Prezident İlham Əliyevin Novruz bayramı münasibətilə Az ərbaycan xalqına təbriki
Yüklə 1,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İlaxır çərşənbə
7
Novruz bayramına qədər dörd çərşənbə qeyd edilir: su, od, yel və torpaq çərşən- b ələri. Bu çərşənbələr bürcləri özündə birləşdirən ünsürləri bildirir, insanın 4 ünsürd ən yaradılışını simvollaşdırır.
2017-ci ild ə fevralın 21-də ilk çərşənbə - Su, fevralın 28-də Od, martın 7-də Hava (Yel), martın 14-də isə sonuncu Torpaq çərşənbəsi qeyd olunacaq.
İlk çərşənbə olan su çərşənbəsi suya tapınma inamı ilə bağlıdır. Xalqın inamına görə Su çərşənbəsi günü "təzə su"dan keçənlər, azarını, bezarını ona verənlər il boyu xəstəlikdən uzaq olarlar. Həmin gün su üstündə müxtəlif mərasimlər keçirilir. Su çərşənbəsi ilə əlaqədar çoxlu sayda inanclar, fallar, türkəçarələr, bayatılar, əfsanələr və rəvayətlər var. İlk çərşənbənin gəlişi ilə evlərdə təmizlik işləri aparılır. Qızlar bulaqlardan sərin, şirin su gətirərlər, evin ətrafına çiləyər, üzlərini yuyarlar.
8 Od ç ərşənbəsi İlin axır çərşənbələrindən ikincisi xalq arasında Üskü çərşənbə, Adlı çərşənbə kimi tanınan Od çərşənbədir. Od çərşənbəsi qədim insanların Günəşə, oda olan inamından qaynaqlanıb. Adət-ənənəyə görə, bu gün tonqal qalayıb, alovun üz ərindən atlanmaqla daxildəki bütün çirkabı və azar-bezarı yandırırlar.
Yel ç ərşənbəsi
Xalq arasında "Külək oyadan çər- şənbə”, "Küləkli çərşənbə” kimi tanınan Yel çərşənbəsi ilaxır çərşənbələrin üçüncüsüdür. İnama görə bu çərşənbədə oyanan yel, külək oyanmış suyu, odu hərəkətə gətirir.
Şifahi xalq yaradıcılığındaYelin tanrı olması ilə bağlı müxtəlif nəğmə, əfsanə, rəvayət, mif, inanc, məsəl və s. yaranıb.
İnanclara görə, Yel baba xırmana gəlməmişdən qabaq oradan buğda, dən götürməzlər. Sovurulmamış buğdagötürənin oğlu ölər. Yeli əsdirəni söyməzlər. Yel çərşənbəsi gecəsi söyüd ağacının altına gedib niyyət elə və Yel babanı çağır. Əgər Yel baba sənin səsini eşidib əssə və söyüdün budaqlarını torpağa toxundursa, diləyin yerinə yetər.
9 Yel çərşənbəsində qadınlar axır çərşənbə üçün
hazırlıqlar görürlər. Ev əşyaları təmizlənir, xalça- palaz çırpılır, yorğan-döşək havaya verilir. Xanımlar uşaqlar üçün təzə paltar biçib-tikir.
Qız-gəlinlər qoz-fındığı ləpələyib şirniyyat hazırlığı tədarükü g örürlər. Həmin gün bir qarış böyümüş səməninin ortasına qırmızı qumaş bağlanır.
Yel çərşənbəsi günü tonqallar qalanır, evlərdə südlü plov bişirilir. Süfrəyə daha çox quru meyvə və dənli bitkilərdən hazırlanmış çərəzlər düzülür.
İlaxır çərşənbə:Son çərşənbə xalq arasında "Yer çərşənbəsi", "İlaxır Çərşənbə" və ya "Torpaq ç ərşənbəsi" adlanır. İnama görə Torpaq ç ərşənbəsi yetişəndə torpaq artıq əkinə hazır olur və ona toxum s əpmək olar. Axır çərşənbədə heyva çubuğundan gözmuncuğu düzəldərlər. Axır çərşənbədə uşağa beşik düz əldərlər. Axır çərşənbədə qorxanların başından su töküb qorxunu götürərlər. Axır çərşənbədə qonşuya ələk, kibrit, neft verm əzlər.
Axır çərşənbə günü ailə üzvlərinin sayına görə şam yandırırlar. Axır çərşənbə axşamı subay oğlan və qızlar duzlu kökə yeyib yatırlar, su içmirlər. Gec ə yuxuda (susuzluqdan) su görünür: içməyə kimsə su verir. Guya həmin su verən adam yuxu gör ənin qismətidir. İlin axır çərşənbə axşamı gecəsi cavan qızlar bir yerə yığışırlar. Bir qaba su tökürlər. Əllərindəki üzükləri çıxarıb saçlarına salırlar. Niyyət tutub üzüyü suyun üstündən keçirirl ər. Üzük fırlanmağa başlayır və qabın divarlarına dəyir. Üzük neçə dəfə qaba d əyirsə, demək o yaşda da qız gəlin köçəcək.
10 Novruz bayramında hər evdə səməni cücərdilməlidi. Və cücərdərkən niyyət tutmaq lazımdır. Əgər səməni göyərərsə, niyyətin çin olacaq deməkdir.
Axır çərşənbə günü, axşamçağı qonşuların qapısını sakitcə pusurlar. Qapıya yaxınlaşərkən eşidilən ilk sözü və ya bir neçə sözü yozub,
bəxt haqqında müəyyən mülahizələr söyləyirlər. Buna görə də, çərşənbə axşamı yalnız yaxşı sözlər danışmaq adətdir. Məsələn, ilk eşidilən sözlər “işığı yandır”, “yaxşı olacaq” və s. olarsa, hər şeyin yaxşı olacağı güman edilir. Əksinə, “söndü”, “viran qalsın” və s. kimi sözlər eşidiləndə pis tərəfə yozulur. Axır çərşənbə günü ağacın altına bir yumurta, iki qara və qırmızı karandaş qoyulur və arzu tutulur. Səhər həmin yumurtanın üstündə xətt olur. Əgər qırmızı karandaşla xətt çəkilibsə, arzu yerinə yetir əgər qara çəkilibsə yerinə yetməyəcək. Axır çərşənbədə alma yeyirlər, gecə isə həmin almanın toxumlarını sayırlar. On ədəd toxum dənəsini yastığın altına qoyub, yatırsan və yuxuda qismətini görürsən.
Ür
“şər” deyib sayırsan. Əgər axırıncı çöp “xeyir” olarsa, məqsədinə çatacaqsan. “Şər” olarsa, ür əyində tutduğun arzuya nail ola bilməyəcəksən.
Yüklə 1,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|