1
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI
FARG’ONA VILOYATI PEDAGOG KADRLARNI QAYTA
TAYYORLASH VA MALAKASINI OSHIRISH INSTITUTI
MASOFADAN O`QITISHNI HUDUDIY
MUVOFIQLASHTIRISH MARKAZI
“O`qitishning zamonaviy usullari” fani
bo`yicha o`quv materiallari
Farg`ona-2010
3
MASOFAVIY TA’LIM
O’quvchining ta’lim muassasasi va o’qituvchidan ma’lum masofada turib
mustaqil o’qish jarayoni
Talaba va o’qituvchi orasida masofa va vaqt deganda nima
tushuniladi
o
Buning ma’nosi nima (Bu nima degani)?
Geografik jihatdan uzoqligi
nosinxronlik: bir-biri bilan har xil, har birining o’ziga qulay bo’lgan
vaqtda muloqot qila oladilar.
Ya’ni o’qituvchidan fazo va (yoki) vaqt nuqtai nazaridan masofa bilan ajralgan,
ammo shu bilan birga ixtiyoriy ravishda telekommunikastiya vositalari yordamida
muloqot qilish imkoniyatlariga ega bo’ladilar.
Muloqot on-line hamda off-line tarzida amalga oshirilishi mumkin
Bu nima degani va ularning orasida nima farq bor
?
on-line sinxron ravishda - telekonferenstaloqa, video konferenstiya
(qimmatbaoho), telefon orqali hozirgi vaqtning o’zida muloqot qila olish. Sinxron
usuli o’qituvchi va talabalarning bir vaqtning o’zida qatnashib, muloqotning shu
vaqtning ichida olib borilishini taqozo etadi. Bu usulda ma’lumot eltish vositalari,
ya’ni interaktiv televidenie va videokonferenstiyadan foydalaniladi.
off- line nosinxron – elektron pochta. Nosinxron usullar, sinxron usulidan
farqli o’laroq, moslashuvchanlik bilan ajralib turadi xamda talabalarga kurs
materialini o’zlashtirish uchun o’zlari uchun qulay bo’lgan vaqtni tanlash imkonini
beradi. Nosinxron muloqot usullaridan foydalanuvchi dasturlar internet, elektron
pochta, videokasetalar va oddiy pochta vositalaridan foydalanishni taqozo etadi.
Masofaviy ta’lim – mutlaqo yangi narsa emas – sirtqi ta’lim hamda televizion
o’quv dasturlari ilgaridan mavjud bo’lgan.
Masofaviy ta’lim azaldan mavjud bo’lib kelgan. Axborot texnologiyalari va
internet tarmoqlari rivojlanishidan ilgarigi davrda u asosan sirtqi ta’lim ko’rinishida
oliy o’quv yurtlarida tarkib topgan. Bunda talabalarga o’quv materiallarni eltib berish
uchun oddiy pochta xizmatidan foydalanilgan.
Zamonaviy MT axborot-kommunikastiya texnologiyalariga asoslangan:
o
Ikki omil masofaviy ta’limni o’zgartirib, uni dunyoda haqiqiy samarali
vositaga aylantirdilar:
Personal kompyuterlarning keng tarqalishi
Internet tarmog’ining rivojlanishi
o
Kompyuter texnologiyalarini masofaviy ta’limda qo’llash quyidagi
imkoniyatlarni yaratdi:
O’quv jarayonida Rich-media vositalarini (video, audio, animastiya,
foydalanuvchi bilan muloqot) qo’llash
Testlash va natijalarni tahlil qilishning qo’shimcha imkoniyatlari
O’quv jarayonini nazorat qilish
4
O’qituvchi bilan on-line hamda off- line tarzda muloqot qilish
1.
O’qitish jarayoni talabaning mustaqil bilim olish faoliyatiga qurilgan
Talabaning mustaqil o’rganish tamoyili Talabaning mustaqil ishi
2.
Talabaning bilim olish (o’rganish) faoliyati aktiv tarzda, ya’ni faol tarzda
bo’lishi kerak
3.
Faol ishtirok ichki ishtiyoq (yoki motivastiya), ya’ni o’qishga bo’lgan intilishi
bilan aniqlanadi. Talabaning yuqori darajadagi ishtiyoqi (yoki motivastiyasi).
4.
Masofaviy ta’lim shaxsga yo’naltirilgan bo’lishi shart. Ushbu tamoyil
masofaviy ta’limning individuallik ko’rinishini belgilaydi. “Shaxsga yo’naltirilgan
o’qitish” tushunchasi o’qitishni differenstiallangan (ajralgan holda) hamda
individuallashtirilgan, ya’ni o’quvchining psixologik-pedagogik xususiyatlariga mos
ravishda, har kimning o’ziga moslashtirilgan holda olib borishni taqozo qiladi.
5.
O’quv jarayonida talaba
rolining muhimligi;
6.
Talabani qo’llab-quvvatlashni kuchaytirish; Tyutorlik
7.
O’qituvchining yangicha roli: qo’shimcha vazifalar yuklanadi:
a.
O’quv jarayoning muvofiqlashtirish,
b.
O’qitilayotgan fanni korrektirovka qilish,
c.
Individual (shaxsiy) o’quv rejasini tuzishda maslahat berish va hokazo.
8.
O’quv yoki resurs materiallari yanada sinchkovlik bilan ishlab chiqilishi
kerak – o’quv materiallarining sifatiga talabning ortishi;
9.
Modullik: Masofaviy ta’limda o’quvchilarga o’quv materiallari modul
ko’rinishida taqdim etiladi, ushbu modul kunduzgi ta’limda qo’llaniladigan chop
etilgan darslikning analog turi ko’rinishida bo’ladi. Bu usul bir necha ajralgan modul-
kurslardan shaxsning individual yoki bir guruhning talablariga muvofiq yaxlit o’quv
dasturini shakllantirishga imkon beradi.
10.
Interfaollik. (Bu nima degani? Vopros auditorii) Ma’lumotni ikki tomonlama
almashinuvi, MT tizimi bilan ikki yoqlama muloqot, talabalarni o’zaro muloqoti/MT
jarayonida talabalar o’rtasida o’zaro ma’lumot almashinuvi jadalligi talaba va
o’qituvchining orasida ma’lumot almashinuvidan ko’ra yuqoriroq, shuning uchun
o’quv jarayoning barcha ishtirokchilariga elektron manzillarini ma’lum qilish
lozimdir.
МTda o’qitish vositalari
Bosma
materiallar
Video va
audiomateriall
ar
O’qitishning kompyuter
texnologiyalari
Internet
texnologiyalari
Qog’ozda
Kompyuter
fayllari
ko’rinishida
5
O’quvchilarda boshlang’ich-asosiy bilim va ko’nikmalarni mavjud bo’lishinig
zarurligi, ya’ni dastlabki tayyorgarlik bo’lishi zarur.
Kompyuterdan foydalana olishi
Internetdan foydalana olishi
Mustaqil o’qish ko’nikmasiga ega bo’lishi
CD-ROM yoki veb-sahifalarda joylashtirilgan o’quv materiallarini mustaqil
o’zlashtira olishi;
O’z vaqtini tashkillashtirishni bilishi;
Buning uchun kirish nazoratini o’tkazish mumkin.
Texnikaviy ta’minoti – kompyuter va Internet