•
N
əyə görə korrupsiya və qeyri etik davranışı azaltmaq üçün
təhqiqat la-
zımdır?
•
Korrupsiyaya qar
şı mübarizə tədbirlərinə,təhqiqat necə inteqrasiya oluna
bil
ər?
•
T
əhqiqatın incəliyi nədədir və təhqiqat prosesini necə idarə etmək olar?
•
T
əhqiqatı aparmaq üçün praktiki nümunələrdən necə istifadə etmək olar ?
•
T
əhqiqatı gücləndirmək üçün necə səciyyəvi tədbirlər həyata keçirmək
olar?
8-ci f
əsil – Bacarıqlar qurulması,korrupsiya ilə əlaqədar bacarıqlar qurulmasının
müxt
əlif prosedurları ilə məşğul olur. Bu Fəsil,müxtəlif
yanaşmalar vasitəsilə,müəyyən
al
ət və texniki metodlardan və bir-birini örtən qanunvericilik,kodekslər,siyasətlər,prakti-
kalar v
ə prosedurlardan istifadə edərək,etika sahəsində bacarıqlar qurulması proqramları-
nın müəyyən edilməsi üçün,onları təlimatlarla təmin edir. Bacarıqlar əldə edilməsi,da-
vam
lı şəkildə korrupsiyaya qarşı mübarizə yoludur. Bu fəsilin əsas sualları aşağıda veril-
mişdir:
•
N
əyə görə bacarıqlar qurulması korrupsiya qarşı mübarizədə əhəmiyyət
da
şıyır?
•
Korrupsiya
nı cılovlayan polis xidmətlərinə bacarıqlar necə inteqrasiya ol-
ma
lıdır?
•
Baca
rıqlar səciyyəvi hallara necə inteqrasiya olmalıdır?
•
Praktiki nümun
ələr faydalı ola bilərmi və onları metodologiya kimi necə
yerin
ə yetirməli?
•
Öyr
ənilən təcrübələri necə yerinə yetirməli?
9-cu F
əsil – Vasitələr açar tərifləri verir və polis korrupsiyası sahəsində analizlər
aparmaq
üçün sad
ə çərçivə təklif edir,strateji və risk qiymətləndirməsi metodlarını əhatə
edir. Qiym
ətləndirmələr aparmaq üçün konkret vasitələr geniş açıqlanır və sonra korrup-
siya
əleyhinə strategiya qurmaq üçün ideal dəyişim idarəetməsi modeli texniki metod ki-
mi daxil edilir. Bu f
əsil, seminarlar vasitəsilə vasitə kimi istifadə olunan öyrənmə müda-
xil
ələri ilə və polis korrupsiyasını cilovlamaq üçün xüsusi strategiya ilə və siyasi qərarları
yerin
ə yetirməkdən ötrü xəbərləşmə ilə məşğul olur. Butun bu vasitələrdən ən yaxşı dərə-
c
ədə istifadə,korrupsiyanın azaldılmasına gətirir. Əsas suallar aşağıda təqdim olunur:
22
•
Korrupsiya
nıi cilovlamaq üçün strateji qiymətləndirmələr nəyə görə mü-
hümdür?
•
Risk qiym
ətləndiməsi matrisasını öz məqsədləri üçün necə istifadə etmək
olar?
•
Bilik müdaxil
əsi qiymətləndirməsini necə hazırlamalı?
•
Han
sı faydalı səciyyəvi vasitələr və metodlar var?
•
Mövcud t
əşkilatda səciyyəvi vasitələri necə yerinə yetirmək olar?
•
Han
sı təcrübələr və uğur amilləri öyrənildi?
4.
Bu V
əsaiti necə qəbul etməli?
Polis Dürüstlyü haq
qında DCAF Vəsaiti,hökümətlərə və polis xidmətlərinə korrupsi-
yaya qar
şı mübarizədə öz fəaliyyətlərini məsuliyyətlə aparmaları üçün vasitə kimi hazır-
lan
mışdır. Bu vəsait geniş ictimaiyyətə və kitabxanalara verilir və DCAF tərəfindən dün-
ya
nın hökümətlərinə və polis xidmətlərinə və tərəfdaş təşkilatlara təqdim edilir.Maraqla-
nan höküm
ətlər və polis xidmətləri,əlavə məsləhət və təcrübə öyrənməyə dəvət edilir və
onlar polis korrupsiya
sına qarşı mübarizədə tədbirlər görmək və bacarıqlar qurmaq üçün
s
əciyyəvi təlimlər xahiş edə bilərlər.
Bu V
əsaiti redaktə edən təşkilat kimi, DCAF,tərəfdaş təşkilatların dəstəyi
ilə beynəl-
xalq ekspert qrupu topla
yıb və koordinasiya etməklə,təlimlər təşkil edir. Vəsaitin bu giriş
hiss
əsinə,Vəsait əsasında təlimlər aparmaq üçün nümunəvi təlim modelləri daxildir,lakin
g
ələcək təlimlər konkret tələblərin əsasında və real tələblərə uyğun hazırlanacaq.Təlim tə-
l
əbi gəldikdən sonra tələbləri qiymətləndirmək üçün sorğu vərəqi göndəriləcək və DCAF
beyn
əlxalq ekspertlərlə bərabər bu konkret təlimi hazırlayacaq.
Konkret t
ələbə cavab olan yuxarıda deyilən qiymətləndirmə,davam edən programların
t
əkrar olunmamasını və yəgin ki, bu sahədə çalışan tərəfdaş təşkilatla əməkdaşlığı koor-
dinasiya etm
əyi təmin edir. Əlavə olaraq,DCAF təklif gələn ölkədən və ya polis xidmətlə-
rind
ən
gözləyir ki,onlar polis korrupsiyasına qarşı mübarizədə beynəlxalq standardları hə-
yata keçirsinl
ər. Daha sonra, bu məsuliyyətli fəaliyyətlər, davamlılığı təmin etmək üçün
h
əyata keçirilməlidir, çünki, həyata keçirilən təlim bu məsələyə isnad
edilməklə qiymət-
l
əndiriləcək.
7.
F
ərqli ölkə halları necə müəyyən edilir?
Korrupsiya v
ə polis korrupsiyası hər yerdə mövcuddur,çünki polis təşkilatları dövlət
mühiti daxilind
ə hər tərəfdən təsirə məruz qalan rəsmi təşkilatdır. Aydındır ki,polis xid-
m
ətlərində korrupsiya halları baş verdikdə polis xidmətlərinin
ona cavab verməsi üçün
daxili t
ədbirlər və qaydalar tələb olunur və həm də,polis fərdinin pis davranış və korrupsi-
23
ya
nı qəbul etmədiyi polis xidməti mədəniyyəti tələb olunur. Araşdırma onu göstərir
ki,polis korrupsya
sı azaldıla bilər və ya adekvat daxili addımlarla tamamilə azaldıla bilər.
Bu V
əsait, mümkün tədbirlər görmək üçün üç səviyyəli sxem irəli sürür,ancaq,həm də hal
modell
əri və ən yaxşı praktikaları da irəli sürür. Bu səviyyələr aşağıdakılardır:
Münaqi
şə sonrası ölkələrə,muharibədən sonrakı,vətəndaş müharibəsindən sonra-
kı,etnik münaqişədən sonraki və ya avtoritar rejimin dağılmasından sonrakı ölkələr daxil
edilir. Bu cür ölk
ələrdə korrupsiya,bu cür milli təhlükəsizlik böhranının mirası kimi,ya da
t
əhlükəsizlik sektorunun islah edilməməsindən meydana gəlir.
Kecid dövrü yaşayan ölkə-
l
ər sırasına,islahat prosesi zamanı və sonrası müəyyən qeyri-stabillik yaşayan ölkələr,ya
da, o, la
zımlı islahatlar demokratik sistemi gücləndirmək üçün istifadə olunmadığı ölkələr
aiddir. Bu cür ölk
ələrdə, polis islahatı və idarəetmə rəhbərliyi struktur islahatı keçirilmə-
s
ə, korrupsiya olacaq.
Inki
şaf etmiş ölkələr sırasına,yüksək daxili gəlir və islahat keçirmiş ölkələr və sahə
polis xidm
əti prinsiplərinə söykənən,islahat keçmiş polis təşkilatlarıdır.
Bu cür ölkələrdə
korrupsiya, f
ərdi pis davranış nəticəsində meydana gələ bilər.
24