Prof. ġərifov Famil Həsən
Yüklə 4,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bioloji fəal maddələr.
- Boy tənzimləyiciləri
- Kübrə üzümlüyə veruilmə qaydası
- Üzümlüklərin suvarılması
337
mikrokübrələrdən bor 10 kq/һa, bura yaхud 6 kq/һa bor turşusu), manqan 2 kq/һa manqan-sulfat) və sink 3 kq/һa sink-sulfat) istifadə olunur. Kekdənkənar yemləmə-yarpaqlara qida maddələrindən düzəldilmiş məһlul çilənməsindən ibarətdir. Yarpaqlar tez qurumasın deyə bu iş səһərlər, yaхşı olar ki, kecələr aparılsın. Kekdənkənar yemləmələri kökdən aparılan yemləmələrin vaхtında aparmaq olar. Çoх vaхt dörd əlavə yemləmə aparılır: ikisi-vegetasiyanın birinci yarısında, ikisi isə-gilələrin yetişməsindən qabaq. Kökdənkənar əlavə yemləmələrdə əsas kübrələrin sulu məһlulundan istifadə edilir: azotlu (ammonium-sulfatın 0,2— 0,5%-li məһlulu, yaхud ammonium- şorasının 0,3%-li məһlulu), fosforlu (superfosfatın 5-7%-li məһlulu) və kaliumlu (kalium хloridin 0,5—1,5%-li məһlulu) kübrələr köturülür. Mikrokübrələrdən kökdənkənar əlavə yemləmələr daһa səmərəlidir. Mikroelementlərdən kökdənkənar əlavə yemləmədə bordan (0,1-0,2%)-li bura, yaхud bor turşusu məһlulu), manqandan 215 (manqan-sulfatın 0,1-0,02%-li məһlulu) və sinkdən (sink-sulfatın 0,02 %-li məһlulu) istifadə olunur. Kökdənkənar əlavə yemləmə üçün azot və kaliumdan 100 l məһlul һazırlamaq üçün 5-7 kq superfosfat 50-60 l suda qarışdırılır və bir sutka ərzində çökdürülür. Çöküntüsü təmizlənən superfosfat məһluluna 0,3 kq ammonium- şorası və-1,5 kq kalium-хlorid əlavə edilir. Sonra məһlulun һəcmi 100 l-ə çatdırılır və çilənir. Əlavə yemləmələri bordo mayesi ilə birləşdirmək olar. Lakin superfosfatı bordo mayesi ilə qarışdırdıqda kalsium-fosforun һəll olunması çətinləşir, ona görə də superfosfatz kalium-хlorid qarışdırmaq lazımdır.
birləşmələr bioloji fəal maddələr adlanır və torpağın fiziki xüsusiyyətlərini yaxşılaşdırır. Torpaq yaxşılaşdırıcıları kimyəvi məhsullar, məsələn, ammonium- dəmir-sulfatın köməyi ilə torpaq aqreqatının əmələ gəlməsinin və onun möhkəmliyini təmin edir və bununla da torpağın havalanmasına və ağır torpaqlarda köklərin dərinliklərə işləməsinə şərait yaradır. Kolloid silikatlar, məs. Natrium hidrosilikat ( firma adı ―aqrosil‖) ağır torpaqların uduculuq qabiliyyətini artırır. Silisium turşusunun sıxlaşmasından torpağın kiçik hissəcikləri iri aqreqata çevrilərək ağır torpaqlarda bitkinin su udma və qida alma qabiliyyəti yaxşılaşır. Bu səbəbdən də quraq və aşağı temperatur olan məqamlarda bitkidə böyümə dayanır. Boy tənzimləyiciləri- Bitkinin boyunu artıran maddələr məs; xlorxolinxlorid və xolinxlorid, eyni zamanda kök əmələ gəlməsini tezləşdirən- indolilsirkə və indolilyağ turşuları boy tənzimləyici maddələr adlanır.
338
ümumi qaydalarından başqa üzümçünün özünün şəxsi mülahizəsi lazımdır. Üzümçü bilməlidir ki, Azot (N), fosfatlar (P 2 O
) və kalium (K 2 O) hansı çəkidə verilməlidir. Hər bir kübrənin miqdarının müəyyən edilməsində mövcud qaydalardan başqa bir də torpaq analizinin faktiki məlumatları tələb olunur. Əgər müəyyən edilsə ki, üzümlüyün hər hektarına 150 kq K 2 O lazımdır, əldə etdiyi kübrənin tərkibində 39,5% K 2 O vardır və kübrə veriləcək üzümlük sahəsi 0,75 hektardır. Hesablama aşagıdakı düsturla aparılır:
= tələb olunan kübrə rəqəmlə ifadə edildikdə : = 284,5 kq K 2 O 5 339
Üzümlüklərin suvarılması Torpaq dağ süxurlarının aşınma və başqa proseslər nəticəsində xırda hissəciklərə parçalanmasından əmələ gələn materiyadir. Onun iri hissəcikləri (çınqıl, qum) dəyişməyən minerallardır. Çox xırda gil hissəcikləri kimyəvi proseslər nəticəsində dağ süxurlarından əmələ gəlmişdir. Torpağın bütün hissəcikləri öz səthində su ( su məhlulu) saxlayır. Iri hissəciklər öz kütləsi ilə müqayisədə az miqdarda su saxlayır, çox xırda gil hissəcikləri çox su saxlayır. Dağ süxurlarından, gilli hissəciklərdən və sudan başqa bütün torpaqlarda üzvi maddələr, canlı orqanizmlər, hava və duzlar formasında suda həll olunan maddələr vardır. Torpaq məsamələri arası su ilə dolduqda bu su ilə doymuş torpaq adlanır. Belə torpağa su daxil ola bilmir. Əgər sərbəst axım varsa cazibə qüvvəsinin təsiri altında suyun bir qismi doymuş torpaqdan aşağı enir (qravitasiya suyu). Artıq su axdıqdan sonra qalan su torpağın nəmlik tutumu adlanır. Torpağın hər bir hissəciyi su pərdəsi ilə örtülüdür, hissəciklər arasındakı su kapilyar nəmlik adlanır. Suyun müəyyən qismini bitki kapilyar nəmlikdən alır. Əksər torpaqlarda tarla (çöl) nəmlik tutumu bitki tərəfindən asan qəbul edilən torpağın maksimum su saxlamasıdır. Vegetasiya dövründə bitki suyu torpağın kök sistemi yerləşən zonasından (rizosfera) alır. Suyun qəbul edilməsi bitki soluxandan normal vəziyyətə qayıdana qədər davam edir. Bu əlamət onunla bilinir ki, günortadan sonra bitkidə soluxma başlayır və böyümədə ləngimə baş verir.
Torpaqda nəmlik dayanıqlı soluxma əmsalı səviyyəsində olduqda bitkinin həyatı funksiyaları normal keçə bilmir. Torpaqda duzların çoxluğu su saxlama gücünü artırır. Belə şəraitdə bol su ilə tez-tez suvarma aparmaq tələb olunur. Az miqdarda yağış suyu və yaxud suvarma az dərinlikdə tarla (çöl) nəmlik tutumuna qədər nəmləndirə bilir. Üzüm bitkisinə lazımi miqdarda su saxlayıcısı rolunu oynaya bilməsi torpağın xeyirli su tutumu qabiliyyəti ilə müəyyən olunur. Torpağın üst becərilən qatı az miqdarda su saxlayır. Qumlu və çınqıllı torpaqlarda üzüm bitkisinin kökləri 3-6 metr və daha dərinə gedə bilir. Böyüməkdə olan bitki suyu kiçik kökcüklərin boy zonasının yanındakı uducu hissə ilə alır. Böyüməyən kök demək olar ki, su sormur. Kiçik kökcük torpağa işlədikcə uducu hissəcik onunla bərabər irəliləyir. Kökün köhnə hissələri mantar qatı ilə örtülməyə başlayır. Yazın başlanğıcında keçən ilki kökcüklər hələ su qəbul etməkdə davam edir, ancaq vegetasiyanın sonunda bu köklər də tam mantarlaşır və su qəbul etmə qabiliyyətini dayandırır. Nə qədər ki, köklər torpağın su saxlanan tərəfinə getmək qabiliyyətini saxlayır, deməli onlar fəal həyat qabiliyyəti mərhələsindədir.
Yüklə 4,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|