bomun nəşr edilməsini, elmi-kütləvi fılmin çəkilməsini qərara almış,
1970-1987-ci illərdə Gəmiqayada tədqiqat işləri aparılmış, bir sıra
elmi materiallar çap olunmuşdur.
Təəssüflə qeyd olunmalıdır ki, 70-ci illərdən xalqımızın milli
özünüdərki, tariximizin və mədəniyyətimizin araşdırılması sahəsində
həyata keçirilən bir çox taleyüklü tədbirlər kimi, Gəmiqaya abidə-
lərinin tədqiqi sahəsində aparılan işlər də 1980-cı illərin axırlarından
unudulmağa başlanmış, tədqiqat işlərinə ara verilmişdir. Yaranmış
boşluqdan istifadə edən millətçi erməni «tədqiqatçıları» gizli şəkildə
Gəmiqayada tədqiqat aparmışlar. Aparılan işlərin nəticəsi olaraq
nəşr edilən «Navasarın qaya təsvirləri» və «Naxçıvanm memorial
abidələri və relyefləri» adlı materiallarda erməni alimləri tarixi sax-
talaşdırmaq sahəsində öz ənənələrinə sadiq qalaraq xalqımızm ən
qədim yadigarı olan Gəmiqaya abidələrini heç bir elmi əsas olmadan
erməni abidəsi kimi qələmə verməyə çalışmış, Gəmiqayanm admı
«Navasar», «Tapanasar» kimi uydurma adlarla əvəz etmişlər.
Qədim türk dünyası mədəniyyəti üçün səciyyəvi olan qayaüstü
rəsmləri özündə əks etdirən Gəmiqaya abidələri Azərbaycan xalqınm
ən qədim tarixinin və mənəvi mədəniyyətinin öyrənilməsi üçün xəzinə-
dir. Bu abidələrin qorunub saxlanaraq gələcək nəsillərə çatdmlması,
ardıcıl və sistemli şəkildə tədqiq edilməsi üçün qərara alıram:
1. Azərbaycan Respublikası Elmlər Akademiyası Naxçıvan
Regional Elm Mərkəzi və Naxçıvan Dövlət Universiteti Azərbaycan
Elmlər Akademiyasımn mütəxəssislərini dəvət edib, onlarla birlikdə
Gəmiqaya abidələrində elmi-tədqiqat işlərinin aparılması üçün Gə-
miqaya ekspedisiyasmı təşkil etsinlər.
2. Ekspedisiyaya tapşırılsm ki, Gəmiqaya abidələrinin qo-
runub saxlanması, ardıcıl və sistemli şəkildə öyrənilməsi üçün apa-
rılan tədqiqat işlərinin nəticəsi barədə elmi rəy hazırlayıb Naxçıvan
M uxtar Respublikası Ali Məclisinə təqdim etsinlər.
3. Sərəncamm icrasma nəzarət Naxçıvan M uxtar Respubli-
kası Ali Məclisinin A paratına tapşırılsm.
Naxçıvan Muxtar Respublikası
Ali Məclisinin Sədri
Vasif TALIBOV
Naxçıvan şəhəri, 26 aprel 2001-ci il.
232
NAXÇIVAN ŞƏHƏRİNDƏKİ «ƏCƏMİ» SEYRANGAHINDA
AÇIQ SƏMA ALTINDA M UZEYİN YARADILMASI
HAQQINDA
NAXÇIVAN MUXTAR RESPUBLİKASI
ALİ M ƏCLİSİ SƏDRİNİN
S Ə R Ə N C A M I
Azərbaycanm ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvan M uxtar
Respublikası zəngin tarixə malikdir. Bu torpaqda insan yaşayışmm
ən qədim dövrlərindən soraq verən tarixi abidələr xalqımızm maddi-
mənəvi dəyərlərini və qaynaqlarmı yaşadaraq müasir dövrədək gə-
tirib çıxarmışdır.
Bütövlükdə M uxar Respublika ərazisində 450-ə yaxm abidə-
nin yeri və tarixi dəqiqləşdirilmiş, tarixi abidələrlə əlaqədar bir sıra
elmi araşdırm alar aparılmış, bukletlər və albomlar nəşr olunmuş-
dur.
M üasir tarixşünaslığın tələbləri baxımmdan tədqiqini gözlə-
yən sahələrdən biri də azərbaycanlılarm yaşadıqları ərazilərdə geniş
yayılmış qədim qoç heykəlləri, qəbirüstü abidələr və daş üzərində
oymalardır.
Q oç heykəlləri, qəbirüstü abidələr, daş üzərində oym alar
azərbaycanlılarda ən qədim m ifoloji və dini baxışlarla bağlı ol-
m uşdur.
Bunlar xalqımızm qədim mədəniyyətindən nümunələr olmaq-
la bərabər eyni zam anda estetik təsir bağışlayan sənət əsərləridir.
G ülüstan və Türkmənçay müqavilələrindən sonra Naxçıvana
köçürülmüş ermənilərin bu qədim Azərbaycan torpağını «erməni-
ləşdirmək» sahəsində apardıqları siyasətin bir istiqaməti də daşdan
yonulmuş mədəniyyət nümunələrimizin dağıdılmasmdan ibarət ol-
muşdur.
Xalqımızm dekorativ tətbiqi sənətinin ən yaxşı nümunələrin-
dən olan daşdan yonulmuş mədəniyyət nümunələrimizin mühafızəsi,
öyrənilməsi və təbliğ edilməsi məqsədi ilə qərara alıram:
1.
Naxçıvan şəhərindəki «Əcəmi» seyrangahmda Açıq səma
altmda muzey yaradılsm.
233
2.
Naxçıvan M uxtar Respublikasınm Nazirlər Kabineti və
Naxçıvan şəhər icra hakimiyyəti bu sərəncamdan irəli gələn məsələ-
ləri həll etsinlər.
Naxçıvan Muxtar Respublikası
Ali Məclisinin Sədri
Vasif TALIBOV
Naxçıvan şəhəri, 11 iyul 2002-ci il.
234
GÖRKƏMLİ PEDAQOQ, MAARİFÇİ VƏ ŞAİR
MƏHƏMMƏD TAĞISİDQİNİN 150 İLLİK YUBİLEYİNİN
KEÇİRİLMƏSİ VƏ XATİRƏSİNİN ƏBƏDİLƏŞDİRİLMƏSİ
HAQQINDA
NAXÇIVAN MUXTAR RESPUBLİKASI
ALİ MƏCLİSİ SƏDRİNİN
S Ə R Ə N C A M I
2004-cü il m art ayınm 22-də Azərbaycan maarifçilik hərəka-
tmın və ədəbiyyatmm inkişafmda böyük xidmətləri olan Məhəmməd
Tağı Sidqinin 150 illik yubileyi tam am olur.
1854-cü ildə O rdubadda anadan olan M əhəmməd Tağı
Sidqi ilk təhsilini M olla M əhəmməd Tağı adlı axundun məktə-
bində almış və sonra təhsilini Hüseyn Soltan mədrəsəsində davam
etdirm əklə klassik şərq poeziyasım və fəlsəfəsini öyrənmişdir.
M aarifçilik fəaliyyəti dövründə m əktəbdarlıq, ədəbiyyat, teatr və
m ətbuat sahələrində əvəzsiz xidmətlər göstərən Məhəmməd Tağı
Sidqi təkcə A zərbaycanda deyii, Yaxm Şərq ölkələrində də tanm -
mışdır.
M əhəm m əd Tağı Sidqinin 1892-ci ildə O rdubadda açdığı
“Ə xtər” (“U ld u z”) və 1894-cü ildə N axçıvanda yaratdığı “Tər-
biyə” m əktəbləri A zərbaycanda milli və dünyəvi m əktəbin
genişlənməsinə, m aarifçilik hərakatınm inkişafm a m ühüm töhfə-
lər verm işdir. B urada tədris olunan fənlər, keçirilən ədəbi-maa-
rifçi tədbirlər, xüsusən Sidqinin hazırladığı “Əxlaq nüm unələri” ,
“Q ızlara hədiyyə” , “M üxtəsər coğrafiya risaləsi” kimi mükəmməl
elm i-pedaqoji dəyərə m alik olan dərsliklər ictimai m ühitin tədri-
cən m aarifləşm əsinə, yeni nəslin form alaşm asm a təsir göstər -
m işdir. A zərbaycanm görkəm li m ütəfəkkirləri, yazıçı, şair və
tədqiqatçıları olan Hüseyn Cavid, Əziz Şərif, Əliqulu Qəmküsar,
Rza Təhm asib, Əli Səbri və başqaları Məhəmməd Tağı Sidqinin
m əşhur “Tərbiyə” məktəbində yetişmişlər. Təsadüfi deyil ki, Cəlil
M əm m ədquluzadə bu məktəbi “böyüklər üçün darül-ürfan”-yəni
akadem iya adlandırm ışdır.
Məhəmməd Tağı Sidqi Azərbaycan maarifçi-realist ədəbiyya-
235
Dostları ilə paylaş: |