Postmodern sanatta eklektik nesneler hikmet Şahin



Yüklə 176,76 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə8/8
tarix06.02.2018
ölçüsü176,76 Kb.
#26160
1   2   3   4   5   6   7   8

Postmodern  Sanatta  Eklektik  Nesneler  

249  


berg   ve   diğerleri   modernizmin   kendisi   için   neyi   kovalayıp   neyi   kovala-­‐

madığını   temellendirmeye   çalıştılar.   Sanattaki   postmodern   kuramlar   ço-­‐

ğunlukla   kapsamlarına   aldıkları   ile   dışarıda   bıraktıkları   arasındaki   derin  

bağ  üzerine  yoğunlaşmaktadır.  

Kimi  eleştiriler,  postmodern  duyarlılığın  bilgi  kuramından  varlıkbilime  

doğru  gerçekleşen  bir  kayışı  içerdiğini  ileri  sürmektedir.  Bu  noktada  bilgi-­‐

den   deneyime,   kuramdan   pratiğe,   zihinden   bedene   kayış   söz   konusudur.  

Yine   kimi   eleştiriler   beden   yönünde   eğilim   gösteren,   postmodern   olduk-­‐

larından   dolayı   ustan   uzaklaşan   çağdaş   yapıtları   betimlemeyi   isterler.   Ör-­‐

neğin,  bu  eleştirilerden  birisinde  postmodern  duyarlılık  ile  et  ve  kemikten  

oluşan  beden  üstüne  yoğunlaşan  Francis  Bacon,  Velasquez’in  Papa  X.  Inno-­‐

cent   (Görsel:1)   tablosuna   eşdeğer   betimlediği   postmodern   çalışmasında  

(Görsel:2),   biçimsel   ussallıktan   kopuşu,   tuvalin   yüzeyine   duyulan   arzuyu  

sergilemiştir.  

 

Görsel  1:  Velasquez,  Papa  X.  Innocent,  TÜY,  114x119cm,  Galleria  Doria  



Pamphilj,  Roma,  1650.  (“Sanal”,  2011)  

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



Görsel  2:  Francis  Bacon,  Velasquez’den  Sonra  (Papa  X.  Innocent),  TUY,  

Des  Moines  Art  Center,  1953.  (“Sanal”,  2011)  




Hikmet  Şahin  

250  


Postmodernizmde  çoğunluk  sanat  biçimleri  içerisinde  yatandan  çok  bu  

biçimler   arasındaki   ilişkilerden   inceden   inceye   araştırılmasıdır.   Ayrışık  

imge  ve  teknolojilerin  bir  araya  getirilmesinin  (eklektizm)  salt  kaynak  ya  da  

yazarlık   düşüncesini   gündeme   getirdiği   görülmektedir   (Aktaran:   Madan,  

1997:  245).    

Sanatçı   Bernard   Pras’ın   yapmış   olduğu   “Guernica”   adlı   tablo   Picas-­‐

so’nun   eseriyle   (Görsel:3)   benzerlik   göstermekte   ancak   bir   kopye   olarak  

değerlendirilmemektedir.   Pras   çalışmasında   atık   maddelerden   yararlana-­‐

rak   gerek   teknik   ve   gerekse   sanatsal   açıdan   metalaşmış   bir   sanat   eserine  

eklektik/eleştirel   yönden   yaklaşmış,   sanatsal   açıdan   yeni   bir   eserin   doğu-­‐

şunu  ortaya  koymuştur.  (Görsel  :4).  

 

 

Görsel  3:  Pablo  Picasso,  Guernica,  3.5mx7.8m,  TÜY.,  Museo  Reina  Sofia,  

Madrid,  1937.  (“Sanal”,  2012)  

 

 



Görsel  4:  Bernard  Pras,  Guernica,  Karışık  Teknik,  2010.  

 (“Sanal”,  2011)  

Sanattaki  postmodern  kuramlar  başlıca  iki  eğilimi  kuşatırlar.  İlki  Char-­‐

les  Jencks  ve  onunla  ortak  bir  konumu  paylaşanların  çalışmalarında  örnek-­‐

lenir   ve   muhafazakar   çoğulculuk   olarak   adlandırılabilir.   İkinci   eğilim   ise  

Rosalind  Krauss,  Douglas  Crimp,  Craig  Owens,  Hal  Faster  ve  October  dergi-­‐




Postmodern  Sanatta  Eklektik  Nesneler  

251  


sinin   diğer   yazarlarının   yapıtlarında   örneklenir   ve   eleştirel  çoğulculuk   ola-­‐

rak  adlandırılabilir.  İkinci  girişim  modernizmin  kendi  içindeki  dengesizlik-­‐

leri   açığa   vurmak   yoluyla   onun   ötesine   geçmeye   çalışmıştır.   Gel   gelelim  

eleştirel   çoğunluğun   amacı   modernizmin   birçok   biçimini   nitelemiş   olan  

kuşku   ahlakına   tezat   birtakım   araştırmaları   korumaktadır   (Madan,   1997:  

245).  


İçerik  bağlamında  postmodern  sanata  verilebilecek  örnekler  arasında  

heykelci   William   Tucker'ın   yapıtları   sayılabilir.   60'lı   ve   70'li   yıllarda   Tuc-­‐

ker'ın  yapıtları  çizgisel  yaygınlıklarıyla  ün  yapmışlardı.  Bu  yapıtlar  soyut  ve  

genellikle  metal,  ağaç,  ya  da  sentetik  reçineden  yapılmış  heykellerdi.  1980  

sonralarında   ise   Tucker   o   güne   kadar   yaptıklarının   karşıtı   olan   heykeller  

yapma   gereğin   duydu:      Sanatçı,   kitlesel   bir   cismi   alıp   ona   biçim   vermek,  

dünyada  bir  nesne  olarak  durabilecek  bir  şey  yapmak  istiyordu.  Sanki  mo-­‐

dern  heykelcilerin  bu  en  bilgili  ve  düşünceli  temsilcisi  yeniden  temel  ilkele-­‐

re  dönmek  ereğini  duyuyordu.  Bu  yeni  yapıtlar  bize  Rodin'i,  zaman  zaman  

da  Michalengelo'yu  anımsatır,  ama  bunlarında  tarih  öncesi  insandan  kalma  

özellikler   de   vardır.   Tucker   bunlardan   bazılarına   eski   tanrıların   adlarını  

vermiştir   (Görsel:5).   Heykellerde   biçimlerinde   bütün   o   belirsizliğine   rağ-­‐

men,   bu   adlara   bir   inandırıcılık   kazandırıyorlardı:   Gizemli   bir   güçle   dolu  

olan  bu  heykeller  kaideleri  üzerinde  duruşlarını  seyrettiğimizde,  olağanüs-­‐

tü  bir  güçle  hareket  ediyorlardı.  Gaia  gökyüzüyle  evlenen  yer  tanrıçasıydı;  

bunların   çocukları   da   Titanlar,   Kikloplar   ve   devlerdi   (Lynton:   1991:   353-­‐

354)  (Görsel:6).  

 

 



Görsel  5:  William  Tucker,  Ana  Tanrıça,  220x230x170cm,  Mermer,  Ro-­‐

yal  Academy  of  Arts,  Londra,  1992.  (“Sanal”,  2011)  

 



Hikmet  Şahin  

252  


 

Görsel  6:  William  Tucker,  Prometheus,  345x290x240cm,  Bronz  Heykel,  

New  South  Wales  Art  Gallery,  1990.  (“Sanal”,  2011)  

 

SONUÇ    

Postmodern   sanatın   kavram   kargaşası   içinde   bulunduğu   bir   gerçektir.   Bu  

nedenle  postmodernizmin  tanımının  somut  olarak  yapılması  güçtür.  Bunun  

sebebi  konunun  karakteristik  özelliklerinin  anlık  olarak  değişim  gösterme-­‐

sidir.  Postmodernist  kültür  içerisindeki  dinamiklerin  tespitinin  güçlüğü  de  

buradan   gelmektedir.   İçinde   yaşadığımız   postmodern   ortamın   çeşitliliği  

sebebiyle   durum   değerlendirmesi   yapmanın   ne   kadar   zor   olduğu   an-­‐

laşılmaktadır.   Postmodern   anlayışa   tesir   eden   bütün   özelliklerin   eserde  

sıralanması   mümkün   değildir.   Ancak;   araştırmada   belirtilen   ve   ifadesini  

bulan   farklı   yönlerin   ele   alınması,   postmodern   kültür   ve   sanatının   an-­‐

laşılması  açısından  önemli  görülmektedir.  

Tarihsel   bir   dizin   içerisinde   değerlendiremeyeceğimiz   ancak,   genel  

olarak  tarihi  süreçleri  göz  önünde  bulundurabileceğimiz  bir  yaklaşım  daha  

doğru   kabul   edilebilir.   Net   olarak   çıkış   tarihi   belli   olmayan,   eklektik   bir  

anlayış   doğrultusunda,   tarihin   başlangıcından   günümüze   kadar   bir   süreci  

kapsadığı  da  ifade  edilebilir.    

Postmodernist   anlayışın   genel   karakteristiğinin   ortaya   konulmasının  

zor   olduğu   bilinmektedir.   Kişisel   değerlerin   ortaya   çıktığı,   birbirini   tatmin  

ve  telkin  etmeyen  söylemlerin  çoğunun  bir  arada  bulunması  yine  bu  “post-­‐

modern  durum”un  paradoksal  yönünü  oluşturmaktadır.  

Postmodernizm  anlatı  sanatları,  görsel,  uzamsal  ve  kinetik  sanat  dalları  

gibi  sanatın  tüm  alanlarında  kendini  göstermesi  de  yine  aynı  bağlamda,  kesin  

sınırları  çizmekten  kaçan  bir  yolla  gerçekleşmektedir.  Doğal  olarak  yine  he-­‐

men   hemen   tüm   sanat   akımlarında   olduğu   gibi   postmodernizm   de   öncelikle  



Postmodern  Sanatta  Eklektik  Nesneler  

253  


mimarlık   alanında   daha   yoğun   bir   biçimde   tartışılmaya   başlamış,   giderek  

dans,   müzik,   sinema   ve   tiyatro   gibi   sanatları   etkilemeye   başlamıştır.   Sözü  

edilen  sanat  dallarından  verilen  ürünlerde  kullanılan  kavramlar  ve  özellikler  

postmodernizmi  çoğulcu,  melez  ve  eklektik  bir  süreç  olarak  göstermektedir.”  

(Yamaner,  2007:  180).  

Postmodernizmin  algılanmasındaki  güçlükleri,  modernizmin  başından  

“post”   hale   gelişine   kadar   bilmemiz,   konu   hakkında   fikir   edinmemiz  

açısından  önemlidir.  Bu  tutum  içerisinde  ele  alınan  postmodernizm  konusu  

farklı   noktalara   kaymış,   alan   sınırı   genişlemiş   olabilir.   Modernizme   karşı  

gelişen  bu  anti-­‐tezi  açıklamak,  değerleri  ve  verileri  ortaya  koyarak  sağlana-­‐

bilecektir.   Daha   önceki   yazılarımızda   da   bahsettiğimiz   üzere   postmoder-­‐

nizm  modernist  bir  anlayış  değildir.  Fakat  modernizmle  biyolojik  bağı  bu-­‐

lunan,   ne   kadar   inkar   edilmiş   olsa   da   yapısını   modernizm   ve   felsefesinin  

üzerine  kuran  bir  anlayıştır.  

Postmodernizmde  sürekli  olarak  bir  karmaşadan  söz  edilmektedir.  Bu  

karmaşa,  postmodernizmin  ana  unsuru  niteliğindedir.  Bu  özellik  doğal  ola-­‐

rak  tanımlarda  çelişkilere  yol  açmış  ve  konuların  tasnifi  sırasında  güçlükle-­‐

rin  ortaya  çıkmasına  neden  olmuştur.  Sanat  alanında  yararlanılan  postmo-­‐

dernlikle  ilgili  yazan  yazar  ve  sanat  tarihçilerin  dizin  problemi  yaşadığı  ve  

modern-­‐postmodern   akımları   iç   içe   düzensiz   bir   şekilde   yerleştirdiği   göz-­‐

lemlenmiştir.  Farklı  açılardan  yorumlanan  ve  geniş  yüzeylere  dağılan  post-­‐

modernist  anlayış  kaygan  bir  zemin  üzerinde  varlığını  devam  ettirmektedir.  

Bu  tanımlama  biraz  sert  ve  duyarsızmış  gibi  görünmekle  birlikte,  Postmo-­‐

dernist  eklektizm  konusunun  ne  kadar  esnek  ve  çelişkilere  bir  o  kadar  açık  

olduğunu  göstermektedir.    

Postmodernizm   bilindiği   üzere   bir   akım,   dönem,   üslup   vb.   olmaktan  

çok   eleştirel   bir   tutumdur.   Belli   bir   kuramın   bağıntısında   olmaksızın,   ku-­‐

ralsızlığın  getirmiş  olduğu  çoğulcu  (eklektik)  bir  anlayışa  sahiptir.    

 

 



 

KAYNAKLAR  

APPİGNANESİ,   Richard   ve   GARRATT,   Chris   (1996).   Postmodernizm.   (Çeviren:  

Doğan  ŞAHİNER).  (1.  Baskı).  İstanbul:  Milliyet  Yayınları.  

ATİKER,   Erhan   (1998).   Modernizm   ve   Kitle   Toplumu.   (1.   Baskı).   Ankara:   Vadi  

Yayınları.  

BAYKAM,   Bedri   (1   Kasım   1989).   "Post-­‐Modernizm-­‐Hayalet   Mi,   Yoksa   Kaygan  

Bir  Balık  Mı?",  Milliyet  Sanat  Dergisi,  Sayı:  227.  

BEST,   Steven   ve   KELLNER,   Douglas   (1998).   Postmodern  Teori.   (Çeviren:   Meh-­‐

met  KÜÇÜK).  (1.  Baskı).  İstanbul:  Ayrıntı  Yayınları.  

CEVİZCİ,  Ahmet  (2000).  Felsefe  Terimleri  Sözlüğü.  (1.  Baskı).  İstanbul:  Paradig-­‐

ma  Yayınları.  



Hikmet  Şahin  

254  


GİDDENS,  Anthony  (1998).  Modernliğin  Sonuçları.  (Çeviren:  Ersin  KUŞDİL).  (2.  

Baskı),  İstanbul:  Ayrıntı  Yayınları.  

GOMBRICH,   E.   H.   (1992).   Sanatın   Öyküsü.   (Çeviren:   Bedrettin   CÖMERT).   (4.  

Baskı),  İstanbul:  Remzi  Kitabevi.  

HARVEY,   David   (1997).   Postmodernliğin   Durumu.   (Çeviren:   Sungur   SAVRAN).  

(1.  Baskı),  İstanbul:  Metis  Yayınları.  

İSKENDER,   Kemal   (Ağustos   1991a).   "Post-­‐Modernizmin   Kökeni   ve   Değerleri",  

Sanat  Çevresi,  Sayı:  154.  

İSKENDER,  Kemal  (Temmuz  1991b).  "Postmodernizmin  Gündemi:  Ne  Var?  Ne  

Yok.",  Sanat  Çevresi,  Sayı:  153.  

İSKENDER,  Kemal  (Şubat  1992).  "Post  Modernizmin  Düşünsel  Temelleri  Üzeri-­‐

ne"  Sanat  Çevresi,  Sayı:  160.  

JAMESON,   Fredric,   HABERMAS,   Jürgen,   LYOTARD   ve   Jean   François   (1994).  



Postmodernizm.   (Çeviren:   Necmi   ZEKA).   (2.   Baskı).      İstanbul:   Kıyı  

Yayınları.  

KARASAR,   Niyazi   (2005).  Bilimsel  Araştırma  Yöntemi.   (15.   Baskı).   Ankara:   No-­‐

bel  Yayın  Dağıtım.  

KUMAR,   Krishan   (1999).   Çağdaş   Dünyanın   Yeni   Kuramları.   (Çeviren:   Mehmet  

Küçük).    (1.  Baskı).  Ankara:  Dost  Yayınları.  

LYNTON,  Norbert  (1991).  Modern  Sanatın  Öyküsü.  (Çevirenler:  Cevat  ÇAPAN  ve  

Sadi  ÖZİŞ).  (2.  Baskı).  İstanbul:  Remzi  Kitabevi.  

LYOTARD,  Jean-­‐François  (1997).  Postmodern  Durum.  (Çeviren:  Ahmet  Çiğdem).  

(2.  Baskı).  Ankara:  Vadi  Yayınları.  

MADAN,   Sarup   (1997).   Post-­‐Yapısalcılık   ve   Postmodernizm.   (Çeviren:   A.   Baki  

GÜÇLÜ).  (Baskı  Tarihi  Bakılacak).  Ankara:  Ark  Yayınları.  

McROBBİE,  Angela  (1999).  Postmodernizm  ve  Popüler  Kültür.  (1.  Baskı).  (Çevi-­‐

ren:  Almıla  Özdek).  İstanbul:  Sarmal  Yayınları.  

MİLLET,  Catherine  (Ekim  1993).  "Bu  Yalnızca  Bir  Başlangıç  Sanat  Devam  Edi-­‐

yor",  Gösteri,  Sayı:  155.  

MURPHY,  John  W.  (1995).  Postmodern  Toplumsal  Analiz  ve  Postmodern  Eleştiri.  

(Çeviren:  Hüsamettin  ARSLAN).  (1.  Baskı).  İstanbul:  Eti  Yayınları.  

ÖZSEZGİN,   Kaya   (1   Kasım   1989).   "Post-­‐Modernizm-­‐   Yeni-­‐Seçmeci   Bir   Akım",  

Milliyet  Sanat  Dergisi,  Sayı:  227.    

ŞAYLAN,  Gencay  (1999).  Postmodernizm.  (1.  Baskı).  Ankara:  İmge  Kitabevi.  

TANYELİ,  Yavuz  (15  Temmuz  1994).  "Bu  İşler  Böyledir",  Gösteri,  Sayı:  27.  

YAMANER,   Güzin   (2007).   Postmodernizm   ve   Sanat.   (1.   Baskı).   Ankara:   Algı  

Yayınları.  

Görsel  Kaynaklar  

Görsel   1:   Velasquez,   Papa   X.   Innocent:   http://www.doriapamphilj.it/ukar-­‐

tisti.asp  (Erişim  Tarihi:  29  Mayıs  2011,  Saat:  16.32.)  



Postmodern  Sanatta  Eklektik  Nesneler  

255  


Görsel   2:   Francis   Bacon,   Velasquez’den   Sonra   (Papa   X.   Innocent):  

http://www.desmoinesartcenter.org/aspx/collections/collection-­‐

highlights.aspx  (Erişim  tarihi:  29  Mayıs  2011,  Saat:  16.31.)  

Görsel   3:   Pablo   Picasso,   Guernica:   http://en.wikipedia.org/wiki/Guer-­‐

nica_(painting)  (Erişim  Tarihi:  23  Kasım  2012,  Saat:  12.49.)  

Görsel  4:  Bernard  Pras,  Guernica:  http://www.bernardpras.fr  (Erişim  tarihi:  02  

Haziran  2011:  Saat.  01.51.)  

Görsel   5:   William   Tucker,   Ana   Tanrıça:   http://www.racollection.org.uk/ix-­‐

bin/indexplus?_IXSESSION_=MJc8eCRKC3s&_IXSR_=&_IXACTION_=display

&_MREF_=12521&_IXSP_=1&_IXFPFX_=templates/full/&_IXSPFX_=templa

tes/full/  (Erişim  Tarihi:  30  Mayıs  2011,  Saat:  19.30.)  

Görsel   6:   William   Tucker,   Prometheus:   http://collection.artgallery.nsw-­‐

.gov.au/collection/results.do;jsessionid=137447C13DC8E61812819B366

930A48F?id=142462&db=object&keyword-­‐0=Tucker_William&field-­‐

0=simpleSearchObject&images=true&view=deta-­‐il&searchMode=simple  

(Erişim  Tarihi:  30  Mayıs  2011,  Saat:  19.33.)  



Yüklə 176,76 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə