Pod kierunkiem
Yüklə 39,79 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BRONISŁAW KASPER MALINOWSKI Kim był
- Bronisław Kasper Malinowski
- Wydane prace badacza: 1
|
Pod kierunkiem prof. dr hab. Stanisława Literskiego Opracowali: Małgorzata Baran Andżelika Kolanek Ewa Kotlińska Redagowała: Ewy Kotlińskiej  BRONISŁAW KASPER MALINOWSKI Kim był? To pozornie proste pytanie, nastręcza pewien problem. Napisać, że Bronisław Malinowski był antropologiem, etnografem, to jakby za mało. Określić go słowem: „ naukowiec ”, może z kolei wydawać się zbyt ogólne. A przecież Malinowski to wybitny uczony i myśliciel, którego prace z zakresu antropologii społecznej przyczyniły się do rozwoju nauk społecznych. „ Sześćdziesiąt lat po śmierci Malinowski nadal nas intryguje. Zakładając, że Charles Darwin ucieleśnia archetyp biologa, Bronisława Malinowskiego musimy uznać za archetyp antropologa – to polski szlachcic, który stworzył wymagający rytuał przejścia, zwany etnograficznym badaniem terenowym i zrewolucjonizował antropologię społeczną w Wielkiej Brytanii. {...} Jego czasy obfitowały w doniosłe wydarzenia historyczne, obejmowały bowiem dwie wojny światowe i narodziny nowoczesności. Żył współcześnie z takimi symbolami modernizmu, jak T.S. Eliot, James Joyce, Franz Kafka, John M. Keynes, D.H. Lawrence, Robert Musil, E Pound, L. Strachey i Ludwig Wittgenstein. Podobnie jak wielu z nich wybrał emigrację, był mieszkańcem dwóch lub kilku światów i tworzył pomost między prądami kulturalnymi dziewiętnastego i dwudziestego wieku. Prawdziwy, choć ambiwalentny kosmopolita, urodził się w monarchii austro - węgierskiej, został obywatelem polskim w 1920, poddanym brytyjskim w 1931 roku, a przed śmiercią, w roku 1942, myślał o przyjęciu obywatelstwa amerykańskiego. Poza Polską, Anglią i Ameryką mieszkał i pracował w Australii, w Papui (dawniej brytyjskiej Nowej Gwinei), we Włoszech, w Afryce i Meksyku. Legendarny Malinowski należy do folkloru swojej dyscypliny. Jego nazwisko ożywia sale wykładowe, gdziekolwiek naucza się antropologii.”1 Bronisław Kasper Malinowski urodził się 7 kwietnia 1884r. w Krakowie, jako syn Lucjana Malinowskiego, nazwanego przez historyków „ ojcem polskiej dialektyki ”, nauczyciela języka polskiego i języków klasycznych, profesora filozofii słowiańskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, etnografa i dialektologa. Stosunki między ojcem, a synem nie układały się najlepiej. Bronisław odczuwał głęboka niechęć do ojca, mówił: „...był surowy, sztywny i nie usiłował zrozumieć swojego syna”2. Jednak to po nim odziedziczył „ Bronio ”, jak mawiała do niego matka - Józefa z Łęckich, zamiłowanie do nauki. Matka była intelektualną opiekunką, dla której wykształcenie własnego syna było rzeczą najważniejszą. Uczyła się z nim, a kiedy tuż przed maturą zachorował na oczy, czytała mu podręczniki. Swoje postępy naukowe osiągał celująco i bardzo dobrze. Matka z dumą pisała o nim: „...jest zdolny, sprytny i bystry, ale leniwy i nie obowiązkowy .” Uczył się gry na skrzypcach, grał w teatrze amatorskim razem z Władysławem Tatarkiewiczem. Bronisław Malinowski był chorowitym dzieckiem. Wiele miesięcy spędzał z matką we wsi Ponice koło Rabki - pobyt zalecany był przez lekarzy ze względu na ataki konwulsji i rozdrażnienia. Sam pisał: „...jako dziecko między 4 a 8 rokiem życia nieprzerwanie żyłem wśród chłopstwa w odizolowanej od świata wiosce w Karpatach. Było to moje pierwsze doświadczenie dwoistości, różnorodności świata kultury..., gdy byłem dzieckiem, otaczały mnie różnice rasowe i kulturowe... byli Żydzi, Rusini i austriaccy Niemcy...”. Rodzice budują w 1890 roku dom w Zakopanem. Tam też Malinowski spotyka wybitne osobistości: Paderewskiego, Modrzejewską, Żeromskiego, Reymonta. Jego przyjacielem jest Leon Chwistek – wybitny filozof i malarz oraz Stanisław Ignacy Witkiewicz. Przyjaźnił się także z Marią Czaplicką – przyszłą badaczką ludów Syberii. Będąc młodym człowiekiem zdobywa już wszechstronne wykształcenie. W latach 1902-1906 studiuje na Uniwersytecie Jagiellońskim, początkowo studiuje chemię i matematykę, uczy się arabskiego. W 1908 r. otrzymuje tytuł doktora filozofii za pracę pt. „ O zasadzie ekonomii myślenia”. Swojej pierwszej książce (jedyną napisaną w języku polskim ) daje tytuł: „ Wierzenia pierwotne i społeczne ”, w której poszukuje genezy religii, zadaje pytania: skąd się wiara bierze? czym jest religia?. Niewątpliwie przyczyną do napisania tej pracy mogła być szczególnie bliska więź Malinowskiego z ks. Stefanem Pawlickim, który to zainspirował jego studia filozoficzne, sugerował literaturę. Od 25 roku życia przebywa za granicą, najważniejsze swoje dzieła pisze w języku angielskim. Po krótkim pobycie na Uniwersytecie w Lipsku, gdzie studiuje psychologię doświadczalną i ekonomię myślenia, trafia na wykłady niemieckiego uczonego Wilhelma Wundta. Wg. Wundta nie można prowadzić badań naukowych zbiorowości społecznych nie uczestnicząc w ich życiu. To natchnęło Malinowskiego do przeprowadzenia badań terenowych pośród egzotycznych społeczności. Uzyskane stypendium umożliwia mu kontynuowanie studiów w Londynie. W latach 1910 - 1912 odbywa studia podyplomowe na Uniwersytecie Londyńskim. Tam też odnosi swój pierwszy sukces naukowy pracą na temat struktury u aborygenów australijskich ( pisana jeszcze na materiałach archiwalnych ). W sierpniu 1914 roku może urzeczywistnić swoje marzenia i wyrusza w pierwszą podróż ku wyspom Triobriandzkim. W podróż tę udaje się wraz ze swoim przyjacielem Witkiewiczem (przyjaźń ta jest dopełnieniem przyjaźni ich ojców ), któremu chce pomóc otrząsnąć się po śmierci narzeczonej, a sobie samemu również po romansie z Otylią – żoną Józefa Rettingera. Bronisław był bardzo podatny na urok kobiecy, często zakochiwał się. Jego wybranki były zawsze uwikłane w inne związki. Pisał: „...nie mogę jej kochać tylko zmysłami, muszę widzieć też jej duszę ”. Witkiewicz jedzie w charakterze rysownika i fotografa. Niestety wyprawa nie ulecza go, wraca do Europy na wieść o wybuchu Wojny Światowej. Malinowski jedzie dalej sam na Nową Gwineę, gdzie z przerwami na pobyty w Australii, spędza następne cztery lata ( 1915 -1916 i 1917 – 1918 ) Przez 10 lat prowadzi zapiski dziennikowe począwszy od 1908 roku na Wyspach kanaryjskich – gdzie nabierał sił po wyczerpujących studiach, do 1918 - do czasu ostatniej wyprawy terenowej. Dziennik pisany był w dziesiątkach miejsc, na kilku kontynentach. Zawierał 900 pozycji nazw geograficznych i ok. 1600 haseł. Malinowski zapisywał niemal każdego tubylca, z którym rozmawiał, dostrzegając jego wyjątkowe cechy, np. talent czy pracowitość. Dziennik jest jednak przede wszystkim autoanalizą, zapiskiem eksperymentu nad samym sobą. Pisał: „..najważniejszą wartością jest pełne wyzyskanie życia. Warunkiem – rozwój indywidualności.”3 Czy zamierzał je opublikować ? Nie wiadomo. Zrobiła to jego żona Valetta, wiele lat po jego śmierci w 1967 roku.W przedmowie swej napisała, że zawsze ją ciekawiło życie i osobowość tych artystów i uczonych, których dziełami się interesowała, bo pozwala to lepiej zrozumieć pracę. Bronisław Malinowski w badaniach próbuje uchwycić „ sens życia plemiennego ”, pokazać życie tubylców, oparte na wewnętrznych zależnościach i prawach. Dotąd uważano, że „ dzicy ” ( znaczenie wówczas używane ) podlegają prawu w sposób „ automatyczny ”, „ niewolniczy ”, Malinowski nie zgadzał się z tym założeniem, uważał, że sądy te są nieuprawnione, gdyż antropologowie nie posiadają dostatecznej wiedzy. Wie, że podstawowym warunkiem przeprowadzenia badań jest opanowanie języka tubylców i zamieszkanie na terenie badanym. Posiada wybitny talent lingwistyczny, po 5 miesiącach pobytu wśród Papuasów, nie potrzebuje tłumacza, po roku płynnie posługuje się ich językiem. Tworzy syntetyczny obraz życia społecznego badanych, nazywając go „ mapa umysłową ” terenu. Wprowadza w życie metodę badań „ obserwacji uczestniczącej ”, która spisana została jeszcze na Wyspach Kanaryjskich. Czasy „ antropologii gabinetowej ” ( stylu pracy opartym na lekturze i analizie tekstów ) dzięki Malinowskiemu minęły bezpowrotnie. To on sformułował postulaty i reguły, którymi powinien kierować antropolog - badacz w terenie. W 1916 r. uzyskuje doktorat na Uniwersytecie Londyńskim. Tytuł ten przynosi mu praca pt. „ Rodzina wśród krajowców Australii. Studium socjologii ”. Praca zostaje uznana jako wzór badań naukowych, zawierający sprawozdania urzędowe, zapiski administratorów i misjonarzy, a także gruntowne opisy interesujących go zjawisk. Uzupełnieniem wątków australijskich stają się publikacje: - „Jednostka, społeczność, kultura.” Dzieła T.10, - „Tubylcy Mailu oraz szkic o
W życiu osobistym Bronisław Malinowski poślubia Elise Rosaline Masson ( narzeczony jej ginie na froncie ), z którą ma trzy córki. Szesnaście lat później, po siedmiu latach jej ciężkiej choroby, zostaje wdowcem. W 1927 roku jako profesor obejmuje katedrę Antropologii Społecznej w Londynie, wydziału utworzonego specjalnie dla niego. W kolejną podróż Malinowski udaje się w 1934 roku, do Afryki południowej i wschodniej. Dwa lata później otrzymuje doktorat honoris causa Uniwersytetu Harvarda, a w 1938 wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych, gdzie obejmuje profesurę Uniwersytetu Yale. Wykłady Malinowskiego cieszyły się dużym powodzeniem ( pod jego kierunkiem pracowali Ossowscy, Parsons ). Podejmując wykłady w charakterze profesora, jednocześnie zaczyna działalność propagandową na rzecz pokonanej przez Niemcy Polski. Jest jednym z założycieli Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce. Swoją drugą żonę Violettę Brante – malarkę, poślubia w 1940 roku. Mając zaledwie 58 lat ( tyle samo co ojciec w chwili śmierci ) umiera nagle 16 maja 1942 roku . Kiedy już jako wybitny badacz był pytany dlaczego został antropologiem, podawał nierzadko wymijające i sprzeczne powody. Często powoływał się na wpływ Jamesa Frazera, którego książkę „Złota gałąź ” czytał podczas studiów w Krakowie. Innym razem wspominał, że to „ dyletantyzm umysłowy ” popchnął go w dziedzinę nauk społecznych. Prawdą jest jednak, że droga Malinowskiego do antropologii okazała się zdecydowanie bardziej kręta. Na podstawie jego pism, dziennika i biografii wydaje się, że antropologia mogła być dla niego wędrówką osobistą, nie tylko w poszukiwaniu wiedzy o innych, ale również, a może przede wszystkim, o sobie samym. Przecież w jego przypadku życie osobiste i twórczość splatały się do samego końca. Na pierwszą wyprawę antropologiczną Malinowski wybiera Australię i Oceanię. Odwiedza wyspy Toulon oraz wyspy Trobriandzkie. Od rana do wieczora przebywa wśród tubylców. Obserwuje ich życie codzienne, rytuały i obrzędy religijne. Cały czas skrzętnie notuje. Liczy się każdy fakt, każdy drobiazg. Przy okazji odkryje, że „ W etnologii te same « fakty » można przedstawić na wiele różnych sposobów w zależności od pozycji czy zawodu obserwatora i w zależności od jego z góry przyjętych osądów.”4 Malinowski nie korzysta z usług tłumacza. Obowiązkiem antropologa - jak mówi - jest nauczenie się języka badanej społeczności. „ Bez języka nie wnikniesz! ” – powtarzał swoim studentom. Badania - z przerwami - prowadzi do października 1918 r. Efektem tych podróży i przeprowadzonych tam badań staje się praca " Argonauci zachodniego Pacyfiku ", w której antropolog opisuje przede wszystkim tamtejszy system wymiany rytualnej kula. W trakcie kula wymieniane są dwa rodzaje przedmiotów: naszyjniki soulava z czerwonych muszli, które krążą wraz pływającymi od wyspy do wyspy Triobriandczykami w kierunku zgodnym z kierunkiem zegara, natomiast bransolety ( lub naramienniki ) mwali z białych muszli - krążą w ten sposób w kierunku przeciwnym. W wymianie biorą udział tylko mężczyźni. Przedmioty wymieniane są między stałymi partnerami. Partner daje jeden rodzaj przedmiotów, a otrzymuje drugi. Każdy z wymieniających ocenia wartość otrzymywanego przedmiotu i musi zrewanżować się ekwiwalentem z drugiej grupy przedmiotów. Jeśli nie ma przygotowanego ekwiwalentu wręcza dar zastępczy jednak zobowiązuje się najszybciej jak tylko możliwe ( na ogół podczas kolejnej wyprawy ) przekazać przedmiot adekwatny co do wartości. Wymiana następuje w milczeniu, a wszystkie reguły, także te dotyczące sytuacji " wyjątkowych " są powszechnie znane. Ze względu na rytualny charakter targowanie się jest po prostu " nie do pomyślenia ". Posiadanie tych przedmiotów jest tylko chwilowe, niemniej stanowi ono podstawę prestiżu i powód do dumy dla społeczności danej wyspy ( wioski ). Tubylcy dokładnie zapamiętują kto komu i co wręczył lub co jest winien - wszystkie ceremonie mają charakter publiczny. Wartość wymienianych przedmiotów rośnie wraz z czasem ich obecności w obiegu, ponieważ wraz z ich przekazywaniem przekazywana jest też informacja na temat poprzednich właścicieli. Praca Argonauci zachodniego Pacyfiku określa teoretyczne podstawy funkcjonalizmu, jako alternatywy dla ewolucjonistycznego i dyfuzjonistycznego pojmowania zjawisk kulturowych. Dzięki temu, współcześnie Bronisław Malinowski, wraz z innym antropologiem postulującym rozumienie i badania kultury na sposób funkcjonalny, to jest z Alfredem Radcliffem - Brownem, uważany jest za twórcę szkoły funkcjonalnej, która, choć wielokrotnie krytykowana, do dziś jednoczy największą chyba rzeszę naukowców w ich podejściu do zagadnień badawczych. Na podstawie własnego 2-letniego doświadczenia w badaniu społeczności Triobriandczyków sformułował postulaty i reguły, którymi powinien kierować się antropolog – badacz w terenie. Malinowski postuluje, by celem antropologa – badacza uczynić uchwycenie poglądu tubylca na świat, widzianego jego oczyma, znalezienie typowych sposobów myślenia i odczuwania, a także zrozumienie, co się za nimi kryje, ustalenie co jest normą, zwyczajem, powszechną regułą obowiązującą w badanej społeczności.  Konkretne zalecenia jego metody to:
Opisane powyżej teorie Malinowskiego były oczywiście niejednokrotnie krytykowane. Jednym z poważniejszych zarzutów, jakie stawiano, na przykład metodzie funkcjonalnej było twierdzenie, że obserwacja uczestnicząca nie jest metodą obiektywną. Każdy człowiek wyrastał przecież w innym środowisku i z tego powodu, każdy może zwrócić uwagę na co innego, przez co metoda Malinowskiego może, wedle wielu krytykujących jego dzieło naukowców, dostarczać tylu skrajnie różnych opinii na temat jednej konkretnej kultury, ilu skrajnie różnych od siebie badaczy będzie tę kulturę badać. Malinowski jednak nigdy nie odrzucał, a wręcz postulował stosowanie jak największej ilości technik badawczych, co miało wedle niego uchronić pracę naukową od błędu subiektywizmu, którego bez wątpienia wystrzegał się podczas swoich badań. Tym samym ten wielki Polak, przyjaciel innego wielkiego Polaka - Stanisława " Witkacego " Witkiewicza, dał swoim życiem i działalnością wzór do naśladowania dla wielu pokoleń przyszłych antropologów na całym świecie, czyniąc antropologię społeczno - kulturową nie tylko nauką, a także przygodą i sposobem na życie.  Niebagatelny wpływ na postawę naukową Malinowskiego, a tym samym i powstanie funkcjonalizmu miała socjologia Emile'a Durkheima i psychologia Wilhelma Wundta. Durkheim bowiem twierdził, że socjolog chcący badać grupy ludzkie, fakty czy zjawiska społeczne, powinien podchodzić do przedmiotu swoich badań wyzbywszy się uprzednio, na tyle, na ile to możliwe, wpływów swojej rodzimej kultury na własne myślenie o badanym obiekcie. Ponadto zakładał Durkheim, iż badanie faktów społecznych może odbywać się jedynie w odniesieniu do innych faktów społecznych, gdyż te są ze sobą ściśle powiązane, co u Malinowskiego zaowocowało jego holistycznym podejściem do zjawisk kulturowych i poglądem, że rozumienie danego faktu kulturowego możliwe jest jedynie w kontekście kultury, w jakiej ów zachodzi. Z psychologii Wundta natomiast, która określała stosunki między duszą i ciałem człowieka, jako mające charakter funkcjonalny, a nie przyczynowo - skutkowy, wywnioskował Malinowski, iż podobny model zależności występuje również między zjawiskami społeczno – kulturowymi. Według funkcjonalizmu Bronisława Malinowskiego kultura stanowi niepodzielną całość, a poszczególne jej elementy, ściśle ze sobą powiązane, należy analizować jedynie w ogólnym kontekście tej całości. Takie podejście do zjawisk kulturowych, jako mających charakter holistyczny, rażąco kłóciło się z postulowanymi przez dyfuzjonistów badaniami poszczególnych elementów kultury, bez uwzględniania i odnoszenia ich do szerszego kontekstu kulturowego. Malinowski krytykował więc dyfuzjonizm, którego przedstawiciele zajmowali się tylko pojedynczymi, wyrwanymi niejako z kontekstu fragmentami kultury, gdyż według jego teorii działanie takie prowadziło jedynie do zafałszowania faktów i nie przynosiło nauce żadnych obiektywnych korzyści. Ponadto Malinowski pojmował kulturę jako integralną całość, będącą instrumentem służącym zaspokajaniu ludzkich potrzeb. Według antropologa bowiem kultura jest systemem rzeczy, działań i postaw, w którym każdy element ma swoją funkcję, którą można zrozumieć tylko i wyłącznie w kontekście kulturowym, w jakim się ów element pojawia. Każdy element kultury istnieje więc w rozumieniu Malinowskiego jako środek do realizacji określonego celu - zaspokojenia konkretnej potrzeby. Potrzeba natomiast, to system warunków, wynikających z biologii człowieka i układu kulturowego w jakim ów człowiek żyje, oraz relacji tych obu do środowiska naturalnego, koniecznych dla przetrwania pojedynczego organizmu, a w konsekwencji i grupy. Malinowski wyróżnił przy tym dwie główne grupy potrzeb charakterystyczne dla wszystkich społeczności ludzkich, a mianowicie: potrzeby pierwotne (potrzeby pierwszego rzędu) i potrzeby wtórne (potrzeby drugiego rzędu). Tak więc, potrzeby pierwotne, to te, które wynikają z biologicznej natury człowieka, a ich realizacja konieczna jest dla utrzymania każdego organizmu przy życiu. Przy tym, każdej potrzebie pierwotnej odpowiada określona reakcja kulturowa; na przykład potrzebie przedłużenia gatunku - system rodzinny. Potrzeby wtórne natomiast są efektem natury społecznej istot ludzkich i jawią się jako konieczne dla istnienia i prawidłowego funkcjonowania danej grupy, czego dobrym przykładem może być chociażby tworzenie organizacji politycznych, będących reakcją na potrzebę organizacji zbiorowego i uporządkowanego działania w obrębie grupy. I tak, według Malinowskiego, najważniejszym elementem każdego systemu kulturowego są instytucje, gdyż to właśnie poprzez nie zbiorowości ludzkie zaspokajają swoje potrzeby. Z tego powodu antropolog chcący opisać konkretną kulturę winien skupić się przede wszystkim na badaniach i analizie funkcjonujących w jej obrębie instytucji, czyli grup jednostek powiązanych wzajemnie wspólnym zadaniem, wspólnymi regułami postępowania, a także posługujących się właściwymi sobie urządzeniami technicznymi. Malinowski scharakteryzował instytucje i opisał poszczególne ich elementy. Każda instytucja posiada więc tak zwaną kartę, czyli zespół wartości centralnych, które umożliwiają ludziom skupienie się wokół naczelnej zasady kierującej dalszymi ich działaniami. Dla funkcjonowania instytucji niezbędne jest oczywiście także istnienie personelu, który się na nią składa, norm warunkujących zachowanie poszczególnych jednostek w obrębie personelu, oraz substratu materialnego (to jest narzędzi i urządzeń, jakimi posługują się ludzie tworzący instytucję). Na instytucje składają się także konkretne przejawy działań podejmowanych przez personel, a także funkcje, jakie pełni dana instytucja w określonej społeczności. Tak więc, instytucje mające na celu zaopatrywanie społeczności w żywność, warunkujące istnienie pokrewieństwa, małżeństwa i reprodukcji, a także odpowiedzialne za ochronę i obronę przed zagrożeniami nastawione są na zaspokojenie pierwotnych potrzeb człowieka. Odpowiedź na potrzeby wtórne stanowią natomiast instytucje prawne, ekonomiczne, wychowawcze i polityczne, jako organizujące całokształt życia społecznego. Podsumowując zasługi Malinowskiego dla rozwoju antropologii są nie do ocenienia. Jego główne osiągnięcia to: - opracowanie podstawy teoretycznej badań terenowych - rozwinięcie technik badawczych - położenie podwalin pod nowoczesne badania antropologiczne - wspólnie z Radcliffem - Brownem utworzenie nowego spojrzenia w antropologii – funkcjonalizmu Wydane prace badacza: 1. Aborygeni australijscy: Socjologiczne studium rodziny i inne prace przed terenowe 2. Argonauci Zachodniego Pacyfiku: Relacje o poczynaniach i przygodach krajowców z Nowej Gwinei 3. Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu 4. Jednostka, społeczność, kultura 5. Kultura i jej przemiany 6. Mit, magia, religia 7. Ogrody koralowe i ich magia - cz. 1: Opis ogrodnictwa 8. Ogrody koralowe i ich magia - cz. 2: Język magii i ogrodnictwa 9. Seks i stłumienie w społeczności dzikich oraz inne studia o płci, rodzinie i stosunkach pokrewieństwa 10. Szkice z teorii kultury 11. Tubylcy Mailu oraz inne szkice o kulturze Australii i wysp Pacyfiku 12. Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego; O zasadzie ekonomii myślenia: Pogląd na genezę religii ze szczególnym uwzględnieniem totemizmu 13. Wolność i cywilizacja oraz studia z pogranicza antropologii społecznej, ideologii i polityki 14. Zwyczaj i zbrodnia w społeczności dzikich; Życie seksualne dzikich w północno-zachodniej Melanezji: Miłość, małżeństwo i życie rodzinne 15. Życie seksualne dzikich w północno - zachodniej Melanezji Bibliografia:
1 M.W. Young B. Malinowski Odyseja Antropologa 1884 - 1920, W - wa 2008, str.15 2Wayne 2000, str. 37 3 „ Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu ”, s. 57 4 M.Young, Odyseja antropologa, Warszawa 2008 Yüklə 39,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
|