Prof. ġərifov Famil Həsən
Yüklə 4,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Süni və əlavə tozlama
275
yetişdiyindən onlardan həmişə istifadə edilmir. Bic əmələ gətirməsinə görə üzüm sortları bir-birindən fərqlənir. Güclü və çox bic əmələ gətirən üzüm sortlarına Bayanşirə, Ağ Şanı, Takveri, Xindoqnı, Çauş, Sovinyon, Qrenaş, İtaliya və s. aiddir. Orta dərəcədə bic əmələ gətirən üzüm sortlarına Qara Şanı, Mədrəsə, Mərəndi, Sereksiya, Aliqote və s, az bic əmələ gətirən sortlara Melye, Plavay, Rkasiteli, Alimşak, Senso, Qran-nuar, Cəfəri Şasla, Jemçuq Sabo, Pinolar və s. aiddir. S.A.Melnik biclərin rolunu öyrənərkən belə nəticəyə gəlmişdir ki, tənəyin böyüyüb məhsul verməsi üçün normal şərait olmadıqda bicləri vurmaq lazım deyil. Tənək göbələk xəstəliklərindən və şaxtalardan zədələndikdə və bunların da nəticəsində yarpaqların fotosintetik qabiliyyəti azaldıqda biclər kəsilməməlidir. Ona görə də biclərin rolu haqqındakı məsələni hər bir konkret şəraitdə həll etmək lazımdır. Bicvurma əməliyyatının müvəffəqiyyətli təsiri onun aparılma texnikasından və aparılma vaxtından asılıdır. Məhsul verən üzümlüklərdə bic zoğlarının uzunluğu 8-10 sm-ə çatdıqda onları əl ilə qoparmaq lazımdır. Bir qədər gecikdikdə onlar bərkiyir və əl ilə qoparmaq mümkün olmadığından bağ qayçısından istifadə etmək lazım gəlir. Bic zoğları hələ ot halında ikən əl ilə qoparıldıqda qayçı ilə olduğundan daha çox iş görmək olur. Bic zoğ qoparıldıqda (istər qayçı ilə, istərsə də əl ilə) 2-3 sm uzunluğunda kötük saxlamaq lazımdır. Bu kötük təqribən bir həftə ərzində quruyub düşür. Tənəkdə salxım çoxdursa, onda bic zoğlarında 2-3 yarpaq saxlamaq lazımdır. Son vaxtlar üzümçülüyün intensiv əsaslarla inkişaf etdirilməsi ilə əlaqədar olaraq tənəklərdə çoxlu miqdarda salxım saxlandığından bic vurma əməliyyatı zamanı bic yarpaqlardan da saxlamaq lazımdır. Çox bic əmələ gətirən üzüm sortlarında uç dəfə, orta dərəcədə bic əmələ gətirən sortlarda iki dəfə, zəif bic əmələ gətirən sortlarda bir dəfə bicvurma aparılmalıdır. YaĢıl zoğların bağlanması Yaxıl bağlama tənək orqanlarının fəzada yerləşdirilməsinə aiddir. Bağlamaqla yaşıl orqanları tənək üçün ayrılan fəzada yerləşdirirlər. Eyni zamanda bağlamaqla zoğlar fəzada elə yerləşdirilir ki, hər bir zoğ və yarpaq günəş şüasından istifadə edə bilsin. Üzüm bitkisinin həyatında torpaqdan qidalanma ilə yanaşı havadan qidalanma prosesi də mühüm rol oynayır. Ona görə də bütün aqro və fitotədbirlər əsasən günəş enerjisindən səmərəli istifadə edilməsinə yönəldilməklə, yarpaqlarda fotosintezin intensivliyinin yüksəldilməsinə nail olmaq lazımdır. Belə tədbirlərdən ən əhəmiyyətlisi yaşıl zoğların fəzada düzgün 276
yerləşdirilməklə bağlanmasıdır. Yaşıl zoğların bağlanması onların uzununa boy atmasını və biclərin inkişafını nizamlayır. Yaşıl zoğlar 30-45 0 bucaq altında bağlandıqda onların boy atması azalır ki, bunun da nəticəsində zoğun əsasına yaxın buğumlarda barlı gözlər artır. Yaşıl zoğları üfüqi istiqamətdə bağladıqda yarpaq səthinin artması, onların ümumi işıqlanması hesabına gilələrdə toplama energisi sürətlənir. Yaşıl zoğların bağlanması əsasən onları qırılmaqdan mühafizə etmək, cərgələr arasının becərilməsini asanlaşdırmaq, ziyanverici və xəstəliklərə qarşı mübarizənin səmərəsini artırmaq məqsədilə həyata keçirilir. Yaşıl bağlama məhsul verən üzümlüklərdə 2-3 dəfə, fillokseraya davamlı anaclıqda 5-6 dəfə aparılır. Birinci yaşıl bağlama işi adətən ucqoparma ilə bir vaxtda aparılır, yəni zoğlar ikinci məftildən yuxarı qalxdıqda. Yaşıl bağlamada birinci növbədə əvəzedici çilikdən çıxan zoğlar seçilib bağlanmalıdır. Məqsəd tənəyə verilmiş formanı saxlamaqdan ibarətdir. Sonra bar barmaqlarının aşağı tərəfindəki zoğlar seçilib bağlanmalıdır. Seçilmiş zoğların yaxşı boy atması və yetişməsi, işıqlanması- havalanması üçün onlar biclərdən təmizlənir, bir-bir və ya iki-iki olmaqla ―səkkiz‖ şəklində şpalerin məftillərinə bağlanır. ―səkkiz‖ şəklində bağlandıqda həm keyfiyyətli bağlanır-zoğ məftilə yaxşı yaxınlaşdırılır, həm də zoğu məftil sürtüb zədələnmir. Yaşıl zoğların ikinci dəfə bağlanması çiçəkləmə fazasından 4-5 gün sonra zoğlar üçüncü məftilə çatıb ondan yuxarı qalxdıqda aparılır. Zoğlar axırıncı məftilə çatdıqda və lazım gəldikdə üçüncü bağlama aparılır.
Üzüm bitkisində müəyyən dərəcədə çiçəklər tökülür. Onların tökülməsi çiçəyin tipindən, qidalanmadan, meteroloji şəraitdən, xəstəlikdən, quraqlıqdan, erkəkcik tozcuqlarının bioloji uyğunsuzluğundan və qidalanmadan, kök ilə yarpaqlar arasındakı asılılığın pozulmasından baş verir. Üzümlüyün məhsulu inkişaf etmiş salxımların miqdarı, onların ölçüsü və çəkisi ilə müəyyən edilir. Gilələr töküldükdə və onlar xırda olduqda salxımların çəkisi azalır. Heç bir səbəb olmadan da normal şəraitdə çiçək və yumurtalıqlar tökülür, çünkü çiçək topasında tənəyin gücü çatacağından çox çiçək əmələ gəlir. Normal şəraitdə çiçək və yumurtalıqların tökülməsi 20-50% arasında olur. Çiçək və yumurtalıqların tökülməsinin üzvi, fizioloji, meteroloji və patoloji səbəbləri vardır. Üzvi səbəb çiçəyin müxtəlif orqanlarının düzgün inkişaf etməməsidir. Bu orqanlardan erkəkcik tozcuqlarının mayalanma qabiliyyətinin olmaması Yüklə 4,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|