Prof. ġərifov Famil Həsən
Yüklə 4,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kəsmə qaydaları
- Kəsmədə istifadə edilən alətlər
- Kəsmənin vaxtı.
- Payızın müxtəlif vaxtlarında kəsilmiĢ tənəklərdə zoğun aĢağı hissəsində niĢasta və Ģəkərin miqdarı (Cədvəl C.Uinklerin kitabından götürülmüĢdür).
241
mərəndisi, Kabasiya, Rkasiteli və Riş –baba sortlarının 55-60-cı gözcükləri məhsul vermişdir. Belə bar barmağından kolda 1-2 ədəd saxlanmış və şpalerin məftilində ziq-zaq şəklində bağlanmışdır. Qabaqcıl təsərrüfatlar optimal uzunluqda olan bar barmağının barlılığı haqqında etibarlı məlumatlar olur və üzümçülər buna riayət edirlər. Gürcüstan şəraitində V.İ.Kantariyanın Rkasiteli üzüm sortunda bar barmağının barlılığına dair məlumatı aşağıdakı cədvəldə verilir.
Rkasiteli sortunda bar barmağının uzunu boyu yerləşən gözcüklərdən çıxan zoğların barlılığı
Bar barmağında zoğların nömrəsi
Uçotun obyekti
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1 0 1 zoğa düşən salxımın orta miqdarı 0 .73 0 .74
0 .90
1 .15
1 .42
1 .57
1 .40
1 .51
1 .8
1 .42
1 zoğa
düşən salxımın orta çəkisi,q 2 00
1 99
2 30
2 61
3 36
3 18
2 52
2 47
2 57
2 15
Hər zoğa
düşən məhsul,q 1 46 1 53
2 28
3 03
4 78
4 99
3 57
3 73
3 54
3 06
1-ci gğzcüyə (zoğa) düşən məhsul 100%
qəbul edildikdə sonrakı zoğlarda məhsul artımı 1 00 1 05
1 56
2 07
3 27
3 42
2 42
2 55
2 42
2 09
242
Bu məsələ üzrə respublikamızda rəsmi məlumat dərc olunmadığından yerli sortlar üzrə məlumat verilmir. 1950-ci illərdə aspirant A.Əsədullayevin məlumatına görə aşağı Şirvanda Şirvanşahı üzüm sortunda ən çox məhsulu olan zoğlar 15-ci gözcükdən başlayır. Kəsmə qaydaları- Kola verilən formadan asılı olmayaraq hər il aparılan kəsmə tənəyə müəyyən qədər ziyan verir. Cavan kola vurulan yara o qədər qorxulu deyildir, çünki, orqanlar-xüsusilə də ştamb yoğunlaşdıqca yaralar tez sağalır. Yaşlı kollarda (7-8 yaş və daha çox) yaraların miqdarı və həcmi artır, həm də yaralar bir-birinə yaxın olur. Yaranın təsirindən ölməkdə olan toxumalar birləşərək şirə hərəkətinə mane olur.ölmüş toxumaların sahəsi ildən-ilə genişlənir və nəticədə ötürücü toxumaların sahəsi xeyli azalır. Belə kolların xarici görkəmi çox pis (sarsılmış) olur, onların məhsulverməsi zəifləyir və tezliklə məhv olur. Yaranın üzüm bitkisinə zərərli təsirini azaltmaq üçün aşağıdakı qaydalara əməl olunmalıdır: 1.
mümkün qədər az diametrli olmalıdır; 2.
Lazım gəlmədikdə kola artıq yara vurulmamalıdır; 3.
Birillik hissələr zoğun diafraqmasından kəsilməlidir; 4.
Birillik zoğların tamamilə kəsilib atılması planlaşdırıldığı təqdirdə mümkün qədər onlar əsasından kəsilməlidir; 5.
qaldıqdan sonra kəsilib atıla bilər; 6.
Kəsmə zamanı birinci növbədə çalışmaq lazımdır ki, kolun qəbul olunmuş forması davam etdirilsin; 7.
alınmalıdır ki, kolun kəsilməsinin diferensiallığı təmin edilmiş olsun. Münbit torpaqlarda güclü böyüyən kollarda uzun kəsmə, kasıb torpaqlarda zəif kollarda qısa kəsmə tətbiq edilməlidir; 8.
Kəsmə aparılarkən üzümlüyün yaşı nəzərə alınmalıdır. Cavan kollarda qısa və orta kəsmə aparılmalıdır ki, onlarda zoğlar güclü böyüsün. Yaşlı kollarda qısa kəsmə tətbiq edilməlidir ki, onlar tezliklə zəifləməsin; 9.
əvəzedici çilik həmişə kolun bir tərəfində olmalıdır. Belə olduqda yaranı birtərəfli etmək mümkün olur; 10.
11.
Əgər əvəzedici çilikdə bic zoğ vardırsa, onda o əvəzedici çiliyə kəsilir, bar barmağı üçün isə yaxınlıqdakı zoğlardan biri seçilir. 243
12.
Qolları çox uzanmış kollarda başcıqdan güclü bir zoğ dayağa bağlanır və tərbiyələndirmək məqsədilə dayağa bağlanır. Kəsmədə istifadə edilən alətlər- Kəsmədə ən çox istifadə olunan alət bağ qayçısıdır. Bağ qayçısı xırda, orta və iri olur. Kolda yoğun hissələr kəsildikdə iki əlli işləmək üçün iri qayçıdan istifadə edilir. Daha iri hissələrin kəsilməsində xırda bağ mişarları lazım olur. Kəsərkən qayçı elə tutulmalıdır ki, kəsən hissə kolun qalan, dayaq hissə (küt tərəf) kolun kəsilib atılan hissəsində omalıdır, dayaq tərəf toxumaları əzib dağıdır. Daha yoğun hissələrin kəsilməsində istifadə olunan bağ mişarının dişləri əlcəyə (dəstəyə) doğru yönəlmiş olmalıdır. Oraq şəkilli bağ bıçağından da istifadə edilir. Bağ bıçağı ilə kəsilmiş səthlər hamarlanır. Bağ qayçısının kəsən (tiyə) və dayaq hissələri arasında məsafə elə nizamlanmalıdır ki, onların arasından deşik-yarıq görünməsin və kağızı asanlıqla kəssin. Kolun kəsilməsində fəhlənin əziyyətinin azaldılması məqsədilə pnevmatik qayçılardan istifadə edilməsi daha faydalı olardı.
onun qışlamasına əhəmiyyətli dərəcədə təsiri vardır. Ehtiyat qida maddələri yarpağın tökülməsinə qədər birillik zoğlarda, çoxillik hissələrdə və kök sistemində toplanır. Ehtiyat qida maddələrinin (əsasən nişasta) əsas kütləsinin çoxillik orqanlarda toplanması oktyabrın əvvəlində və ortalarında, köklərdə isə noyabrın ortalarında başa çatır. Yarpaqların tökülməsindən qabaq birillik zoğlarda qida maddələrinin müəyyən qismi qalmaqda davam edir. Ancaq yarpaqlar töküldükdən 15-20 gündən sonra çoxillik hissələrə qida maddələri daha sürətlə axmağa başlayır. Yeraltı ştambda və kök sistemində ehtiyat qida maddələrinin toplanması dekabrın əvvəlinə başa çatır. Yazda şirə hərəkətinin başlanması ilə əlaqədar olaraq qida maddələrinin tərsinə axımı başlayır. Şişməkdə olan tumurcuqlara və böyüməkdə olan zoğlara qida maddələrinin axımı çiçəklənməyə qədər davam edir. Bu vaxt kolun çoxillik orqanlarında qida maddələrinin ehtiyatı tükənməkdə olur. Bu baxımdan payızda kəsmə nə qədər tez başlasa çoxillik hissələrdən bir o qədər də çox qida maddələri yuxarı hissələrə axa bilir.
C.Uinklerin yazdığına ğörə üzüm bitkisində yarpaq töküldükdən sonra qida maddələrinin yerdəyişməsi dayanır. Qida maddələrinin hərəkətinin dayanmasını o, noyabrın axırından martın ortalarına qədər floyemanın fəaliyyətsizliyi ilə izah edir.
Payızın müxtəlif vaxtlarında kəsilmiĢ tənəklərdə zoğun aĢağı hissəsində niĢasta və Ģəkərin miqdarı (Cədvəl C.Uinklerin kitabından götürülmüĢdür). Yüklə 4,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|