355
gecələr yeyir.
3.
Tinglikdə və cavan üzümliükdə qışlayan gözcüklər şişənə qədər və şişən
vaxtı, eləcə də onların açılmaqda olanları sovkalar (Euxoa exclamationis)
tərəfindən zədələnir. Bu sovka yeni əmələ gələn zoğları da yeyir.
YaĢıl zoğlar
1.
Zoğların buğumaraları xeyli uzun (15 sm-dən çox) və rəngi açıq-yaşıl
olur. Bu, vegetasiya dövründə işığın az və uzun müddət dumanlı çiskinli
havaların olması ilə izah edilir.
2.
Buğumaralarının qısa, yarpaqlarının kiçik və qıvrım olması virus
xəstəliyi
və hörümçək gənəciyinin (Epitetranus Sp.) zədəsi nəticəsində əmələ gəlir.
3.
Kiçik, açıq-qonur ləkələr getdikcə sahəsini böyüdür və oduncağı özəyə
qədər zədələyir. Bu, antraknoz xəstəliyinin (Clolsporium ampelophagum)
zədəsidir.
4.
Bozumtul-ağ, küləçalan, tez silinən, azca duzlu balıq iyi verən ləkələr
olur. Bu ləkələr dəqiq cizgili olmadığından, gözlə baxanda göz axır (axıcıdır).
Bu, oidium (Uneinula necator) xəstəliyinin əlamətidir.
5.
Kənarları girintili-çıxıntılı, düzgün olmayan formada və nöktə kimi
təpəciklər şəklində, bozumtul-qonur ləkələr olur, bu mildiumdur (Peasmopora
viticola Berl.et demoni).
6.
Əvvəlcə boz, çox kiçik və nöqtə kimi təpəciklər yaranır, bunlar getdikcə
qaralır. Bu, ağ çürümədir (Conrothurium diplodiella).
7.
Qara nöqtəli boz-sarı ləkələrin olması. Bu, qara çürümədir (Gugnardia
Bidvellii).
Yarpaqlar
1.
Yarpağın intensiv rənginin sarı rəngə qədər dəyişməsi. Bu torpaqda
əhəngin artıqlığından əmələ gələn xloroz xəstəliyidir.
2.
Qara giləli üzüm sortlarında yarpaqların qızarması- bu Krasnuxa
xəstəliyidir (Pseudoperira trachliphila).
3.
Yarpaqların dəyirmi, qırmızı-qonur rəngli ləkələrin təsirindən quruması.
Bu, günəş şüasının təsirindən qarsalanmadır.
4.
Yarpağın üst tərəfində yağlı, iri, sarı ləkələrin olması (ləkənin diametri 1-
4 sm olur).
5.
Yarpağın hər iki tərəfində boz yağlı girdə ləkələrin olması. Yaşlı
yarpaqlarda isə bu rəng çirkli qonur olur və əllə toxunduqda silinir. Bu, oidium
xəstəliyinin əlamətidir.
6.
Yarpağın alt tərəfindən əlif yağı rəngli, sıx məxməri təbəqə olur, onun əks
356
tərəfində, yəni yarpağın üst tərəfində sarı zolaqlı qonur ləkələr olur. Bu,
serkosporioz göbələk xəstəliyidir (Cercospora vitis).
7.
Qurumuş yarpaqlarda səpələnmiş halda girdə və künclü ləkələr yaranır.
Bu, qara çürümədir.
8.
Diametri 2-3 mm olan kiçik tünd zolaqlı ləkəciklər olur. Getdikcə bu
ləkələr deşilir. Bunlar ötürücü hissələrdə daha çoxdur. Bu, antraknozdur.
9.
Müxtəlif irilikdə və formada tünd zolaqlı bozumtul ləkələr olur. Sonralar
ləkələr olan yerlərdə deşik əmələ gəlir. Bu, melanoz xəstəliyidir.
10.
Yarpağın üst tərəfində kiçik təpəciklər (həmin təpəciyin alt tərəfi bir qədər
dərin olur) ağ və ya qəhvəyi rəngli sıx tükcüklə örtülüdür. Bunu mikroskopik
gənəciklər əmələ gətirir.
11.
Yarpağın altında saqqalabənzər tüklü şişlər olur və yarpağın üst tərəfində
şişlərin ağzı var. Belə şişlərə əsasən amerkan növlü tənəklərdə və onların
hibridlərində rast gəlinir. Bu, fillokseranın yarpaq formasıdır.
12.
Yarpaqlar hörümçək toru ilə koma şəklində bükülmüşdür. Bu,
üzümyarpaqbükəninin zədəsidir.
13.
Yarpağın kənarları əyilmiş və hörümçək toru ilə hörülmüşdür. Bu, üzüm
salxımyarpaqbükənidir.
Çiçək topası və çiçəklər.
1.
Qönçələrdə sıx və ağ örtük olur. Bu, mildiumdur.
2.
Qönçələr, çiçək və yumurtalıqlar kiçik tırtıllar tərəfindən yeyilir və
hörümçək toru ilə dolanmış olur. Bu, üzüm salxımyarpaqbükənidir.
3.
Çiçəklərin ortasını böcəklər zədələyir. Bu, maralcıq və vız-vız böcəyidir.
Salxım və gilələr.
1.
Tam yetişməmiş gilələr günəş Günəş şüasının təsirindən əmələ gələn
qarsalanmadan və torpaqdakı nəmliyin azlığından tökülə bilər.
2.
Yaşıl giləlrdə ağ örtük fonunda boz-bənövşəyi ləkələr əmələ gəlir və
onlar böyüməkdən qalır, çürüyür, yumşalır, qırışır və quruyur. Yetişmiş gilələrdə
isə tünd-qəhvəyi rəngli, gilə saplağı ətrafında isə göyümsov ləkələr yaranır. Bu,
mildiumun əlamətidir.
3.
Gilədə boz kül rəngli örtük olur. Zədələnmiş gilələr zəif inkişaf edir və
quruyur. Yaşıl və yetişmiş gilələr çatlayır, qabıqda və lətdə əmələ gəlmiş dərin
çatlardan toxum görünür. Bu, oidiumun əlamətidir.
4.
Girdə, çirkli-ağ, yaxud bozumtul ləkələrin eninə qara, yaxud
357
qırmızımtıl-qonur haşiyəlri olur. Bu, qara çürümədir.
5.
Göyəçalan qonur ləkələr tədricən kiçik qara təpəciklə örtülür və
sonralar qırışlara çevrilır. Bu, qara çürümədir.
6.
Gilənin saplaöında qonu-boz ləkələr yayılmış vəziyyətdə olur. Qabıq
isə kiçik boz təpəciklərlə örtülür. Gilələr qırışır və quruyur. Bu, ağ çürümədir.
7.
Zeytun, yaxud tünd-göy rəngli ləkələr salxım saplağından başlayır və
zədələnmiş gilələr bərkiyir. Bu, serkosporioz xəstəliyinin əlamətidir.
8.
Yetişmış gilələr yağışdan sonra çatlayır, sonralar sıx boz kiflə örtülür və
qırışır. Bu, nəcib göbələkdir (Botryutis cunerea).
9.
Gilələrdə drşik açılmış və ləti yeyilmiş olur. Belə gilələr quru havada
büzüşür və yağışlı havada quruyur. Bu, salxım yarpaqbükənidir.