Qeyri-mütəşəkkil valyuta bazarı
özündə birjadan kənarda həyata keçirilən bütün valyuta
sazişlərini əks etdirir ki, onlar da əsasən banklar arasında həyata keçirilir və buna görə də
banklararası adlandırılır. Sənayecə inkişaf etmiş ölkələrdə valyuta sazişlərinin təxminən 90%-i bu
valyuta bazarında həyata keçirilir.
Valyuta bazarının tipindən asılı olmayaraq, valyuta sazişlərinin böyük hissəsi (85-95%) ya
valyuta əməliyyatlarını həyata keçirməyə müvəkkil edilmiş bankların adından, ya da birbaşa
olaraq onlar tərəfindən həyata keçirilir. ABŞ-da bu cür hüquq bütün banklara, Fransa və
Yaponiyada ixtisaslaşmış kredit-maliyyə təşkilatlarına, Rusiyada və Azərbaycanda isə bunun üçün
mərkəzi bankdan xüsusi lisenziya almış banklara verilir.
Müasir valyuta bazarının funksiya göstərməsinin texniki tərəfinə gəldikdə isə onu banklar
arasında valyuta ilə ticarət üzrə teleks, teleqraf, telefon, İnternet və digər əlaqələrin məcmusu kimi
görmək olar. Bunun üçün bazarın iştirakçısı olan bütün banklar öz aralarında səmərəli və etibarlı
rabitə kanallarına, operativ informasiya təminatına malik olmalıdırlar. İnformasiyanın alınması
sürəti və tezliyi əməliyyatların müvəffəqiyyətlə başa çatmasında xüsusi, çox zaman isə həlledici
rol oynayır.
Valyuta bazarlarında valyutanın alqı-satqısı ilə bağlı olan əməliyyatlar həyata keçirilir.
Nəticədə milli və xarici valyutanın və ya iki xarici valyutanın mülkiyyətçilərinin dəyişməsi baş
verir. Borcların verilməsi və xarici valyutada hesablaşmaların aparılmasını da valyuta
əməliyyatlarına aid edirlər. Valyuta əməliyyatlarının əsas növləri valyutaların dərhal təqdim
edilməsi ilə həyata keçirilən sazişlər və müddətli sazişlərdir. Son illərdə müddətli sazişlərin yeni
növlərinin – svop, opsion, fyuçers əməliyyatlarının həcmi sürətlə artmışdır.
Valyuta sazişində ən azı iki tərəf iştirak edir və onlardan biri bir qayda olaraq bank olur.
Buna görə də bank müştəriyə və ya alcıya valyutanın elə alış və ya satş məzənnəsini təklif edir ki,
bu məzənnə banka valyutanın alqı-satqısı ilə bağlı xərcləri örtməklə yanaşı, müəyyən gəlir də əldə
etməyə imkan verir. Bankın müştərilərdən xarici valyuta alqısı zamanı istifadə etdiyi məzənnə
Dostları ilə paylaş: |