Potensial təSİRİ “Pİsa 2006” -nin vacib məqamlari

öyrənən fərd kimi özlərinə olan inamları və s. məlumatları

toplamaq üçün sorğulardan istifadə etdi.  Elmə müsbət mü‐

nasibət bəsləmək və elmlə dərindən məşğul olmaq bir çox

səbəbdən mühüm əhəmiyyətə malikdir. Bunlara güclü

dövlət dəstəyi üzrə daimi investisiyalar, elmi‐texniki yenilik‐

lərin gündəlik həyatımıza böyük təsiri və elmi işçi heyətin

davamlı resurslarla təchiz edilməsinə olan ehtiyaclar daxil ‐

dir.  

Aparılan araşdırma zamanı müəyyən olundu ki, İӘİT

dövlətləri, ümumilikdə, elmi araşdırmalara güclü dəstək

verirlər. Onların 90%‐dən çoxu elmin, təbiətin başa

düşülməsinin əsas vasitə olduğunu qeyd etmişdir.  Onlar

bildirirlər ki, elmi‐texnoloji inkişaf çox vaxt həyat

səviyyəsinin yüksəldilməsinə xidmət edir. Bu araşdırma,

eyni zamanda, verilən tapşırıqların effektiv şəkildə idarə

olun masında şagirdlərin özünə inamını (elmdə, öz

fəaliyyətində effektivliyə inanma adlanır) yoxladı. Polşa,

ABŞ, Kanada kimi ölkələrdə şagirdlərin yüksək səviyyədə

öz fəaliyyətlərində effektivliyə inanmaları müşahidə

edilmişdir ki, bu da onların göstərdikləri bacarıqla sıx

bağlıdır. Azərbaycan isə, şagirdlərin öz fəaliyyətlərində ef‐

fektivliyə inanmanın zəif olduğu ölkələr arasında yer almaq‐

dadır.

ŞAGİRDLӘRİN OXU BACARIĞI

“PİSA 2006” şagirdlərin nə oxuduğunu əks etdirmək və

təhlil etmək üçün onlardan müxtəlif mətnləri izah etməyi

tələb edir. Şagirdlər birdən beşə kimi müxtəlif səviyyələrdə

yerləşdirilirlər. İӘİT ölkələri arasında şagirdlərin 10 faizindən

azı 5‐ci səviyyədə müsbət nəticə göstərmişlər ki, bu da on‐

ların mürəkkəb tənqidi təfəkkür bacarığına malik

olduqlarını göstərir. 5‐ci səviyyədə ən böyük hissəni Ko‐

reyadan olan şagirdlər təşkil etmişlər (22%). Bu Şərqi Asiya

ölkəsini Finlandiya, Yeni Zellandiya, Kanada, İrlandiya

izləmişdir. Azərbaycan isə, şagirdlərinin 1%‐dən az bir

hissəsinin ən yüksək səviyyədə oxu qabiliyyətinə malik

olduğu digər ölkələr arasında olmuşdur. Bundan əlavə,

Azərbaycan, şagirdlərin əksəriyyətinin 1‐ci və daha aşağı

səviyyədə olduğu ölkələr sırasındadır. Bu o deməkdir ki,

bizim şagirdlərin əksəriyyəti elementar oxu tapşırıqlarını,

məsələn, sadə bir məlumatı tapmaq, bəsit nəticələr çıxarmaq,

mətn parçasında nədən bəhs edildiyini anlamaq və mətni

başa düşmək üçün kənar məlumatlardan istifadə etmək qa‐

biliyyətinə malik deyildir.

ŞAGİRDLӘRİN RİYAZİYYAT FӘNNİ ÜZRӘ

GÖSTӘRİCİLӘRİ

Təbiət elmləri və oxuda olduğu kimi, PİSA riyaziyyatda

da biliyin 6 müxtəlif səviyyəsindən istifadə edir.  6‐cı səviyyə

ən yüksək səviyyə hesab olunur.  Bu səviyyədə şagird yeni

problemləri həll etmək üçün götür‐qoy etməli və yaradıcılıq‐

dan istifadə etməli, müxtəlif izahlar tapmalıdır. Bütün nü‐

munələr üzrə şagirdlərin yanlız 13%‐i bu vəzifənin

öhdəsindən gələ bildilər.  Onların cavabları ən yüksək iki

səviyyənin, yəni 5 və 6‐cı səviyyənin  tələblərinə uyğun

gəldi. Bu səviyyələr üzrə şagirdlərin ən yüksək nisbətinə Ko‐

reya və Çin‐Taypey sahib oldu.  Riyaziyyat üzrə ən yüksək

nəticəni Finlandiya, Koreya, Çin‐Taypey, Honq Konq‐Çin

göstərdi. Azərbaycan 476 xalla 35‐ci yeri tutdu ki, bu da

Rusiya, ABŞ, İtaliya və Türkiyə kimi zəngin ölkələrin göstəri‐

cilərindən yüksək oldu.

Rüblük Jurnal

13

Koreya, oxu üzrə, orta hesabla, 556 xal topla‐

maqla ən yüksək nəticəni göstərmişdir. Bu isla‐

hatçı ölkə, hətta, PİSA‐nin oxu üzrə bundan

əvvəlki araşdırmalarında birinci yeri tutan Fin‐

landiyanı da qabaqlaya bilmişdir. İştirakçı ölkələr

arasında Estoniya  oxu üzrə İӘİT‐nin orta göstəri‐

cisindən kifayət qədər yüksək xal (492) toplamağa

müvəffəq olmuşdur. Azərbaycan 353 xalla 54‐cü

yerdə qərarlaşmışdır ki, bu da yanlız Qətər və

Qırğızıstanın göstəricilərindən yüksəkdir.

---

www.aaa.org.az

“PİSA 2006”‐NIN VACİB MӘQAMLARI: AZӘRBAYCANLI ŞAGİRDLӘRİN İLK BEYNӘLXALQ PROQRAMDA NÜMAYİŞ ETDİRDİKLӘRİ BACARIQ

14

Ortalama   S.E.

Finlandiya

Honq Konq (Çin)

Kanada

Çin Taytey

Estoniya

Yaponiya

Yeni Zelandiya

Avstraliya

Niderland

Lixtenşteyn

Koreya

Sloveniya

Almaniya

Birləşmiş Krallıq

Çexiya Respublikası

İsveçrə

Makao (Çin)

Avstriya

Belçika

İrlandiya

Macarıstan

İsveç

İqtisadi Әmək‐

daşlıq və İnkişaf

Təşkilatı (İӘİT)

orta göstəricisi

Polşa

Danimarka

Fransa

Xorvatiya

İqtisadi Әmək‐

daşlıq və İnkişaf

Təşkilatı (İӘİT)

ümumi göstəricisi

İslandiya

Latviya

ABŞ

Slovak Respublikası

İspaniya

Litva

Norveç

Lüksemburq

Rusiya Federasiyası

İtaliya

Portuqaliya

Yunanıstan

İsrail

Çili

Serbiya

Bolqarıstan

Uruqvay

Türkiyə

İordaniya

Tailand

Rumıniya

Çernoqoriya

Meksika

İndoneziya

Argentina

Braziliya

Kolumbiya

Tunis

Azərbaycan

Qətər

Qırğızıstan

563 (2.0)

542 (2.5)

534 (2.0)

532 (3.6)

531 (2.5)

531 (3.4)

530 (2.7)

527 (2.3)

525 (2.7)

522 (4.1)

522 (3.4)

519 (1.1)

516 (3.8)

515 (2.3)

513 (3.5)

512 (3.2)

511 (1.1)

511 (3.9)

510 (2.5)

508 (3.2)

504 (2.7)

503 (2.4)

500 (0.5)

498 (2.3)

496 (3.1)

495 (3.4)

493 (2.4)

491 (1.2)

491 (1.6)

490 (3.0)

489 (4.2)

488 (2.6)

488 (2.6)

488 (2.8)

487 (3.1)

486 (1.1)

479 (3.7)

475 (2.0)

474 (3.0)

473 (3.2)

454 (3.7)

438 (4.3)

436 (3.0)

434 (6.1)

428 (2.7)

424 (3.8)

422 (2.8)

421 (2.1)

418 (4.2)

412 (1.1)

410 (2.7)

393 (5.7)

391 (6.1)

390 (2.8)

388 (3.4)

386 (3.0)

382 (2.8)

349 (0.9)

322 (2.9)

Ortalama   S.E.

Çin Taytey

Finlandiya

Honq Konq (Çin)

Koreya

Niderland

İsveçrə

Kanada

Makao (Çin)

Lixtenşteyn

Yaponiya

Yeni Zelandiya

Belçika

Avstraliya

Estoniya

Danimarka

Çexiya Respublikası

İslandiya

Avstriya

Sloveniya

Almaniya

İsveç

İrlandiya

İqtisadi Әmək‐

daşlıq və İnkişaf

Təşkilatı (İӘİT)

orta göstəricisi

Fransa

Birləşmiş Krallıq

Polşa

Slovak Respublikası

Macarıstan

Lüksemburq

Norveç

Litva

Latviya

İqtisadi Әmək‐

daşlıq və İnkişaf

Təşkilatı (İӘİT)

ümumi göstəricisi

İspaniya

Azərbaycan

Rusiya Federasiyası

ABŞ

Xorvatiya

Portuqaliya

İtaliya

Yunanıstan

İsrail

Serbiya

Uruqvay

Türkiyə

Tailand

Rumıniya

Bolqarıstan

Çili

Meksika

Çernoqoriya

İndoneziya

İordaniya

Argentina

Kolumbiya

Braziliya

Tunis

Qətər

Qırğızıstan

549 (4.1)

548 (2.3)

547 (2.7)

547 (3.8)

531 (2.6)

530 (3.2)

527 (2.0)

525 (1.3)

525 (4.2)

523 (3.3)

522 (2.4)

520 (3.0)

520 (2.2)

515 (2.7)

513 (2.6)

510 (3.6)

506 (1.8)

505 (3.7)

504 (1.0)

504 (3.9)

502 (2.4)

501 (2.8)

498 (0.5)

496 (3.2)

495 (2.1)

495 (2.4)

492 (2.8)

491 (2.9)

490 (1.1)

490 (2.6)

486 (2.9)

486 (3.0)

484 (1.2)

480 (2.3)

476 (2.3)

476 (3.9)

474 (4.0)

467 (2.4)

466 (3.1)

462 (2.3)

459 (3.0)

442 (4.3)

435 (3.5)

427 (2.6)

424 (4.9)

417 (2.3)

415 (4.2)

413 (6.1)

411 (4.6)

406 (2.9)

399 (1.4)

391 (5.6)

384 (3.3)

381 (6.2)

370 (3.8)

370 (2.9)

365 (4.0)

318 (1.0)

311 (3.4)

Ortalama   S.E.

Koreya

Finlandiya

Honq Konq (Çin)

Kanada

Yeni Zelandiya

İrlandiya

Avstraliya

Lixtenşteyn

Polşa

İsveç

Niderland

Belçika

Estoniya

İsveçrə

Yaponiya

Çin Taytey

Birləşmiş Krallıq

Almaniya

Danimarka

Sloveniya

Makao (Çin)

İqtisadi Әmək‐

daşlıq və İnkişaf

Təşkilatı (İӘİT)

orta göstəricisi

Avstriya

Fransa

İslandiya

Norveç

İqtisadi Әmək‐

daşlıq və İnkişaf

Təşkilatı (İӘİT)

ümumi göstəricisi

Çexiya Respublikası

Macarıstan

Latviya

Lüksemburq

Xorvatiya

Portuqaliya

Litva

İtaliya

Slovak Respublikası

İspaniya

Yunanıstan

Türkiyə

Çili

Rusiya Federasiyası

İsrail

Tailand

Uruqvay

Meksika

Bolqarıstan

Serbiya

İordaniya

Rumıniya

İndoneziya

Braziliya

Çernoqoriya

Kolumbiya

Tunis

Argentina

Azərbaycan

Qətər

Qırğızıstan

556 (3.8)

547 (2.1)

536 (2.4)

527 (2.4)

521 (3.0)

517 (3.5)

513 (2.1)

510 (3.9)

508 (2.8)

507 (3.4)

507 (2.9)

501 (3.0)

501 (2.9)

499 (3.1)

498 (3.6)

496 (3.4)

495 (2.3)

495 (4.4)

494 (3.2)

494 (1.0)

492 (1.1)

492 (0.6)

490 (4.1)

488 (4.1)

484 (1.9)

484 (3.2)

484 (1.0)

483 (4.2)

482 (3.3)

479 (3.7)

479 (1.3)

477 (2.8)

472 (3.6)

470 (3.0)

469 (2.4)

466 (3.1)

461 (2.2)

460 (4.0)

447 (4.2)

442 (5.0)

440 (4.3)

439 (4.6)

417 (2.6)

413 (3.4)

410 (3.1)

402 (6.9)

401 (3.5)

401 (3.3)

396 (4.7)

393 (5.9)

393 (3.7)

392 (1.2)

385 (5.1)

380 (4.0)

374 (7.2)

353 (3.1)

312 (1.2)

285 (3.5)

Elm

Oxuma

Riyaziyyat

Statistik göstəricilərə görə İqtisadi Әməkdaşlıq və İnkişaf

Təşkilatının (İӘİT) orta göstəricisindən xeyli yuxarı

Statistik göstəricilərə görə İqtisadi Әməkdaşlıq və İnkişaf

Təşkilatının (İӘİT) orta göstəricisindən az fərqli

Statistik göstəricilərə görə İqtisadi Әməkdaşlıq və İnkişaf

Təşkilatının (İӘİT) orta göstəricisindən xeyli aşağı

---