Postmodern sanatta eklektik nesneler hikmet Şahin
Yüklə 176,76 Kb. Pdf görüntüsü
|
Postmodern Sanatta Eklektik Nesneler 243
Postmodernizm, güzellik anlayışına farklı noktalardan bakar. Güzel olmanın ötesinde ifade ve içerik bağlamının ön plana çıktığı bir yöneliştir. Çoğu zaman örgüsel bağların karmaşık bir hal aldığı, anlaşılamayan, farklı kültürel ve teknik özelliklerin bir araya getirilerek oluşturulan yapıların (dekonstrüksiyon), açık seçik ifade edilememesi gibi durumlar vardır postmodern sanatta. Çoğulcu, eklektisist anlayışın öne çıktığı, özellikle güzel sanatlarda gö-‐ rülen, taklit, ironi, pastiş, kolaj, asamblaj gibi tekniklerin kullanıldığı sanat eserleri yaratılmış ve bu eserlerin yeni orijinaller olduğu ısrarla savunul-‐ muştur. İnsanın varlık düzeyinin yeniden ortaya konduğu ve insan fikri ve keyfiyetinin aslında küçümsenecek bir durum olmadığı, sıradan insancıl hareket, tutum ve davranışların bile sanat olabileceği görüşü yaygın olarak benimsenmiştir. Tarihsel bilincin gelişmesi ve eserlerde kullanılması modernizmin ge-‐ leneksele karşı tutumuna ters düşecek nitelikte abartılmış, sanat eserlerin-‐ de herhangi bir nesnel görüntü alınarak rahatlıkla kullanılabilmiştir. Mo-‐ dern sanatta terk edilen boyasal resim anlayışı geri gelmiş, çağın teknik ve malzemeleriyle birlikte klasik üsluplar eserlerde yerini almıştır. Farklı kül-‐ tür ve dönemlerin resim, heykel ve genel olarak sanat disiplinleri taklit edilerek geçmişle gelecek arasında bağ kurulmaya çalışılmıştır (çifte kodla-‐ ma). Cevizci (2000: 71-‐86) postmodern sanatın şu gibi özelliklerinden bah-‐ setmektedir: Vurguyu içerikten biçim ya da üsluba kaydırma, pastişe değer verme, düzenliliği ve simetriyi reddetme, ironi bilincini geliştirme, günlük yaşamla sanat arasındaki sınırları silme, eklektizme, aktarılara, yapıntı ve rastlantısallığa önem verme, tüm kültürel değerleri kucaklama vb. Postmodernist sanat akımlarının hangi tarihlerde nerde yapıldığı ve ne tür bir kategoriye girdiği açık olarak belirlenmiş bir şey değildir. Postmo-‐ dern sanat anlayışının içerisinde bulunan sanat akımları kendisini bir diğe-‐ rinin içinde bulur. Bu nedenle postmodernist akımları değerlendirirken kronojik bir sıranın takibi işimizi oldukça güçleştirmektedir. Postmodernist sanat hareketlerinin ifade edilmesi ve düzenlenmesi oldukça zor bir iş ola-‐ rak karşımıza çıkmaktadır. Nesnenin yeni ifadesi Marcel Duchamp ile birlikte farklı bir duruma gelmiştir (yapısöküm). Bu durum sanatsal nesnelerin gerçek görüntü ve anlamlarından ziyade taşıdıkları kavramların gerçek birer estetik süreç olduğu durumudur. Estetik hayatın varlığını reddeden Dadaistler, kavram-‐ sal sanata ışık tutmuş, nesnenin ele alınış ve görüntü özellikleri bir dizi kavramla ifade etmeye çalışmışlardır. 1960’lı yılların sanatının kavram peşinde koşması, modern dönem sanatının içerik anlayışını forma yönelt-‐ mesinden kaynaklanmaktadır. Yukarıda da belirtildiği üzere postmodern sanatçı kendisini bir akımın çevresinde görmemiş, kişisel sanat anlayışını her platformda diğer üyeler ve izleyicilerle paylaşmıştır (eklektik bağ).
Hikmet Şahin 244
Postmodern dönemde ortaya çıkan ve sanatta sınırların erimesi an-‐ lamına gelen; farklı sanat disiplinlerinin bir arada gerçekleştirildiği sanatsal faaliyetler postmodern sanatın öne çıkan özelliklerindendir. Bu duruma eş olarak verilebilecek en güzel örnek teatral bir içeriğe kavuşmuş performans sanatlarıdır. Geçici ve rastlantısallığa dayanan bir anlayış içerisinde bu dav-‐ ranış dizileri sanatın tüm sınırlarını kaldırmış, sanatçı, sanat eseri ve izleyi-‐ ci üçgenini tek bir çizgi haline dönüştürmüştür. Kişisel özelliklerin ön plana çıktığı bu dönemde sanat adına kesin bir şey söylemek yanlış bir tutum olacaktır. Sanatçılar farklı dönemlerden farklı kültür yapılarından ve eser-‐ lerinden etkilenmiş; kendi aralarında sanat eserlerini değiş-‐tokuş yaparak yeniden üretime katkıda bulunmuşlardır. Bunlara örnek olarak pastiş, ironi, şizofren ve yapısöküm verilebilir. Jameson’a göre; “Bugün postmodernizm genelde kabul görmemiş hatta
ram günümüzde sıklıkla zikredilmekte, günümüz sanatını tanımlamak ve anlamak açısından olmazsa olmazların arasında sayılmaktadır. Jameson’ın aksine Gombrich’e göre; “Geleceğin getirdiği şey "Post-‐Modernizm" adı verilen yeni bir slogan ol-‐ du. "Post-‐Modernizm"in iyi bir terim olduğu söylenemez. Bu terim, akılama bağlı olanların her şeyden önce "Modernizm"in geçmişte kaldığını düşündük-‐ lerini yansıtır. Aslında bu düşünce günümüzde benim beklentilerimin çok üstünde yaygınlaşmıştır.” (Gombrich, 1992: 490). Postmodernist anlayışı belirleyen çeşitlilik, çoğulculuk; eklektizm gibi, bulunan düşünürlerin ilgi alanlarının da hayli geniş boyutlu bir çeşitlilik içermesi sıradan bir rastlantı değildir. Dahası bütün bu adlar, bazı düşünce-‐ lerinde ortak sonuçlara ulaşmakla birlikte, genelde vardıkları farklı düşün-‐ celerle de birbirini tamamlıyorlar. Böylece denilebilir ki, Post-‐modernist eklektizmin birbirini tamamlayan her farklı yapı taşı, bu adamların birinin ya da bir diğerinin düşüncelerinden kaynaklanmaktadır (İskender, 1992: 22). Dilimizde Ard-‐/yenilikçilik ya da ard-‐çağdaşçılık diye aktarabileceği-‐ miz "post-‐modernizm"kavramı, çağdaş sanata iliştin bir terim olarak 1970'li yıllarda tipik örnekleri görülmeye başlanan ve gene o yıllarda yaygınlaşan eklektisist (seçmeci) eğilimleri tanımlamak için daha çok mi-‐ marlığı içeren bir anlamda kullanılmaktadır. (Özsezgin, 1989: 11). İskender (1991a:37); Kültürler arası ilişkilerin gelecekteki gelişim olasılıklarını kestirmek zor olmadığını, değerleri ve değerlendirmeleri ter-‐ sine çevrilerek kitle kültürü yüksek kültürün bir parçası haline getirilebile-‐ ceğini, ya da her iki kültür içindeki farklı yapılanma biçimleri birbirinden bağımsız olarak gelişmeye devam edeceğini belirtmektedir. Aslında bu olasılıkların hepsi de gerçekleşmiştir. Kitle kültürü tümüyle yüksek kültüre dönüştürülememiştir ancak her iki kültür ve de bunların çeşitli bileşkeleriy-‐ le bir arada getirilmiştir. Bu gelişmeler modernizmin zaten giderek yavaş-‐ Yüklə 176,76 Kb. Dostları ilə paylaş:
|