Prof. ġərifov Famil Həsən
Yüklə 4,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
234
mikroorqanizmlər çürümə verir, bəzən çürümə dərinləşərək eskaya çevrilir. Üzüm bitkisinə dəyən yaralar haqqında XIX əsrin ortalarında fransız üzümçüsü Dezemeri ( V.İ.Kantariya-1964) belə nəticəyə gəlmişdir ki, keçən ilki bar barmağı buğumun ortasından-diafraqmanı zədələmədən kəsildikdə ora mikroorqanizmlər düşmür. Çoxillik hissələrin kəsilməsinə gəldikdə isə kəsiləcək hissə 5-10 sm kötük saxlanmaqla kəsildikdə ora düşən mikroorqanizmlər təsirsiz qalır. Ilk baxışda Dezemerinin fikri ilə razılaşmaq mümkündür. Ancaq o kötüklər sonrakı illərdə bəzən unudularaq qalır və daha 3-5 il keçdikdə onların özü çürüyür və bu çürüntü çoxillik qollara və ştamba keçir. Hazırda tətbiq edilən kəsmə qaydalarına görə kəsmə zamanı kəsilən hissələrin kötük saxlanmadan kəsilməsini tələb edir. Sonralar bu kəsmə üsulu dünyanın bir çox üzümçülük ölkələrində öz tətbiqini tapmadı. Ancaq birillik hissənin kəsilməsində diafraqma məsələsi qüvvədə qala bilər.
Vaxtı ilə Foeksin, Buzinin, Zaxarovun, Kantariyanın bu məsələ üzrə açdıqları diskussiyalar haqqında hazırkı üzümçülükdə söhbət açılmır. Bizcə üzüm bitkisinin ömrünün uzadılmasında bu məsələ az əhəmiyyət kəsb etmir. Kolun ştambında yaraların birtərəfli olmasının böyük əhəmiyyəti vardır. Bu məsələ üzüm bitkisinin kəsilməsi qaydalarına aiddir və hələ XIX əsrin axırlarında Fransa üzümçülük məktəbinə aid olmuşdur. Onların müəyyən etdiklərinə görə bu məqsədlə əvəzedici çilikdə axırıncı gözcük kolun içinə yönəlmiş olmalıdır. Bu qaydaya əməl etdikdə ştamba dəyən zədənin (yaranın) birtərəfli olması təmin edilir. Bu məsələyə axıradək əməl olunması çətinlik törədir. Ona görə də yaranın birtərəfli olması təqribidir. Hər il təkrar olunan kəsmə növlərində (bir kolda) aparılan dəyişiklik, məsələn, bir manqada bar barmağının nisbətən qısaldılması və yaxud gücləndirilmiş manqada bar barmağını azaldılması, əvəzedici çilik saxlamadan kəsmənin aparılması bir növ gah bu, gah da digər tərəfin istirahət etməsinə səbəb olur. Vegetativ və generativ orqanlar arasındakı asılılıq iki növ asılılıqla bilavasitə əlaqədardır: 1.
kolun illik kütlə artımı ilə məhsul arasında; 2.
yerüstü hissə ilə yeraltı hissə arasında asılılıq. Bunların hamısı kola verilən yüklə bağlıdır. Yük məsələsi isə vegetativ və generativ orqanlarla nizamlanır. Kəsmə zamanı kolda çoxillik hissənin çox və az saxlanması üzrə aparılan çoxsaylı tədqiqatlardan məlumdur ki, hər iki halda kolun bütün göstəricilərində dəyişiklik baş verir. əgər çoxillik hissə kolda qida anbarı rolunu oynayırsa, deməli kolun bioloji göstəricilərinə müsbət təsiri sözsüzdür.
235
Güclü boya malik olan bir çox süfrə sortlarında çoxillik hissə çox saxlandıqda məhsuldarlıq xeyli artır. Krasnodar diyarının Anapa rayonunda Təbrizi sortunda aparılan təcrübələr göstərmişdir ki, çoxillik hissə çox saxlandıqda məhsuldarlıq 33% artmışdır. LN.Makarov- Kojuxovun məlumatına görə uzun qollu Kazenava kordonu formasında məhsuldarlıq qısa qollu formalara nisbətən dörd dəfə artıq olmuşdur. Zəif boylu sortlarda çoxillik hissənin çox saxlanması məhsuldarlığa mənfi təsir göstərir. Buna görə də az qida sahəsində yerləşdirilərək çoxillik hissəsi az olan formalar verilir. və bu çürüntü çoxillik qollara və ştamba keçir. Hazırda tətbiq edilən kəsmə qaydalarına görə kəsmə zamanı kəsilən hissələrin kötük saxlanmadan kəsilməsini tələb edir. Sonralar bu kəsmə üsulu dünyanın bir çox üzümçülük ölkələrində öz tətbiqini tapmadı. Ancaq birillik hissənin kəsilməsində diafraqma məsələsi qüvvədə qala bilər. Vaxtı ilə Foeksin, Buzinin, Zaxarovun, Kantariyanın bu məsələ üzrə açdıqları diskussiyalar haqqında hazırkı üzümçülükdə söhbət açılmır. Bizcə üzüm bitkisinin ömrünün uzadılmasında bu məsələ az əhəmiyyət kəsb etmir. Kolun ştambında yaraların birtərəfli olmasının böyük əhəmiyyəti vardır. Bu məsələ üzüm bitkisinin kəsilməsi qaydalarına aiddir və hələ XIX əsrin axırlarında Fransa üzümçülük məktəbinə aid olmuşdur. Onların müəyyən etdiklərinə görə bu məqsədlə əvəzedici çilikdə axırıncı gözcük kolun içinə yönəlmiş olmalıdır. Bu qaydaya əməl etdikdə ştamba dəyən zədənin (yaranın) birtərəfli olması təmin edilir. Bu məsələyə axıradək əməl olunması çətinlik törədir. Ona görə də yaranın birtərəfli olması təqribidir. Hər il təkrar olunan kəsmə növlərində (bir kolda) aparılan dəyişiklik, məsələn, bir manqada bar barmağının nisbətən qısaldılması və yaxud gücləndirilmiş manqada bar barmağını azaldılması, əvəzedici çilik saxlamadan kəsmənin aparılması bir növ gah bu, gah da digər tərəfin istirahət etməsinə səbəb olur.
Vegetativ və generativ orqanlar arasındakı asılılıq iki növ asılılıqla bilavasitə əlaqədardır: 1.
2.
yerüstü hissə ilə yeraltı hissə arasında asılılıq. Bunların hamısı kola verilən yüklə bağlıdır. Yük məsələsi isə vegetativ və generativ orqanlarla nizamlanır. Kəsmə zamanı kolda çoxillik hissənin çox və az saxlanması üzrə aparılan çoxsaylı tədqiqatlardan məlumdur ki, hər iki halda kolun bütün göstəricilərində dəyişiklik baş verir. əgər çoxillik hissə kolda qida anbarı rolunu oynayırsa,
Yüklə 4,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|