7
2.1.2. İmidazol Halkasının Ligand Özelliği
Beyaz kristaller şeklinde olan imidazolün erime noktası 90 °C ve K.N
256 °C'dir . İmidazol suda ve polar çözücülerde çözülebilen, yüksek polariteye sahip bir
bileşiktir. İmidazol halka sistemi amfoterik yapıdadır ve hem asidik hem de bazik
karakter gösterir. Pirol azotu halkanın asidik kısmını oluşturur. pKa değeri 14.5 olan
pirol azotunun asitliği, karboksilik asitlere, fenollere ve imidlere göre daha az iken
alkollerinkinden daha fazladır. Halkaya baziklik kazandıran kısım piridin azotu olup,
oldukça güçlü alkali karakter gösteren bu azotun pKa değeri yaklaşık 7 civarındadır.
Bazik karakterleri asidik karakterlerinden daha fazla olan imidazollerin, bazik özelliği
ortaklaşmamış elektron çiftini, reaksiyona girdikleri atom veya guruba verebilme
özelliğinde olan tersiyer yapıdaki piridin azotundan kaynaklanmaktadır. Asit özellikleri
ise taşıdıkları imino hidrojenini ortama proton halinde vererek gösterirler (19-21).
İmidazol'ün çözünürlüğü polar çözücülerde yüksek, apolar çözücülerde düşüktür.
N-sübstitüe imidazoller genellikle apolar çözücülerde serbest imino hidrojenli
imidzollerden çok daha fazla çözünürdür. Basit imidazoller ultraviyole bölgede seçici
absorpsiyon göstermede başarısızdır. Seçici absorpsiyon imidazokarboksialdehitler ve
imidazokarboksisik asitler gibi bir karbonil grubuyla konjuge edilmiş imidazol
halkalarında gözlenir.
Koordinasyon bileşiklerinde merkezde bulunan metal atomuna bağlı olan ve
merkez atomuna elektron çifti verebilen (lewis bazı) yüklü veya yüksüz gruplara ligand
denir (22).
İmidazol halkasının 3 numaralı konumdaki azotun taşıdığı ortaklanmamış
elektron çifti nedeni ile ligand olarak çeşitli metal komplekslerinin yapısında yer
alabilmektedir (19). İmidazol aromatik olan heterosiklik organik bir bileşik ve iyi bir
nükleofildir, Çünkü reaksiyona alkilasyon ve açilasyon bileşiklerini çeken N-H azotuna
girer (23).
Bazik karakterdeki üç numaralı konumda bulunan azotun taşıdığı ortaklanmamış
elektron çifti aracılığı ile ligand olarak etki gösteren imidazol halkası metal-ligand
koordinasyon bağı oluşturur. İmidazol halkasının bir numaralı konumundaki azotun
8
ortaklanmamış elektronları aromatik halkanın π sistemi ile delokalize olduğu için, bu
konum üzerinde koordinasyon bağı oluşumu olanaksızdır. Ancak histidin yan
zincirindeki heterosiklik imidazol halka sisteminin N3 ve N1 azot atomlarının çift dişli
bağlanmaya uygun olduğu da literatürde kayıtlıdır (10,24).
Heteroaromatik bir halka sistemine sahip olan imidazol, biyolojik olarak önemli
olan histamin, histidin amino asiti, demir-hem sistemi, çeşitli metalloproteinler ve
vitamin B12 türevlerinin yapısında bulunmaktadır ve çeşitli geçiş metalleri için ligand
özelliği taşımaktadır (19,25). Biyolojik olarak aktif birçok kimyasal yapıda bulunması
ve değişik farmakolojik aktiviteleri taşıyan ilaçların günümüzde tedavide kullanılması
medisinal kimyacılar tarafından ilaç tasarlanmasında ana yapı olarak kullanılmasına
neden olmuştur (10,19,25).
2.2. İmidazol Türevi Platin(II) Komplekslerinin Sentez Çalışmaları
Heterosiklik bileşiklerden imidazol halkası; düşük toksisite, yüksek stabilite,
metaller ile güçlü bağlanma, elektronik ve sterik özellikleri nedeni medisinal kimyacılar
için önem taşımaktadır (26-27).
Biyolojik moleküllerin aktif bölgelerinde yer alan benzimidazol ve imidazol
parçalarının, bu sistemler içinde ligand görevi yaparak metallerin koordinasyonunda
anahtar rolü oynadıkları çeşitli çalışmalarla kanıtlanmıştır (28-36). İlk olarak 1973’li
yılların ortalarında imidazol halkası taşıyan metal komplekslerinin biyolojik sistemler
için model bileşik olarak düşünülmeye başlanıldığı ve daha sonraki yıllarda bu tür
çalışmalara ilginin arttığı dikkati çekmektedir (19, 37).
1976 yılında yayınlanan bir çalışmada Dehand ve ark. (38) , 2-merkaptotiyazolin
ve 2-merkaptobenzotiyazolin ligandı taşıyan Pt(II), Pd(II), Rh(I) ve Rh(III)
komplekslerini ve 2-merkapto-1-metilimidazol ligandını taşıyan Pt(II) ve Pd(II)
kompleksleri sentezlemişlerdir. Sentezledikleri komplekslerin yapılarını, İnfrared (IR)
ve Nükleer Manyetik Rezonans (NMR) spektroskopileri ile aydınlatmış, ardından
9
komplekslerin iletkenlik ve dipol moment ölçümlerini yapmışlardır. Asit ortamda
yapılan sentezlerde ligandların sadece N heteroatomunun üzerinden bağlandığını, bazik
ortamda ise 2-merkaptotiyazolin ligandı taşıyan kompleksin sadece S atomundan
bağlanabildiğini ancak, 2-merkaptobenzotiyazolin ve 2-merkapto-1-metilimidazol
ligandları taşıyan komplekslerin hem S hem de N heteroatomundan bağlanabildiğini
bildirmişlerdir.
1977 yılında Ghosh ve ark. (39) tarafından yapılan bir çalışmada, [PtL
2
X
2
] (L=
benzimidazol, imidazol, 2-metilbenzimidazol ve X= -Cl
-
, -Br
-
, -I
-
, -NCS
-
, -NO
2
-
) ve
[PtLX
2
] (L= guanidobenzimidazol ve X= -Cl
-
, -Br
-
, -I
-
, -NCS
-
, -NO
2
-
) kapalı
formüllerine sahip platin komplekslerinin sentezlendiği bildirilmiştir.
1978 yılında Kralingen ve ark. (40) taşıyıcı ligand olarak N-metilimidazol
taşıyan
cis-Pt(N-metilimidazol)
2
X
2
,
trans-Pt(N-metilimidazol)
2
X
2
,
Pt(N-
metilimidazol)
4
X
2
(H
2
O)n
ve
Pt(N-metilimidazol)
4
PtX
4
yapısında kompleksleri
sentezlemiş ve bu bileşiklerin yapılarını IR,
1
H-NMR spektroskopisi ve X-Ray
yöntemlerini kullanarak aydınlatmışlardır.
Kralingen ve ark. 1979 yılında yaptığı başka bir çalışmada (41), cis-
Pt(imidazol)
2
X
2
,
trans-Pt(imidazol)
2
X
2
,
Pt(imidazol)
4
X
2
,
trans-Pd(imidazol)
2
X
2
,
Pd(imidazol)
4
X
2
(X= –Cl
-
ve –Br
-
) ve cis-Pd(imidazol)
2
X
2
(X= –Cl
-
, –Br
-
ve X
2
= –
C
2
O
4
) komplekslerini sentezlenmiştir. Sentezlenen komplekslerin yapıları IR ve
1
H-
NMR spektroskopisi, X-Ray ile aydınlatılmıştır.
1978 yılında Graves ve ark. (42), taşıyıcı ligand olarak N-metilimidazol, ayrılan
ligand
olarak
ise
–Cl
-
,
–Br
-
ve
–I
-
kullanıldığı
cis-dikloro-bis(N-
metilimidazol)platinum(II),
cis-dibromo-bis(N-metilimidazol)platinum(II)
ve
cis-
diiyodo-bis(N-metilimidazol)platinum(II) yapısında kompleksler sentezlemişlerdir.
Sentezledikleri komplekslerin yapılarını X-Ray ile aydınlatmışlardır.
1979 yılında Fazakerley ve Koch (43) tarafından yapılan bir çalışmada, sisplatin
ve bazı nükleotidlerin reaksiyonu ile meydana gelen ve cis-[Pt(NH
3
)
2
L
2
]X
2
kapalı
formülüne sahip komplekslerin yapılarını
1
H-NMR ve
13
C-NMR spektroskopisi
kullanarak aydınlatılmıştır. Sentezlenen kompleksler içerisinde ligand olarak
Dostları ilə paylaş: |