi T ürk Dili ve Edebiyatı Bölüm ü Ö ğretim Üyesi, Prof.Dr. E-ıııail: ofsertkaya@ m ynet. corn
O SM ANFIKRI SERTKAYA Dede K o rk u t K ita b f nin bugiine kadar iki yazma nüshası bulunmuştur. Bilinen ilk nüsha Alm anya’da Dresden Krallık Kütüphänesi’nde bulunan ve bir “giriş” bölümü ile 12 hikäyeyi ihtiva eden Kitab-i Dedem Korkud ‘Ala Lisän-ı Täife-i Oguzan [Oğuzlar taifesinin dili ile Dedem Korkud Kitabi] başlığını taşımakta ve her sahifesinde harekesiz 13 satir olan 153 yapraktaki 304 sahifeden oluşmaktadır. 1831 'de Leipzig’de Heinrich Orthobius Fleischer tarafindan Catalogus Codicum Manuscriptorum Orientalium Bibliothecae Regiae Dresdensis başlıklı kataloğunda tavsif edilen Dresden nüshası 1814 yılında Heinrich Friedrich von Diez tarafindan Arap harfleri ile istinsah edilmişti. Berlin Devlet Kütüphänesi'nde bulunan ve W ilhelm Pertseh tarafindan 1899’da Verzeichniss der türkischen Handschriften der königlichen Bibliothek zu Berlin başlıklı kataloğunda tavsif edilen bu istinsah nüshası Kilisli Muallim Rifat Bilge’nin 1916 yılında yaptığı Dede Korkud yayınına kaynaklık yapmıştır. Ahmet Caferoğlu hocamin 1927/1928 yillannda D resden’den aldığı fotoğraflara dayanan Muharrem Ergin yayiminda Dresden yazmasinm ilk kez siyah-beyaz fotoğraflan verilmişti. Bu fotoğraflardan da görüleeeği üzere Dresden nüshası metinden önce 14, metinden sonra 1 gazel olmak lizere 15 me- tin dışı kayıt ihtiva eder. Bilinen ikinci niisha İtalya’nın Roma şehrinde Vatikan Kütüphänesı'nde bulunan ve 6 hikäyeyi ihtiva eden H ikäye-i Oguz-näme-i Kazan Beg ve gayri
sahifesinde harekeli 13 satir ihtiva eden 102 (96 + 6) sahifeden oluşmaktadır. 1950’de Ettore Rossi tarafindan bulunan bu nüshanın siyah-beyaz tıpkıbasımı 1952’de metin dışı kayıtlann bulunduğu sahifeler eksik olarak, Rossi tarafindan yayımlanmıştı. İlk kez 2014 yilinda Tiirkive’de “Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği” tarafindan yapilan Vatikan niishasinm renkli tipkibasiminm tam aminda metin öncesi ve sonrasi olmak üzere 17 metin dışı kayit bulunmaktadir. Bu kayitlardan yazmamn sirasi ile el değiştiren yedi sahibi hakkinda bilgi ediniyoruz. Şimdi Vatikan nüshasında bulunan metin dışı kayitlar hakkindaki bilgileri sunalim: Dede Korkut K itabi’nin Vatikan nüshası her sahifesinde harekeli 13 satir bulunan iki eseri ihtiva etmektedir. Bu eserlerden birincisi 2a-58a yapraklan arasındaki Hikaye-i Latife-i U ‘cübe ve M ahcübe-i Zarife adli eserdir. Ettore Rossi dokuz bölümden oluşan ve adälet ile merhamet hakkindaki 918 ahlaki hikäye ihtiva eden bu metnin Sidki lakapli “Seyyid Ahmed bin Hasan Bali” tarafindan Farsçadan Türkçeye çevırildiğini ve yazmamn 4. sahifesinin 10. satınndaki A l-i ‘Osman Sultan ‘Alemşäh bin Bäyezid Han kaydindan hicri 918 (1512-1513) yılında ölen Sultan II. Bäyezid’in oğlu A lem şäh'a sunulduğunu söylüyor. Yazmadaki ikinci eser ise 58b-108a yapraklan arasında bulunan Hikäye-i
Bu yazmada ilk eser olan Hikäye-i Latıfe-i U ‘cübe ve M ahcübe-i Zarife ve ikinci eser olan H ikäye-i Oguz-näme-i Kazan Beg ve gayrı başlıklı iki metin
D ED EKO RKU TKİTABIM N VATİKANNÜSHASININLATİNCE, ARAPÇA, FARSÇA ve TÜRKÇEMETİNDIŞIKAY1TLARI 87 dışında, yazmanın ön ve arka sahifelerinde Latince, Arapça, Farsça ve Türkçe 17 kayıt bulunmaktadır. Bu kayıtlar şunlardır: Ön sahife 1.
A(ngelo) M aio’nun Catalogus codd. Bibliotheca Vaticaena arabi- corum, persicorum, turciconım başlıklı kataloğunda (Romae, 1821, IV, parte 2a) Farsça 46 numarada kayıtlı olan yazmanın la sahifesinden önceki sahifede (ön sahifede) Latince bir tavsif kaydı vardır. (Angelo Maio,
,
' G i * » b X V . 'c U j* ' 1Сod(ex) in 4 bomb(ys) fol(iorum ) 109, persice con OSMAN FİKRİ SERTKAYA 2scriptus, quo continentur. 3Sermones de somniis, de fortitudme, 4liberalitate de laudibus pietatis, 5et fidei, de conservando, secreto 6de segregatione a consortio impio 7 rum etc. Ut eruitur ex indice 8capitum arabice descripto. 9Is codex ad XV. Christi saeculum I0videtur referendus. Yazmanın ön sahifesindeki 10 satırlık bu Latince tavsifin 1 ila 4. ve 9.-10. satirlan 1952’de Ettore Rossi tarafindan II Kitab-i Dede Qorqut, s. 11, 2 numarah dip notunda kısmen verilmiştir (E. Rossi, II “Kitab-i Dede Q orqut”. Racconti epico-cavallereschi dei Turchi Oguz. Tradotti e annotati con “fa c sim ile ” del ms. Vat. Turco 102, C ittä del Vaticano, 1952, s. 9). Prof. Dr. Çiğdem Dürüşken tav sif metninin Latinceden Turkiye T ürkçesfne aşağıda verdiğim çevirisini yaptı. A ynca lb'deki Latince satın okuyup Türkçe’ye çevirdi. Kendisine teşekkür ederim. [Farsça kaleme alınmış 109 ipek sahifeden oluşan dört ciltlik elyazması, Arapça yazılmış başlıklardan da anlaşılacağı üzere şu konuları içerir. Dindarlık ve güvene dair medhiyeler hakkında, sir saklama hakkında, günahkärların topluluğundan tecrit hakkında konuşmalar vs. Bu elyazmasının M. S. 15. yüzyılda tarihlendiği görülüyor. ] Böylece ön sahifede bulunan Latince tavsifin yazmanın ilk eseri olan H ikäye-i Latife-i U ‘cübe ve M ahcübe-i Zarife adlı eser ile ilgili olduğu ve ikinci eser olan H ikäye-i Oguz-näme-i Kazan Beg ve gayrı başlıklı metin ıle bir ilgisinin bulunmadığı açıkça görülmektedir. l a
la sahifesinde Vatikan yazmasının üç sahibi hakkında ilk ikisi Arapça, üçüncüsü Farsça olan üç kayıt ile yazmayı Kudüs’e götüren kişinin adının Arapça kaydı ve Vatikan Kütüphänesi’nin damgası, damganın yanında da Arap harfleri ile 353 ve 46 num aralan vardır. Bu kayıtlann bazılan hakkındaki ilk bilgi Ettore Rossi (1952), s. 11-12’de özet olarak verilmiş, oradan aynen Orhan Şäik Gökyay (1973), s. Ve, oradan da Mustafa Sinan Kaçalin (2006), s. 13’e aktanlmıştır.
DEDE KORKUT KITABI N IN VATİKAN NÜSHASININ LATİNCE, ARAPÇA, FARSÇA ve TÜRKÇE METİN D IŞIKAYITLARI 89
'A “ °»г?й ч ' ü
^ •
. л
kitap) Allah’m en zayıf (äciz) kullanndan olan Seyyid Hasan el-Defte- ri'nin oğlu Seyyid Ah- med’in mülkine Mısır’da (Allah onu äfetlerden ko- rusun) 1000 yılrnın Mu- harrem ayında [= Kasım 1591] geçmiştir.J 3. Arapça kayıt: sa‘ide bi-temellukihi muhtäcı ‘afvi rabbihi’l- mennani el-‘abdü’lfakir ‘elvän et-tezkireci el-än bi-mahrüseti mısra el- kähire [Şu anda Mısır Kahircsi'ndekı görevi tez- kirecilik olan ve mennan olan rabbinin bağışına muhtäc fakır kul Elvän bu kitaba sahip olmak ile mutlu oldu.] Daha sonra Elvan, bu kitabı Kähire’den Ku- düs’teki kardeşi Mustafa Efendi’ye “Bezüz (?) (ve- ya) Bezzüz (?) oğlu Носа Ahmed ile” göndermiştir.
[1024 [= 1615-1616] yı- lında (Elvan tarafindan) Kudüs-i şerifteki kardeşi Mustafa Efendi için gön- derilmiş bir hediyedir.] t)0________________________________ OSMAN FIKRISERTKAYA 5. Kitabi K udüs’e götüren kişinin adı: Sağ alt köşede kitabı Kudüs-i şe rif e götüren kişinin adı m a‘a h väce ahmed bin bezüz(?) / bezzuz(?) / huzzüz (?) [Bezüz(?) / Bezzüz(?) / Buzzüz (?) oğlu Носа Ahmed] şeklinde kaydedilmiştir. 6. Kütüphäne damgası ve numaralar Ortada
Bibliotheca Apostolica Vaticana şeklindeki kütüphäne damgasının sağında yukandan aşağı olmak üzere Arap harfleri ile 353 yazılı. Onun altında 46 numarası yazılıdır.
7.
l b ’nin üst tarafında yazmanın sahiplerinden birisinin adı geçen Latince kayıt şudur: Pertinet a d Canuenas S. Petri in M onte Aureo [(Kitap) S. Petri in Monte Aureo (kardinal unvanlı) Canuenas'a aittir.] Q , » v - с ^ г у х м . . -
r r 7 1 f ? / / / / 1 / ■
j & t i » 1 ) Й р : • 7 /у
авзв Bu Arapça, Farsça ve Latince kayıtlardan yazmanın kütüphaneye mal edilmesinden öneeki dört sahibinin kimliği anlaşılmış olmaktadır. Bundan sonra Sunulläh adlı oğlunu 956 yılında kaybeden bir babanin çeşitli hacimlerde yazdığı beş tarih manzumesi gelmektedir.
8.
(5 beyitlik bir tarih gazeli) Hezec + ---- / + ----- / + ----- / + ----- M efailün / m efäılün / mefäılün / mefäılün DEDE KORKUT K İTA B IW N VATİKAN N Ü S H A S m N LATİNCE, ARAPÇA. FARSÇA ve TÜRKÇE METİN D IŞIKAY 1 TLAR 1 91
l.dem -i ähirde ben üftadeye ol vähibü’l-ihsän verüb bir ‘akl-ı e w e l k'oldı cümle fenni ol cämi' 2.0 meh togdukda sandım devletim mihri tu lü ‘etdi kara bahtım anı häk içre güm kıldı zehı tali' 3.degüldı cism-i zätı belki ol bir rüh-ı mahz idi kesäfetden çıkub ol nür oldı aslma räci‘ 4.dirigä kişt-zär-ı dehr içinde yaturub kendüm yele verdim huzün häsıl-ı ‘ömrüm kılub zäyi‘ 5.vefat etdükde ol sun‘-ı ilähı gavbdan fi’l-häl dedi tarıh ana hätif “kim etdi sunı‘nı säni‘
« I W
, ' /• ^ Л v-
- j^ j ^ t X " ' Resim 4 Velehu 9. (5 beyitlik bir tarih gazeli) Remel - + - Fäilätün / failätün / faılun 1. hasreta derd eder vana äh u äh k ’oldı ol cism-i hatıf ähir tebäh 2.
ağannca kana, kan ağla gözüm kara toprak oldı ol çeşm-i siyäh 3. kanı ol sayt u sadä-yı hüsn-i hulk kanı ol fazl-ı kemäl ü 'izz ü cäh 92 . OSMAN FİKRİ SERTKAYA 4.
kaldı dıl tär{ih}ık-i gamda tä ebed äh tolandı güneş tutuldı mäh 5. dediler bin äh ile tarih ana “böyle oldi kismet ü sun- ‘~ı Hah” İU *-Z>4jr-3İ^J ijlib* Л - -3' i W” *->I»' >j/) ^ Л 4l > o'! ^ ^
y//- \'^S‘jt. Resim 5 diger 10. (5 beyitlik bir tarih gazeli) Remel - + - Fäilätün / fäilätün / failätün / fäilün 1. bir peri-peyker melek-manzar beşer-rü hür-ı cäh äh kim deyü felek kapdı anı kddı penäh 2.
nakd-ı ‘ömrüm harc edüb anı civän etmiş idüm şimdı pır oldum ki ‘ömrüm häsılı oldı tebäh 3. bilmezem hançerlerine süsen uzatdı mı dil çeşm-i m ahm ünna nergis mi edübdü 4.
dökünüb şimşäd u ‘ar‘ar derler ol servüe dirig kim bahär-ı ‘ömrine bäd u hazän erişdi äh 5. eşk-i hünınimle yazdım sinede tarihini '~äh ki baha ezelden hecr imiş sun :-ı ılä ti' 956
11. (3 beyitlik bir tarih gazeli) Remel - + - Fäilätün / fäilätün / failätün / fäilün 1. konmış idi väkram da başıma bır mäh äh Anunüçün eyledim ta'bir-i ‘izz ü cäh äh
DEDEKORKUTKİTABININ VATİKANNÜSHASININLATİNCE, ARAPÇA, FARSÇA ve TÜRKÇEMETİNDIŞIKAYITLARI 93
2. ol hod lugaz när-ı furkat yanmaga eş‘är imiş oda yandı onmaduk başım benüm nägäh äh 3.
sordum ihvän-ı ehibbädan anun tarihini “dediler tedbır-i cähun bozdı su n V l-lä h äh’’ tärih-i diğer 956 r ^ ; \ > ' v - ‘
j ( , ^ t ■v' •[.• **
S -! с ’ч '* / f
J?»£'c У i t& ij, .'« « ü o .u 'j/^ ı к Г> г > ^ г G“. v»
(9 beytlik bir tarih gazeli) Cedıd + + - - / + - + - / + - - Feilätün / mefäilün / feılün 1.
äh kim devlete erem sanub etmiş idim bir äsitänı penäh 2. deridim yär göre ‘ömr-ı dıräz bu vücüdum öninde ola tebäh 3.
umar idim ki bendesi olub öleydim olunca ‘äleme şäh м . OSMAN FİKRİ SERTKAYA 4.
hoş geçem säyesinde ol servün yüz tuta bana ‘älı-mansıb u cäh 5. fıkr ü tedbir ü räyım ile dirig olmaz imiş cihana eşi her gäh 6.
başıma käküli sevädı gibi kara günler getürdı baht-ı siyäh 7. görmez oldum о serv-i kämetini kaldı hasret kıyamete degin äh 8.
y a'nı hak rahmetiyle dünyädan nhlet etdi bekäya surf u ’l-läh 9. dedi can bu musibete tarih bozdı tedbır-i cänı sun‘-ı iläh” 956
108a 13. mtrkelämi sun‘u ’l-lah rahmetu’l-lähi ‘aleyh Cedıd + + - - / + - + - / + - - Feilätün / mefäilün / feılün dest-mälun hemışe işi bu kim buldugını hemän salur elde tan mı kim bäzär içinde asılsa cebe iner gehı durur belde ’ f : \ / Л & ' Resim 6 DEDE KORKUT KITABI WIN VATİKAN NÜSHASININ LATİNCE, ARAPÇA, FARSÇA ve TÜRKÇE METİN D IŞIKAYITLARI 95
14. miifred Remel - + - Fäilätün / fäilätün / failätün / failün 1. döstum bin cän fedä bir kez ayagın öpmege on sekiz bin ‘älemi verdim tutagın öpmege 15. (3 beyitlik bir gazel) Remel
- + - Fäilätün / fäilätün / fäılätün / failün 1. gönlümü şäm u seher derdünle hayrän eyle dost cänumı seyf ü şitha ‘aşkunla sekrän eyle dost 2. ben garfb äşüfteye gülzär-ı hüsnün yädına her seher bülbül-sıfat söz ile nälän eyle dost 3. derdünün virdi ile dermände olmışdur gönül derdümerdündür yine virdünle derman eyle dost 16. beyt Hezec
+ ----- / + ------ / + - -
M efaılün / mefaılün / feülun cihända kimse kalsaydı muhalled kalaydı ‘älemün fahrı muhammed 110b 17. Arapça bir dörtlük 1 lOb’de a/a/b/b kafıyeli Arapça bir dörtlük bulunmaktadır. Prof. Dr. Mehmet Yavuz bu dörtlüğü şöyle okumuş ve çevirmiştir. Kendisine teşekkür ediyorum. Kämil + + - + - / + - - / + + - + - / + - - M ütefailün / feulün / mütefailün / feülün
06 ________________________________ O SM ANFIKRISERTKAYA '4 ~ c> - ■ kalıka’lmuhibbı bi men garrake we m ä delleke külli 'alä katletı yä
hubbu men
delleke fekale hezı uyüni guncuhum silku ekfanu
men fi
havänä gazluhä
silku Resim 7
Muhibbı seni kandıranı ve nazlandıram merak etti. Söyle bana ey aşk! Beni öldürmeye seni kim teşvik etti? Dedi ki; işte gözlerim, onlann cilvesi ipliktir Bizim aşkımıza düşenlerin kefenlerinin bağlan (bu) ipliktendir. SONUÇ K ayıtların değerlendirilm esi Y azm am n ilk sahibi: Hikäye-i Latife-i U ‘cübe ve M ahcübe-i Zarıfe adlı eserin Sıdkı lakaplı Hasan Bälı oğlu Seyyid Ahmed tarafindan Farsçadan Türkçeye çevirildiğini ve yazmamn 4. sahifesinin 10. satınndaki A l-i ‘Osmän
(1512-1513) yılında ölen oğlu Alem şäh’a sunulduğunu biliyoruz. . Buna göre 16. yüzyılın başlannda kaleme alındığı anlaşılan yazmamn ilk sahibi Şehzäde "Alemşäh’tır. Y azm am n ikinci sahibi: Şehzäde ‘alem şäh’ın ölümünden sonra yazmamn ikinci sahibinin eline geçtiği, bu kişinin hicri 956 (= 1559-1550) 'de ölen oğlu Sunulläh’ın vefatı üzerine yazmamn sonuna 107b’ye ebced hesabı ile tarih kayıtlan ihtiva eden altı gazel ile 108a’ya bir dörtlüğü yazdığmı söyleyebıliriz. 108a'daki müfred, üç beyitlik gazel ve llO b ’deki Arapça dörtlük bu tarihlerden sonra yazılmış olmalıdır. DEDE KORKUT KITABI N IN VATIKAN NÜSHASININ LATİNCE, ARAPÇA, FARSÇA ve TÜRKÇEMETİNDIŞI KAYITLARI 97
muharrem ayinda (= Kasim 1591)’de Seyyid Hasan el-D efteri'nin oğlu Seyyid ahm ed’in mülküne geçmiştir. Yazmanm dördüncü sahibi: Yazm a daha sonra Kahire’de tezkirecilik yapan Elvan’ın eline geçmiştir. Yazmanm beşinci sahibi: Elvan bu yazmayi hicri 1024 (= 1615-1616)’da K udüs’teki kardeşi Mustafa Efendi’ye hediye olarak göndermiştir. Yazmanm altinci sahibi: Yazmanm рек muhtemelen K udüs’te el değiştirdiği ve "S(aint) Petri in M onte Aureo = “Altin tepedeki Aziz Petrus” (Kardinal unvanli) Canucnas'in eline geçtiği l b ’nin üst satm ndaki Latince kayıttan anlaşılmaktadır. Yazmanm yedinci sahibi: Yazm a daha sonra kütüphaneye intikal etmiş ve
Bibliotheca Apostolica Vaticana damgası vurularak önce Farsça 46 numaraya kaydedilmiş, daha sonra da Türki 102 numaraya nakledilmiştir. Şu an bu num ara altında kayıtlıdır. Vatikan yazması İtalyan Türkolog Ettore Rossi tarafından incelenmiş ve ikinci eser olan
Dede Korkut Kitabi bilim alemine 1950 yilinda bir makale ile tanıtılmış, 1942 yılında da yayımlanmıştır. (Ettore Rossi, “Un nuovo manoscritto del Kitäb-i Dede Qorqud". Rıvısta degli Studi Orientali, XXV, Roma, 1950, s. 34-43; Ettore Rossi,
1952, 364 s.). Bu yayin Ettore R o ssrnin bir makalesi ile de tanıtılmıştır. (Ettore Rossi, “Osservazioni preliminari per una edizione critica del Kitab-e Dede Qorqud”, Rivista degli Studi Orientali, XXVII, Roma, 1952, s. 68-73.). Kitabin 1952 yılında yapılan yayınının İtalyanca’dan Türkçe’ye çevirisi ise M ahmut H. Şakiroğlu tarafından, 1999’da, bazı bölümleri özetlenerek, yapılmış “Dede Korkut Kitabi iizerine bir araştırma” başlığı ile Erdem (Cilt: 12, Sayi: 34, 1999, s. 183-276)’de yayımlanmıştır. Yazmanm çok güzel bir renklı tıpkıbasımı ise 2014 yılında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafmdan yayimlanarak ilim alemine sunulmuştur. Bu renkli tıpkıbasımdan faydalanarak metin dışı kayitlardan Vatikan nüshasının hikäyesini öğreniyoruz.
В статье рассматриваются комментарии к тексту Ватиканского экземпляра Китаби-Деде Торгу да на латыни, арабском, фарси и турецком языках. На сегодняшний день известно всего два рукописных экземпляра эпоса Китаби-Деде Горгуд. Первый экземпляр, называющийся "Книга о моем деде Горгуде, на языке
2 В OSMAN FİKRİ SERTKAYA племени огузов", хранится в Дрезденской Королевской Библиотеке в Германии и содержит одну "вводную" часть и 12 сказаний. Эта рукопись состоит из 304 стра ниц (153 листов), на каждой из которых 13 строк без огласовки. Второй экземпляр, называющийся "Огуз-намэ о Казан-беке и других", хра нится в Ватиканской библиотеке в Риме и содержит 6 сказаний. Рукопись состоит из 102 страниц (96+6) на каждой из которых по 13 страниц с огласовкой. Известно, что рукопись, ныне хранящаяся в Ватиканской библиотеке, была обнаружена в 1512-1513 годах, представлена принцу Алсмшаху, сыну султана Баязида, после смерти принца сменила шесть владельцев, затем оказалась в Иерусалиме, где принадлежала кардиналу Гануэнасу, и в итоге была передана Ватиканской библиотеке (где на рукописи была оттиснута печать «Biblioteca Apostolica Vatican»), и в 1950 г. была представлена мировому научному сообществу профессором Росси. Кроме того, в статье в хронологическом порядке приводятся стихотворные и прозаические комментарии к рукописи.
The article deals with the commentary on the Vatican copy of “The Book of Dada Gorgud” in Latin, Arabic, Persian and Turkish. The first of the manuscript copies of “The Book of Dada Gorgud” known up to now is kept in Dresden Royal Library and the Introductory part of that copy covers 12 stories of “The Book of Dada Gorgud” under the title of “ Ala Lisan-i Taife Oguzan” ( “The Book of Dada Gorgud” in the Language of Oghuz Tribes) and each page consists of 13 lines without hereke ( special signs on letters) and 153 sheets of paper ( 304 pages). The second copy which is in Vatican Library and covers 6 stories consists of 13 lines with hereke and 102 ( 96+6) pages under the title of “ Hekayəti Oğuznamə Qazan bay və qeyri ( The Story of Gazan and Oghuzname and others). It is informed that in the years of 1512 - 1513 the Vatican copy of it was found out and introduced to Prince Alamshah, the son of Sultan Bayazid; then six times it changed its owners after Alamshah’s death. In the end it was given to Vatican Library (sealed as Biblioteca Apostolica Vatican there) as the property of Cardinal lanuenas in Jerusalem and was made known to the world of science by professor Rossy in 1950. At the same time, all the verse and prose notes added to the manuscript are also given in the chronological order. Key words: “The Book o f Dada Gorgud", in Latin, in Arabic, in Persian, in Turkish, Dresden Royal Library, Vatican Library. Yüklə 415,96 Kb. Dostları ilə paylaş:
|